Өзбекстанның жиынтық сыртқы қарызы 2025 жылдың алғашқы жартыжылдығының қорытындысы бойынша 72,2 миллиард АҚШ долларына жетті. Бұл көрсеткіш алты ай ішінде 8,1 миллиардқа немесе 12,1 пайызға артқан. Бұл туралы елдің Орталық банкінің есебінде айтылды, деп хабарлайды turkystan.kz.
Өсімге корпоративтік қарыздар себеп болды
Есепке сәйкес, Өзбекстанның жалпы сыртқы қарызының 36,8 миллиарды – мемлекеттік қарыз (бірінші тоқсанда – 35,8 млрд доллар), ал 35,4 миллиарды – корпоративтік қарыз (жыл басында – 32,6 млрд доллар).
Алғашқы жартыжылдықтағы өсімнің негізгі үлесін корпоративтік қарыздар құраған: мемлекеттік қарыз 2,9 миллиардқа артса, корпоративтік қарыз 5,2 миллиард долларға көбейген.
Орталық банк нақтылағандай, Өзбекстанның жеке (корпоративтік) қарызының айтарлықтай бөлігі мемлекет қатысатын компанияларға тиесілі. Олардың қатарында UzAuto Motors, «Өзбекнефтгаз», Өзбекстанның Ұлттық банкі және «Өзсаноатқұрылысбанк» бар. Бұл ұйымдар бұған дейін халықаралық нарықтарда миллиардтаған долларлық облигациялар орналастырған.
Қарыздың рекордтық өсуі
2024 жылы Өзбекстанның жалпы сыртқы қарызы 10,8 миллиард долларға ұлғайған — бұл 2013 жылдан бері жүргізіліп келе жатқан статистика тарихындағы ең жоғары көрсеткіш. Ұқсас өсім тек пандемия жылы – 2020 жылы (+9,2 млрд доллар) және 2023 жылы (+9,8 млрд доллар) байқалған.
2020 жылмен салыстырғанда Өзбекстанның мемлекеттік қарызы 72 пайызға, ал корпоративтік қарызы 2,8 есеге артқан. Жалпы алғанда, елдің жиынтық сыртқы қарызы 2,1 есеге өскен. Бұл Өзбекстанды Орталық Азиядағы сыртқы қарыз өсімі бойынша көшбасшы елге айналдырды.
Көршілес елдермен салыстыру
Салыстырмалы түрде алғанда, дәл осы кезеңде Қырғызстанның сыртқы қарызы 41,3 пайызға, ал Қазақстан мен Тәжікстанда тиісінше 5,4 және 6 пайызға ғана артқан.
2024 жылы Өзбекстанның жиынтық сыртқы қарызы елдің ІЖӨ-нің 55,7 пайызына тең болған (2023 жылы — 51,9%). Мемлекеттік қарыз өсімінің баяулағанына қарамастан, корпоративтік қарыздар жылдам қарқынмен көбейіп келеді.
Бұған дейін Өзбекстанның вице-премьері – экономика және қаржы министрі Жамшид Кучкаров елдің тұрақты экономикалық өсу жағдайында ірі инвестицияларға, соның ішінде сыртқы қарыз есебінен тартылатын қаржыға мұқтаж екенін атап өткен.
Басылым атап өткендей, Өзбекстанның мемлекеттік қарыз құрылымы жөніндегі Экономика министрлігінің соңғы толық есебі 2022 жылдың қорытындысы бойынша жарияланған. Сондай-ақ, Орталық банк салалар мен қарыз мерзімдері бойынша егжей-тегжейлі статистиканы сол жылдың басында ғана ұсынған.
Ал Қазақстанның Ұлттық банкі сыртқы қарыз бойынша мәліметтерді тұрақты түрде жариялап отырады. Оның ішінде қарыздың елдер, валюталар, кредиторлар мен қарыз алушылар секторлары бойынша бөлінісі, сондай-ақ төлем кестелері көрсетіледі.
