Ақылдың аламаны

Осы айда Қытай да жасанды интеллектті да­мытуға 1 триллион юань (шамамен 138 миллиард АҚШ доллары) бөлетінін жариялады. Бұл шешім АҚШ-тың Stargate жобасына жауап ретінде қабыл­данды. Алайда Қытай жасанды интеллектке бұдан бұрын да ірі инвестициялар салып, 2016-2020 жыл­дар аралығындағы 30 миллиард доллар қаржы құй­ған.

Ақылдың аламаны
сурет: istockphoto.com
466

Алдағы уақытта дүние жүзі АҚШ пен Қытайдың ЖИ саласындағы бәсекесіне куә болатын тәрізді. Осы аптада әлемнің беделді басылымдары Қытайдың арзан әрі қуатты нейрожелісі DeepSeek туралы жарыса жазып, оны нарықтағы қазіргі алпауыт – ChatGPT-ден басып озуы мүмкін деген болжам жасады. Бұл, әлбетте, Қытай АҚШ-ты өкшелеп келеді дегенді білдіреді.

Трамп суперкомпьютер құрастыруға 500 млрд доллар бөлді

АҚШ Президенті Дональд Трамп қызметіне кі­рісе сала ЖИ нарығын дамытуға, ең қуатты супер­ком­пьютер құрастыруға 500 млрд доллар бөлді. Бұл қаражат, негізінен, OpenAI, SoftBank және Oracle-дың бірлескен Stargate жобасына жұмсалмақ. Stargate жобасы жасанды интеллектті дамыту саласында жаңа көкжиектер ашуды, соның ішінде медицина, ғы­лым және технологиядағы маңызды мәселелерді ше­шуді көздейді. Трамптың инаугурациясына жаһанның ақпаратын уысында ұстаған жетеудің, яғни техномилиардерлердің қатысқаны да оның бұл нарыққа қаншалықты мән беретінін байқат­қан­дай болды. Трамп ұлықтау рәсімінде сөйлеген сө­зінде де ЖИ-ді «америкалықтардың жаңа ұлттық табысы» деп атады.
Яғни, бұл жоба ЖИ-дің жаңа буынын қалып­тас­тырып, АҚШ-тың көшбасшы позициясын нығайтуы керек. Дегенмен мұндай қомақты қаржыны «бөле салған» Трамптың шешімін сынға алушылар да бар. Бірақ жақтастары бұл қаражат технологиялық жетіс­тіктерге жетелеп, ұзақмерзімді перспективада эко­номиканы нығайтатынын алға тартып отыр.
Осы айда Қытай да жасанды интеллектті да­мытуға 1 триллион юань (шамамен 138 миллиард АҚШ доллары) бөлетінін жариялады. Бұл шешім АҚШ-тың Stargate жобасына жауап ретінде қабыл­данды. Алайда Қытай жасанды интеллектке бұдан бұрын да ірі инвестициялар салып, 2016-2020 жыл­дар аралығындағы 30 миллиард доллар қаржы құй­ған. 
Осылайша, екі ел жарыс жолына түсіп те кетті, Қы­тай озамын деп өкшелеп, АҚШ артына қарайлап, алаң­дап келеді.

Қытайда күн сайын бір нейрожелі пайда болып жатыр

Бір кездері Қытайдың электроника өнеркәсібі «екінші сортты» саналатын. Ел тек АҚШ санк­ция­лары­мен күресіп қана қоймай, сонымен қатар ішкі қиындықтарға да тап болды. Көптеген компания үл­кен тілдік модельдерді пайдаланудан қашқақтады, өйт­кені бұл биліктің наразылығын тудыруы мүмкін еді. Бірақ қазір Қытайдың жасанды интеллекті сапа жағынан АҚШ-тың алдыңғы қатарлы техноло­гия­ларына жақындап келеді. 
Мысалы, көптің аузында жүрген Қытайдың Deepseek компаниясы Google мен OpenAI секілді алып­тар ғана дамытып жатыр деп ойлап жүрген жүйені әлдеқайда арзанға жасап, оңай енгізіп отыр. DeepSeek жасанды интеллект платформасын әзір­леуге бар-жоғы 6 млн доллар жұмсап, OpenAI-дың 6,6 млрд инвестициясы мен 4 500 қызметкерін басып озды. Алайда олар ChatGPT-дің дайын кодына 2-3 өзгеріс енгізе салғаны туралы да ақапарат бар. Бірақ британдық The Economist басылымы: «DeepSeek, заң саласындағы жоғары деңгейлі AI моделін жасап шығарды. Бұл компанияның даму қарқыны батыстық Meta және OpenAI компанияларымен са­лыстырғанда да жоғары», – деп баға берді.
Alibaba сияқты басқа да қытайлық компаниялар Ба­тыстың ең үздік зертханаларымен бәсекеге түсу­де. Alibaba компаниясына тиесілі Qwen моделі қараша айында іске қосылып, небәрі үш ай ішінде аме­рикалық үздік модельдермен иық тіресе алатындай дәрежеге жеткен. Осылайша, кейінгі бір айда басталған үрдістің қарқыны күшейіп, Қытайда күн сайын бір нейрожелі пайда болып жатыр. Бірақ Қытайдың технологиялық серпілісі АҚШ ком­панияларын одан да үлкен жетістіктерге жетелеп, оларды алға ұмтылуға мәжбүрлеуі мүмкін. 
Дегенмен қазір Қытай генеративті жасанды интеллект саласындағы патент саны бойынша көш бастап тұр, кейінгі 10 жылда АҚШ-ты 6 есе басып озды. Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының (WIPO) есебіне сәйкес, 2014-2023 жылдар аралы­ғын­да Қытайда 54 мыңнан астам өнертабыс тіркел­ген, оның 25 пайыздан астамы тек соңғы жылда жа­салған. АҚШ патент саны бойынша екінші орын­да. Үндістан бесінші орынға ие болып, жетекші бес ел арасында жылдық өсім бойынша ең жоғары көр­сеткішке жетті.

Батыс ескерту деп қабылдады

Қытайдағы ЖИ нарығы арзан өндіріске және жоғары тиімділікке негізделген тәсілдің арқасында дамып келеді. Яғни, өздерінің бұрыннан ұстанып отырған саясатын жаңа нарыққа да қолданып отыр. Нәтижесі де жаман емес. Мысалы, DeepSeek моделін жаттықтыру үшін Қытайда бар болғаны 2 мың чип қолданылса, Meta сияқты америкалық алпауыттар бұл үшін 16 мыңға жуық чипті пайдаланған. Бұл Қы­тай AI компанияларының аз шығынмен жоғары нәтиже алуға қабілетті екенін көрсетеді.
Бұған АҚШ қалай жауап беретіні, қай бағытта дамитыны белгісіз. Үндістанның да қарқыны жаман емес екенін ескерсек, басылымдар қазірден «Қы­тайдағы ЖИ технологиясының тез дамуы батыс ком­паниялары үшін ескерту іспеттес» екенін еске са­лып жатыр. Егер АҚШ бұл бәсекелестікті дұрыс қа­былдап, инновацияға инвестиция салуды жал­ғастырса, бұл бәсеке жаһандық ЖИ индустриясын жаңа деңгейге көтеруі мүмкін.

Серіктес жаңалықтары