Митинг мәдениеті қалыптаса ма?

Митинг мәдениеті қалыптаса ма?

Митинг мәдениеті  қалыптаса ма?
ашық дереккөзі
Былтыр Мемлекет басшысы Ұлттық кеңестің екінші оты­рысында Президенттің Жолдауын жүзеге асыру жө­нін­дегі жоспарды орындау аясында бейбіт жиындар туралы заң жобасы әзірленгенін айтқан болатын. Қ.Тоқаев осы отырыста Үкі­мет заң жобасын Парламенттің қарауына енгізу керек деп тап­сырған. «Қоғамдық санаға митинг өт­кізу мәдениетін сіңіретін уа­қыт кел­ді. Қоғамға да, мемлекетке де өз ұстанымдарын ашық айтуға бейім­делетін кез жетті. Бірақ ми­тинг өткізу тек өз құқы емес, жауап­кершілік екенін де түсінген жөн», – деген болатын Мемлекет бас­­шысы. Жақында Парламент «Қазақ­стан Республикасында бейбіт жи­­налыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» жаңа заң жобасын бекітті. Бейбіт жи­налыс түрлерін ұйымдастыру мен реттеу мәселелерін қарасты­ра­тын жаңа заң қоғамдық қауіп­сіздікке басымдық береді. Заң қабылдау барысында АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Австралия, Сингапур, Жапония, Швеция және Ресей сияқты ел­дер­дің аталған саладағы заңна­ма­лары мұқият зерттелді. Демок­ра­тияны ту еткен әлемнің көп­тег­ен бейбіт елі митингті ұйым­дастыру және өткізуде қауіпсіздік мәсе­ле­сіне баса мән береді. Тіпті, демок­ра­тиялық елдердің кей­бірін­де әлем­дегі қоғамдық-саяси жағ­дай­дың ушығуына байланыс­ты бей­біт митинг өткізу жөнін­де­гі заң­на­масын біршама қатаң­датқан. Халықаралық Túrkistan газеті жаңа заңның еліміздің қоғам­дық-саяси өміріндегі алар орны туралы сарапшылардың пікірін білген болатын.   Мадина БЕКТЕНОВА, Қазақстан Президенті жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты әлеуметтік-саяси зерттеулер бөлімінің жетекші ғылыми қызметкері:

