Ғалымдар ұйықтар алдындағы жағымсыз естеліктерді азайтатын жаңа әдіс ойлап тапты

Ғалымдар ұйықтар алдындағы жағымсыз естеліктерді қайта еске түсіру арқылы теріс естеліктерді әлсіретудің тиімді әдісін тапты. Бұл жаңалық Proceedings of the National Academy of Sciences журналында жарияланды.

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, мақсатты түрде есте сақтау реактивациясы (targeted memory reactivation) техникасы теріс естеліктердің қарқындылығын азайтып қана қоймай, оң естеліктердің еріксіз қайта еске түсуін арттырған. Сонымен қатар, бұл әдіс ұйқыдан кейін қатысушылардың оң эмоционалдық бағаларын жақсартқан.  

Жағымсыз естеліктер, әсіресе еріксіз еске түсетіндері, психикалық денсаулыққа елеулі зиян келтіріп, күнделікті өмір мен когнитивті функцияларға кедергі келтіреді. Дәстүрлі әдістер – терапия немесе дәрі-дәрмек – әрдайым тиімді болмауы мүмкін. Ал ұйқы естеліктерді өңдеуде маңызды рөл атқаратындықтан, оларды сақтау мен қайта шақыру процесін өзгертуге жаңа мүмкіндіктер ұсынады.  

Зерттеуге колледж жасындағы 37 қатысушы қатысты. Алғашқы күні қатысушылар кездейсоқ сөздер мен эмоционалды теріс бейнелер (мысалы, мазасыз немесе жағымсыз көріністер) арасында байланыс орнатты. Келесі күні қатысушылардың жартысы сол сөздер мен оң бейнелер арасында жаңа байланыстар құрып, «араласатын» оң естеліктерді қалыптастырды. Ал қалған жұптар бақылау тобы ретінде өзгеріссіз қалды.  

Қатысушылар ұйқының баяу толқынды фазасында болған кезде, зерттеушілер сөздерді аудио түрінде баяу дыбыстап, есте сақтау процесін іске қосты. Бұл ұйқыдан оятпай, естеліктерді қайта іске қосуға мүмкіндік берді.  

Таңертең қатысушылар жағымды және жағымсыз естеліктерді қаншалықты жақсы есіне түсіре алатынын бағалады. Сонымен қатар, олар сөздер мен бейнелерге эмоционалдық баға берді. Нәтижелер оң естеліктердің әсері күшейіп, теріс естеліктердің қарқындылығы азайғанын көрсетті. Бес күннен кейін жүргізілген сынақтар әсердің ұзақ мерзімділігін растады.  

Ғалымдар бұл әдістің травма және эмоционалдық күйзелісті басқарудағы әлеуетін атап өтті. Алайда, ауыр травмалары бар адамдарға оң естеліктерді енгізу әрдайым мүмкін болмауы мүмкін, сондықтан бұл әдістің клиникалық қолданысы мен этикалық аспектілері мұқият зерттеуді қажет етеді.  

Зерттеу авторлары: Тау Ся, Дэнни Чен, Шэнцзы Цзэн, Цзыцин Яо, Цзин Лю, Шаожэн Цин, Кен А. Паллэр, С. Габриэла Торрес Платас, Джеймс В. Энтони және Сяоцин Ху.