№3 Гонконг

Гонконг – аумағы небәрі 1,1 мың шаршы шақырым ғана болатын шағын жер. Алайда дәл осы кеңістікте әлемдік қаржының ең ірі тораптарының бірі қалыптасты. Халық саны 7,5 миллионға жетпейтін шаһардың экономикалық қуаты көптеген мемлекетті басып озады. Осы көрсеткіштерімен бәсекеге қабілетті елдер рейтингінде үшінші орынға шығып отыр.

2024 жылғы мәлімет бойынша, өңір­дің жалпы ішкі өнімі 406,9 млрд АҚШ доллары болса, жан басына шақ­қан­дағы ЖІӨ-нің сатып алу қабілеті паритеті 75 мың АҚШ долларынан асады. Бұл – Гон­конг тұрғындарының кіріс деңгейі да­мы­ған елдермен иық тірестіретінін ай­қын көрсетеді.
Еңбек нарығы айтарлықтай тұрақ­ты: жұмыссыздық деңгейі 3,0 пайыз (11-орын), жұмыс күшінің көлемі 3,8 млн адам (45-орын). Бұл көрсеткіш­тер еңбек нарығының тиімді жұмыс іс­тейтінін айқындайды, бірақ халық саны­ның аздығы ұзақ мерзімде еңбек ре­сурс­тарын кеңейтуге кедергі болуы мүмкін.
Гонконгтың халықаралық қарым-қа­тынасы мен қаржы жүйесіндегі орны ерек­ше. Елге тартылған тікелей шетелдік инвестициялар көлемі де, жаңа инвес­ти­ция ағыны да жақсы. Бұл Гонконгтың жаһандық капиталға тартымды орталық екенін дәлелдейді.

Экономика

Гонконгтың басты артықшылығы – ашық сауда жүйесі мен капитал ағын­дарын тартудағы табысы. Ағымдағы шот про­фициті ЖІӨ-нің 13 пайызына жетіп, әлем­де 9-орынға шыққан. Ал елге тар­тылған шетел инвестициялары қоры 2,1 трлн АҚШ долларынан асып, әлемде ал­ғашқы алтылыққа енді. Бұл көрсеткіш бойынша ел әлемде 6-орынға жайғасқан. Тек бір жылдағы жаңа инвестиция ағы­ны ЖІӨ-нің 29,6 пайыз болып, Гон­конг­ты әлемде 2-орынға шығарды. Мұндай деректер өңірдің жаһандық капитал үшін аса тартымды екенін айқындайды.
Дегенмен ішкі экономикасы 58,6 ұпай­мен 26-орынға жайғасты. Бұл ішкі сұ­раныс пен жалпы экономикалық бел­сенділіктің айтарлықтай жоғары емес екенін көрсетеді.
Халықаралық саудада ел 75,3 ұпай жи­нап, 3-орында тұр. Сауда әлеуеті әлі де күшті болғанымен, бәсекелестік арт­қан сайын көрсеткіш төмендеп отыр. 
Жұмыспен қамту көрсеткіші әлде­қай­да әлсіз: 55,4 ұпаймен 30-орынға тү­сіп кеткен. Бұл еңбек нарығында қиын­­­­дықтар бар екенін байқатады.
Баға тұрақтылығы жағынан да жағ­дай күрделі: 28,6 ұпай ғана жинап, әлем­де 69-орында тұр. Инфляция қысы­мы­ның айтарлықтай екенін осыдан көруге болады.