Мемлекеттің демократиялық қағидаларға деген жауапкершілігін көрсетті

 width= – Бейбіт жиналыстар туралы заңнаманы либе­ра­ли­зация­лау және жетілдіру қажеттілігі туралы 2019 жылғы 2 қыр­күйекте Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан хал­қына Жолдауында атап өтті. Ал 20 желтоқсанда Ұлттық қо­ғам­дық сенім кеңесінің отырысында ол заң жобасының әзір­ленгені және оны Парламент қарауына беру керектігі тура­лы айтылды. «Митингілерді өткізу – ол тек құқықтық мә­селе ғана емес, ол ең алдымен жауапкершілік», – деп Мем­лекет басшысы бұл тұрғыда өзінің ұстанымын айқын біл­дірді. «Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйым­дастыру және өткізу тәртібі туралы» заңның жобасын Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі дайындаған. Заң жо­басын таныстыру сатысында еліміздің бірнеше қала­ларын­да қоғамдық тыңдаулар мен пікірталастар өтті. Соны­мен қатар Мәжілістегі жұмыс тобының қызметіне танымал қоғам қайраткерлері, заңгер мамандар, Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің мүшелері қатысты. Заң жобасы көптеген ашық талқылаудың арқасында Мә­жіліс пен Сенаттың ауқымды жұмысының нәтижесінде маңыз­ды  тұжырымдамалық өзгерістерден өткенін Ақпарат және қоғамдық даму министрі А.Балаева да ерекше атап көр­сетті. Сонымен бірге заң жобасын ашық әрі сындарлы тал­қылау үдерісі халықаралық ұйымдар тарапынан да жо­ғары бағаланып отыр. Заң жобасының негізгі міндеті – азаматтардың бейбіт жи­налыс, митинг пен демонстрация, шеру мен пикеттер өт­кізу бойынша конституциялық құқығын іске асыру, сон­дай-ақ олардың өткізілуі мүмкін арнайы орындарды ай­қындау. Бұл жерде бейбіт жиналыстар өткізу үшін енді рұқ­сат алу форматынан хабарлама тәртібіне көшу қағи­да­сының орын алуы демократияны нығайтуға және қоғамның билік­ке деген сенімін арттыруға үлкен серпін беретінін атап өткен жөн. Бейбіт жиналыстар туралы жаңа заңның негізгі артық­шылықтарына  журналистер іс-әрекетіне қатысты барлық шектеулер алынып тасталуын, жиын өткізу пайдасына презумпция қағидасының енгізілуін, пикетті қауіпті инфрақұрылым нысандарының маңынан өзге кез келген жерде өткізуге болатыны жөнінде нормалардың енгізілуін жатқызуға болады. Сондай-ақ жиындар мен митингтерді өткізу үшін орталықтардан арнайы орындар саны белгіленді, олардың саны аудандардың әрқайсысында үштен кем болмауы керек. Одан басқа, бейбіт жиналыстарға қатысушылардың заңнама талаптарын бұзуы бейбіт жиналыстарды тоқтатуға негіз бола алмайтыны туралы ереже бекітіліп, митингті ұйымдастырушылар мен оған қатысушыларға жеке қорғаныш құралдарын, мәселен, медициналық бетпердені қолдану құқығы қарастырылды. «Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» заң жобасының қабылдануы мемлекеттің демократиялық және либералдық қағидаларға деген жауапкершілігін және азаматтық қоғаммен сындарлы диалогтың айқын үлгісін көрсетті. Асхат САДЫРБАЙ, Team Qazaqstan жастар қозғалысының көшбасшысы:

Саяси жүйені реформалау саласындағы маңызды қадам

 width= – Былтыр желтоқсан айында өткен Ұлттық қоғамдық се­нім кеңесінің екінші отырысында Мемлекет басшысы қа­зіргі саяси жүйені реформалау саласында маңызды қадам жасау қажеттігін, заңды және қоғамдық тәртіпті бұзбайтын әрі рұқсат етілетін митингілерді ұйымдастыруда ескерту қа­­­ғидатын енгізуді қолға алу керегін айтқан болатын. Жаңа заң жобасы қоғамның ашық талқылауына түсіп, жан-жақты зерттелді. Бүгінгі заман талаптарына сай реттелген жаңа заң нәтижелі диалогтың нақты мысалы екенін көрдік. Жақында қабылданған «Бейбіт жиналыстарды ұйым­дас­тыру және өткізу тәртібі туралы» жаңа заң Президент саяси ре­формаларындағы маңызды бастамалардың бірі деуге бо­ла­ды. Жаңа заңның ерекшелігі – бейбіт жиналыстарды өт­кізу үшін жергілікті атқарушы органның келісімін алу және ми­тинг өткізу үшін баламалы орынды ұсыну құқығы көз­делген. Бейбіт жиындарды ұйымдастыру мен өткізу тәртібіне ен­­гізілген өзгерістер мемлекеттік органдардың халықпен бай­­ланысын күшейтуге оң ықпал етеді. Демократиялық қо­ғам­ның азаматтары ендігі жерде кез келген мәселені ашық және еркін жеткізе алады. Осыдан 20 жыл бұрын қабылданған ескі заң бойынша митинг өткізу үшін бірінші кезекте рұқсат алу керек болатын. Жаңа құжатта бейбіт жиынға қанша адам қатысатыны, қандай мәселе көтерілетіні және қайда өтетіні алдын ала ескертіледі. Сонымен қатар ұйымдастырушылар мен қатысу­шы­лардың, мемлекеттік органдардың жауапкершілігі қаралып, жур­налистердің құқығы мен міндеттері белгіленді. Бұл мемлекет үшін де, қоғам үшін де өте қажет.