Отандық стейблкоин. Ол не?

Осы аптада Ұлттық Банк цифрлық теңгеге байланған алғашқы стейблкоинді іске қосты. Сынақ режимінде.Реттеуші бұл бастаманы дәстүрлі қар­жы инфрақұрылымы мен жаңа цифрлық шешімдерді ұштастыруға жа­салған қадам деп бағалап отыр. Стей­блкоин криптовалютаны теңгеге бай­лан­ған активке айырбастауға, сондай-ақ крип­токарталар арқылы төлем жасауға мүм­кіндік береді. 
Стейблкоинді Intebix компаниясы (АХҚО-да тіркелген цифрлық активтер бир­жасы) Solana блокчейн-платфор­ма­сы, Mastercard төлем жүйесі Еуразиялық банкпен бірлесіп әзірлеген.
Ұлттық Банктің түсіндіруінше, мұн­дай құрал дәстүрлі қаржы инф­ра­құры­лы­мын цифрлық шешімдермен ұштас­ты­рып, криптовалютаны теңгеге бай­лан­ған стейблкоинге айырбастауға мүм­кін­дік береді. Сондай-ақ криптокарталар ар­қылы сауда операцияларын жүргізу арнасы кеңейеді.
– Былтыр Мемлекет басшысы Қа­зақстан халқына Жолдауында цифрлық қар­жы өнімдерінің әлеуетін толық пай­даланып, іске қосуды тапсырды. Биыл Ұлттық Банк цифрлық активтерді рет­тейтін сынақ алаңын іске қосып, заң­на­маға оның жұмыс істеуіне қажет түзе­ту­лер әзірлеген болатын. Қазір реттеуші сы­нақ алаңы аясында төрт бағыт бойын­ша сегіз пилоттық жоба іріктеліп алын­ды, оның алғашқысы – Қазақстан стейбл­коині, – деді Ұлттық Банк Төра­ғасы Тимур Сүлейменов баспасөз бри­фин­гінде.
Мемлекет басшысы былтырғы Жол­дауында да, биыл да цифрлық активтер нарығын дамыту туралы бірқатар тап­сырма берген болатын. Ал оның алғы­шар­ты цифрлық теңгенің қолданыс ая­сын кеңейту екені де айтылған еді.
– Цифрлық активтердің толыққанды эко­жүйесін тезірек қалыптастырған жөн. Цифрлық теңгенің енгізілуі бұл жұ­мысқа септігін тигізіп жатыр. Қазір жо­баларды Ұлттық қор есебінен қар­жы­лан­дыру кезінде цифрлық теңгені қол­да­нып жүрміз. Енді оның қолдану аясын одан әрі кеңейту қажет. Цифрлық тең­ге­ні республикалық және жергілікті бюд­жет­те, мемлекеттік холдингтердің бюд­же­тінде пайдалануға болады, – деді Мем­лекет басшысы.
Сондай-ақ қазіргі заманның талабын ескере отырып, криптоактивтерге баса назар аудару керек екеніне де тоқталды.
– Ұлттық Банктің инвестициялық корпорациясы негізінде Цифрлық ак­тив­­тердің мемлекеттік қорын құрған жөн. Бұл құрылымда жаңа цифрлық қар­жы жүйесіндегі болашағы зор ак­тив­терден құралған стратегиялық крип­то­резерв жинақталады, – деді Президент.
Жалпы, стейблкоинді іске қосу ҚҰБ-тың цифрлық активтер нарығын дамыту және ұлттық цифрлық экожүйе қалыптастыру стратегиясына кіреді. Бұған дейін, маусым айында, ҚҰБ крип­товалютаны бір мезетте теңгеге конвертациялау арқылы төлем жасауға мүмкіндік беретін криптокарталар жобасын сынақтан өткізген болатын.
Қазіргі уақытта реттеуші сынақ алаңы төрт бағыт бойынша сегіз пилот­тық жобаны қамтып отыр. Стейблкоин соның алғашқыларының бірі саналады.

Стейблкоин деген не?