Үкімет

Мемлекетті басқаруда Гонконг бір­қатар бағытта жоғары көр­сет­кішке жеткен. Қаржылық тұрақты­лы­ғы – 74,7 ұпай, 6-орын. Бұл бюджет тәр­тібінің сақталғанын көрсетеді.
Салық саясаты бойынша Гонконг әлем­дік көшбасшы саналады. Инвес­тор­ларға жасалған қолайлы жағдай өңірді халықаралық қаржы элитасы үшін се­німді платформаға айналдырды. Соны­мен қатар бизнес заңнамасының ашық­тығы мен корпоративтік басқарудың жо­ғары мәдениеті кәсіпкерліктің да­муына тың серпін беріп отыр.
Институционалдық негізде ел 70,2 ұпай жинап, 10-орынға көтерілді. Бұл мем­лекеттік институттардың тұрақты­лы­ғын әрі олардың бизнеске қолайлы орта құрудағы тиімділігін білдіреді.
Бизнес заңнамасы бойынша мем­ле­кет абсолютті көшбасшы: 87 ұпаймен 1-орын­да. Бұл ашықтық пен реттеуші ба­заның қолайлылығын көрсететін маңыз­ды фактор.
Ал әлеуметтік негіз тұрғысынан көр­сеткіш төмендеу: 54,3 ұпаймен 30-орын­да. Қоғамдық теңгерім мен әлеуметтік саясатта шешімін таппаған мәселелер бар екені аңғарылады.

Бизнес пен қоғам

Гонконгтың бизнес саласындағы тиімділігі кейінгі жылдары айтар­лықтай күшейіп келеді. Өнімділік пен жалпы тиімділік көрсеткіші 76,3 ұпайға жетіп, өңірді әлемде 7-орынға шығарды. Бұл жергілікті кәсіпорындардың жұмыс нәтижелі бола түскенін көрсетеді және іскерлік белсенділіктің өсіп отырғанын дәлелдейді.
Еңбек нарығы бойынша Гонконг 61,7 ұпаймен 16-орынға жайғасты. Бұл – ор­таша деңгейдегі көрсеткіш. Яғни, еңбек на­рығы негізінен тұрақты болғанымен, бел­гілі бір шектеулер әлі де сақталуда. Мұн­дай жағдай ұзақ мерзімде еңбек ре­сурстары тапшылығы немесе құры­лым­дық мәселелерге әкелуі ықтимал.
Қаржы секторы өңірдің басты ар­тық­шылығы болып отыр. 76,5 ұпай жи­нап, әлемде 2-орынға көтерілген бұл са­ла Гонконгтың халықаралық қаржы ор­талығы ретіндегі беделін одан әрі кү­шейте түсті.
Менеджмент тәжірибелері де жо­ғары деңгейде: 80 ұпаймен өңір 3-орын­ға шыққан. Бұл корпоративтік бас­қару­дың заманауи стандарттарын енгізуде Гонконгтың көш бастап тұрғанын біл­діреді.
Қоғамдағы құндылықтар мен көз­қарас­тар көрсеткіші ерекше назар ауда­рар­лық. Ол бірден 10-орынға көтеріліп, 81,3 ұпайға жеткен. Бұл ел ішінде еңбек эти­касының нығайып, инновацияға ашық­тық пен кәсіпкерлік рухтың кең қанат жайып келе жатқанын айғақтай­ды.

Инфрақұрылым

Гонконгтың инфрақұрылымдық дамуы теңгерімсіз. Негізгі инфра­құры­лым көрсеткіші – 64,6 ұпай, өңірді әлем­де 10-орынға түсірді. Бұл көлік жүйе­­­­сінде, логистикада немесе комму­нал­дық қызметтерде әлі де шешімін тап­паған мәселелер бар екенін аңғар­та­ды. Шағын аумақтағы тығыз қоныстану бұл салаларды жаңғырту қа­жет екенін көрсетіп отыр.
Соған қарамастан, технологиялық инфрақұрылым қарқынды да­муда. 71,4 ұпай жинаған Гонконг әлемде 4-орынға көтерілді. Бұл инновациялық экожүйенің қалыптасып, цифрлық ше­шімдердің кеңінен енгенін көрсетеді. Ақыл­ды қала жобалары мен финтех сек­­то­рындағы серпін өңірдің жаңа дәуір­­ге бейімделгенін дәлелдейді.
Ғылыми инфрақұрылым 60,6 ұпай­мен 22-орында тұр. Яғни, зерттеу әлеуеті бар, бірақ жетекші елдерден әлі де артта қалып отыр. Бұл ғылымға инвестицияны ұлғайтуды қажет етеді.
Денсаулық сақтау және қоршаған ор­та бойынша көрсеткіш әлдеқайда жо­ға­ры: 68,6 ұпай, әлемде 9-орын. Бұл – тұр­ғындарға сапалы медициналық қыз­мет көрсетудің, сондай-ақ экология­лық стандарттарды сақтаудың нәтижесі.
Білім саласында Гонконг ерекше көз­ге түседі. 72,1 ұпай жинап, әлемде 2-орын­ға тұрақтады. Бұл білім беру жүйе­сінің сапасы мен адами капиталға ж­асал­ған инвестиция деңгейінің айрық­ша екенін білдіреді. Білім саласына стра­тегиялық басымдық берілуі Гонконг­ты ұзақмерзімді бәсекеге қабілетті ете түседі.

