Кейде таңертең төсектен тұру шынайы азапқа айналады. Бұл құбылыстың себебін швейцариялық ғалымдар зерттеп, анықтаған. IFLScience басылымының хабарлауынша, ұйқы - циклдық процесс, - деп хабарлайды turkystan.kz тілшісі.
Ұйқының үш негізгі кезеңі бар: бірінші кезеңде адам әлі ояу, бірақ ұйқыға енеді. Екінші кезең - жеңіл ұйқы, бұл кезде адамды ояту оңай. Үшінші кезең - терең ұйқы, ол кезде ояну ең қиын.
Ұйқы кезінде адам миы осы кезеңдердің барлығын бастан кешіреді. Ми толқындары тыныштықтағы тұрақты альфа-ритмнен тета-ритмге өтеді, бұл есте сақтау мен бағдарланумен байланысты. Кейде «ұйқы тоқыма» деп аталатын нейрон белсенділігінің қысқа жарқылы байқалады. Терең ұйқыда толқындар өте баяу дельта-ритмге ауысады.
Швейцариялық ғалымдар ұйқыдан ояну сәтін зерттеуге ерекше назар аударды, бұл кезең бұрын зерттелмеген еді.
Колорадо университетінің нейробиологы Рейчел Роуның айтуынша, ояну ұйықтау секілді қарапайым кері процесс емес. Бұл ми алдыңғы бөлігінен артқы бөлігіне қарай өтетін реттелген белсенділік толқыны. Ғалымдар 20 адамның 1000-нан астам оянуын зерттеп, ояту кезіндегі мидың белсенділігін 256 датчик арқылы тіркеді. Олар адамның өзіндік және оятқышпен оянуын бақылаған.
Нидерланд нейроғылым институтының жетекші зерттеушісі Франческа Сикларри пікірінше, олар кездейсоқтықты күткен, бірақ таңғаларлықтай бірізділік тапты. Ояну алдымен ми алдыңғы бөлігіндегі шешім қабылдау және атқарушы функциялар аймақтарынан басталып, артқы бөліктегі көру аймағына таралады. Бұл рет тәрізді процесс ми астыңғы қозғаушы орталықтарынан кораға сигнал жетуін көрсетеді.
Қызығы, оятқыш сигналы миға ұйқы фазасына қарай әртүрлі әсер етеді. Жылдам ұйқы фазасынан оянғанда ми белсенділігі тез оянады, ал баяу ұйқыдан ояну баяу жүреді: алдымен мидың орталық бөлігі ақырын оянып, содан кейін жоғарыдағы бірізділік іске қосылады.
Ғалымдар ұйқыдан ояну кезінде байқалатын баяу толқындардың кейбірі оянуды жеңілдететінін, ал басқалары адамды алғашқы минуттарда шаршаңқы сезінуіне себеп болатынын айтты.
Бұл зерттеу мидың ояну механизмін түсінудегі алғашқы қадам ғана. Болашақта мұндай жұмыстар ұйқы апноэсі бар адамдардың жағдайын болжауға және ұйқыға байланысты жағдайларды бақылауға көмектеседі деп күтілуде.
