Алматылық «Қайрат» футбол клубы сенсация жасап, УЕФА Чемпиондар Лигасының топтық кезеңіне шыққанына бірнеше күн өтсе де, әлемдік, отандық БАҚ жарыса жазып жатыр. Ағылшынның беделді басылымдары «Қазақстандағы «қорқынышты түн», «Алматыдағы трагедия» деп аталатын мақалаларында «Селтиктің» әлсіз ойынын сынап-мінеумен қатар, алматылықтардың да қарымды қарқынын сөз етуде. Клуб тарихындағы ең жарқын сәтті бастан өткізіп жатқан алматылықтар алдағы топтық кезеңде азулы командалармен иық тірестіреді. Осы ретте біз Қазақстан футболы тарихындағы бірнеше мерейлі сәтті тізіп шықанды жөн көрдік.
Мундиальда гол соққан жалғыз қазақ
Иә, қалыс естімедіңіз. Қазақстан құрамасы 1999 жылы Нигерияда өткен жастар арасындағы әлем чемпионатында алғаш және әзірге соңғы рет өнер көрсеткен-тін. Ол уақытта Азия чемпионаты арқылы іріктеуден өткен 20 жасқа дейінгі жастардан жасақталған команда сапында бүгінде Қазақстан футбол федерациясының бас хатшысы қызметін атқаратын Давид Лория, ұлттық құраманың бас бапкері Әли Әлиевтер бар. Владимир Фомичев баптаған жастар құрамасы жеребе тарту рәсімінде Аргентина, Хорватия және Гана құрамаларымен бір топқа түсті. Топтық кезеңде ганалықтарға 0:3 есебімен жеңілсе, Хорватия құрамасынан 1:5 есебімен ойсырай ұтылды. Әйгілі Стип Плетикос қорғаған хорваттар қақпасының саңылауын тапқан Ерлан Оразаев болды. Содан соң осыдан екі-ақ жыл бұрын дәл осы жас санатында әлем чемпионы атанған Аргентина құрамасына 0:1 есебімен есе жіберді. Бұл ойында қазақстандықтар қақпасына жалғыз голды кейін «Реал Мадрид», «Интер», «Олимпиакос» сапында атағы айға жеткен Эстебан Камбьяссо салды. Мундиальды мінсіз өткізген Хави мен Икер Касильяс бастаған Испания құрамасы әлем чемпионы атанса, 3-орын үшін таласта Уругвайдан жеңісті жұлып алған Мали құрамасының рекордсмені, «Барселона» аңызы атанған Сейду Кейта чемпионаттың үздік ойыншысы атанды.
Сербияны сұлатқан сәт
2008 жылғы Еуропа чемпионатына іріктеу турнирінде Арно Пайперс баптайтын Қазақстан құрамасы сенсация жасап, алғаш рет Еуропаға өзін танытты. Отандастарымыз әйгілі Компани, Фелайни ойнайтын Бельгия құрамасымен екі ойында тең түсіп (0:0 және 2:2), Арменияны сырт алаңда жеңіп кетті. Ал 2007 жылғы 24 наурызда Алматыдағы Орталық стадионда өткен ойынды спортсүйер қауым ұмыта қоймас. Құрама ойыншылары «Манчестер Юнайтед» сапында доп тебетін Неманья Видич, одан кем емес атағы бар Милош Красич намысын қорғайтын Сербия құрамасын 2:1 есебімен тізе бүктіріп, фаворит саналған оларды ұпайсыз үйіне қайтарды. Аталған ойында Қайрат Әшірбеков пен Нұрбол Жұмасқалиев гол соқса, сербтер сапындағы жалғыз голды Никола Жигич өз еншісіне жазды. Осылайша, бұл қазақ жанкүйерлері көпке дейін айтып жүрген жарқын жеңістің біріне айналды.