Сын-қатерлер

Ел үшін басты қиындықтардың бірі – геоэкономикалық бөлшектену кү­шейген және белгісіздік арта түскен сыртқы ортада тиімді бағдар табу. Мұн­дай жағдайда сыртқы байланыстарды әртараптандыру және тұрақтылықты сақтау шешуші рөл ойнайды.
Мемлекет Қытайды әлем­­нің қалған бөлігімен байланыс­ты­ра­­тын көпір ретіндегі стратегиялық ор­­­нын тиімді пайдаланып, халықаралық ын­­тымақтастықты күшейтуге тиіс. Бұл рөл­ді күшейту аймақтық және жаһандық дең­гейде елдің ықпалын арттырады.
Инновациялар мен техноло­гия­лық даму қарқынын жедел­дету – жаңа эко­но­микалық серпін қалыптастыру үшін маңызды міндет. Технологияны жедел ен­гізу елді жаһандық бәсекеде көш бас­тап тұруға мүмкіндік береді.
Сонымен бірге экономикалық әлеует­ті кеңейту мақсатында жер ре­сурс­тары мен еңбек күшін арттыру қа­жет екені айқын сезіліп отыр. Бұл елдің ұзақ мерзімде дамуын қамтамасыз ететін шешуші фактор.
Тағы бір маңызды сын-қатер – қар­таю демографиясының экономикаға әсе­рі. Жұмыс күшінің азаюы мен әлеу­мет­тік жүктеменің артуы елдің бола­шақ­тағы экономикалық тұрақтылығына ықп­ал етуі мүмкін.

Негізгі экономикалық көрсеткіштері:

• Жер көлемі: 1,1 мың км² (67-орын әлем бойынша).
• Валюта бағамы: 1 АҚШ долларына ≈ 7,8 жергілікті валюта.
• Халық саны: 7,5 млн адам (45-орын).
• ЖІӨ: $406,9 млрд (35-орын).
• PPP бойынша жан басына шаққандағы ЖІӨ: $75 216,6 (13-орын) – халықтың табысы жоғары деңгейде.
• Нақты ЖІӨ өсімі: 2,5% (28-орын) – орташа қарқын.
• Тұтыну бағасының инфляциясы: 1,7% (16-орын) – баға тұрақтылығы жақсы сақталған.
• Жұмыссыздық деңгейі: 3,0% (11-орын) – еңбек нарығы тұрақты.
• Жұмыс күшінің көлемі: 3,8 млн адам (45-орын).
• Ағымдағы шот балансы: ЖІӨ-нің 13% (9-орын) – сыртқы саудада айқын артықшылық бар.
• Шетелдік инвестициялар (қорлар): $2 107 млрд (6-орын).
• Шетелден келетін инвестиция ағыны: ЖІӨ-нің 29,6% (2-орын) – әлемдегі ең жоғары деңгейлердің бірі.

P.S. Гонконгтың инфрақұрылым саласындағы нәтижелері оның жаһандық қаржы және инновациялық орталық ретіндегі әлеуетін тағы бір мәрте айқындап отыр. Технология мен білім беру көрсеткіштері озық болса да, көлік, логистика мен ғылыми-зерттеу салаларын жетілдіру қажет екені айқын сезіледі. Егер осы бағыттарда жүйелі қадамдар жасалса, Гонконг алдағы онжылдықта бәсекеге қабілеттілік рейтингінде өзінің мызғымас орнын сақтап қана қоймай, жаңа мүмкіндіктерді де ұтымды пайдалана алады.