Кейінгі кезде әлемдік қаржы нары­ғында криптовалюталар кеңінен таралып, инвесторлардың ғана емес, қа­­ра­пайым азаматтардың да назарын ау­­дарды. Алайда олардың басты мәселе-сі – құбылмалылығы. Биткоин немесе эфириум секілді цифрлық активтердің бағасы тәуліктің өзінде ондаған пайызға өзгеріп отырады. Мұндай жағдайда олар­ды күнделікті төлем құралы ретінде пай­далану қиын.
Осы олқылықты жою үшін стейбл­коин­дер пайда болды. «Stable» – тұрақты, «coin» – монета деген мағына береді. Яғ­ни, стейблкоин – құны нақты бір ак­тивке немесе валютаның бағамына бай­ланған цифрлық ақша. Мысалы, АҚШ дол­ларына, еуроға немесе алтынға бекі­тіл­ген стейблкоиндер кең таралған. Мұн­дай байлам олардың құнын тұрақты ұс­тап тұруға мүмкіндік береді.
Стейблкоиннің басты артықшылы-ғы – олар криптовалюталардың жылдам­дығы мен барлық игілігін сақтай отырып, дәстүрлі валюталардағы тұрақтылықты қам­тамасыз етеді. Яғни, бір жағынан олар­ды онлайн-төлемдерге, трансше­ка­ра­лық аударымдарға қолдануға болады, екінші жағынан күрт құбылулар әсер ете бермейтіндей тұрақты болады.
Ұлттық Банк теңгеге байланған ал­ғаш­қы стейблкоиннің пайда болуы ұлт­тық төлем жүйесінің жаңа кезеңге аяқ бас­қанын көрсететінін айтады. Бұл бас­тама қаржы нарығындағы цифр­лан­дыру үрдістерімен үндесіп, халықаралық тәжірибеге жақындай түседі.
Алайда стейблкоиндердің игілігімен қа­тар сын-қатері де бар. Ең әуелі, олар­дың сенімділігі резервтік активтердің нақ­ты көлеміне және реттеушінің қада­ғалау сапасына тікелей байланысты. Егер резерв толық әрі айқын ашық болмаса, стейблкоиннің тұрақтылығы күмән ту­ғызуы ықтимал. Бұған қоса, көлеңкелі экономика немесе заңсыз транзакция­ларға пайдалану қаупі де бар. Сондықтан халықаралық тәжірибеге сүйене отырып, Ұлттық Банк тарапынан қатаң реттеу мен мониторинг қажет.
Қаржы нарығының сарапшысы Андрей Чеботарев бұл жобаны имидждік бастама деп бағаласа, экономист Эльдар Шамсутдинов оны әзірге дайын өнімнен гөрі сынақ алаңы деп есептейтінін ай­тады.

Андрей Чеботарев, қаржы нарығының сарапшысы:

Цифрландыру қоржынына қосылған тағы бір құрал

– Қазір бұл жоба имидждік сипатта және негізінен B2C сегментіне, яғни ритейлге – қарапайым тұтынушыларға ба­ғыт­талған. Сондықтан оның ішкі қаржы нарығының өтім­ділігіне елеулі ықпал етіп, не қолма-қол емес төлемдер нарығында үлкен өзгеріс жасайды деп ойламаймын.
Бұл – Қазақстанды цифрландыру қоржынына қосылған тағы бір құрал. Сонымен қатар еліміздің финтех саласында жеткілікті деңгейде дамып, әлемдік ауқымда қызықты жобаларды жүзеге асыра алатынымызды көрсетеді.
Осыған байланысты мен бұл жобаға халықаралық инвесторлар аса қатты қы­зығады деп немесе ел ішінде кең таралады деп ойламаймын. Бірақ бұл бастама – Қазақ­станның осындай жобаларды іске асырып, басқаруға қабілетті екенін айқын­дайтын маңызды көрсеткіш. Шын мәнінде, бұл – өте құптарлық қадам.

Эльдар Шамсутдинов,экономист:

Сынақ алаңы ретінде қарастыруға болады

– Мен әзірге толыққанды дайын өнімді көріп отырған жоқпын. Бұл бастаманы толық іске қосылған қаржылық өнім­нен гөрі сынақ алаңы ретінде қарастыруға болады. Сон­дықтан оның нарыққа қалай әсер ететіні туралы айтуға әлі ерте. 
Қазір Ұлттық Банк ұсынып отырған бастамалар негізі­нен құрылыс саласы мен мемлекет қаржысын жұмсауда «таң­баланған ақша» тетігін сынақтан өткізуге бағытталған. Яғни, ақшаның өз мақ­са­тында әрі ашық жұмсалуын бақылау үшін цифрлық технология қолданылып жатыр.