«Селтик» Қазақстанда мүлде жеңбеген
Бір қызығы, бүгінде сын садағына ілініп жатқан шотландиялық «Селтик» командасы Қазақстан алаңдарында 4 рет ойнаған – 4 кездесуде де жеңіліс тапқан. Спортқа енді қызыға бастаған біздегі көпшілік шотландтардың «Қайрат», «Астана» клубтарынан бірде жеңіліп, бірде тең түскенін үнемі айтады. Алайда атынан ат үркетін атақты «Селтикті» селт еткізіп, сенсация жасаған алғашқы қазақстандық клуб – қарағандылық «Шахтер» командасы екенін айта кеткен жөн. 2013 жылға дейін отандық клубтардың ешқайсысы еурокубоктардың топтық кезеңінде ойнап көрмеген-тін. Бұл бақ қарағандылықтарға бұйырып, елордадағы «Астана-Арена» стадионында Чемпиондар лигасы іріктеуінің плей-офф кезеңіндегі алғашқы кездесуде «Селтикке» қарсы ойнады. Бүкіл кәрі құрлық көз тіккен, жиырмадан астам шетелдің телеарналары тікелей эфирде таратқан бұл маңызды кездесуде алдымен Финонченко бірінші болып гол соқса, екінші таймда Хижниченко есепті еселеп, әлем жанкүйерлерін таңдай қақтырып кетті. Осылайша, кеншілер Шотландия чемпионы деген дардай атағы бар, құрамында «Алтын допқа» басты үміткерлердің бірі саналған «Ливерпуль» сапында ойнайтын Вирджил Ван Дейк сынды футболшысы бар «Селтик» командасын 2:0 есебімен ұтып, Еуропаны бір сілкінтті.
Тұңғыш рет топтық кезеңде
Тұп-тура 10 жыл бұрын 2015 жылғы 26 тамызда «Астана» клубы кешегі алматылықтар секілді атой салып, алақайлап жатқан-тын. Елордалықтар іріктеу кезеңінде Кипрдің АПОЭЛ командасынан басым түсіп, ел футболының тарихында УЕФА Чемпиондар лигасының топтық кезеңіне өткен алғашқы қазақстандық команда атанды. «С» тобында сынға түскен Станимир Стоилов шәкірттері өз алаңында ешкімге дес бермей, тең ойнады: «Атлетико» (0:0), «Бенфика» (2:2) және «Галатасарай» (2:2). Түріктермен Ыстамбұлдағы тартысты ойында да тең түсті (1:1). Осылайша, елордалықтар асу берместей көрінген, күллі әлем аузында жүрген Чемпиондар лигасының топтық кезеңіне жолдама алған тұңғыш команда ретінде тарихта қалды.
Шотландиялықтардың шабуыл шебін бұзды
Үнемі «Селтикті» ұпайсыз үйіне қайтаратын қазақстандықтар 2019 жылы да айды аспанға шығара жаздады. 2020 жылғы Еуропа чемпионатына іріктеу кезеңінде ұлттық құрамамыз әлем бақылайтын АПЛ-де доп тебетін, өздерінен бір бас жоғары саналған Шотландия құрамасын 3:0 есебімен ойсырата ұтты. «Астана Аренада» өткен маңызды ойында Қазақстан сапынан Юрий Перцух, Ян Вороговский және Бахтиёр Зайнутдинов гол соғып, кезекті рет шотландиялықтардың шабуыл шебін бұзуға әлеуеті жететінін тағы бір дәлелдеді.
Тарихи камбэк
Араға 4 жыл салып, 2024 жылғы Еуропа чемпионатына іріктеу турнирі аясында Қазақстан құрамасы кезекті сенсация тіркеді. Еуро-2024 іріктеуінде Дания командасына қарсы екінші ойында күллі әлем таңырқаған тарихи камбэк жасады. Алғашқы таймда даниялықтар қатарынан екі гол соғып, сес көрсетті. Екінші таймда Бақтиёр Зайнутдинов пенальтиден гол соғып, есеп айырмасын қысқартты. 86-минутта құрама капитаны Асхат Тағыберген алыстан соққы бағыттап, есепті теңестірді. Араға үш минут салып, Ян Вороговскийдің айып алаңына асырған добын голға айналдырған Абат Айымбетов кездесудің шешуші нүктесін қойды. 0:2 есебімен ұтылып жатып, қатарынан үш гол соғып, көпті таң-тамаша етіп, қарсыласын қапы қалдырған Қазақстан құрамасы жайлы әлемдік БАҚ жарыса жазды.
Құрлықтық додаға бір табан жақын
Құрамамыздың 2022 жылы Ұлттар лигасында тарихи нәтиже тіркегені көпке мәлім. Словакия, Әзербайжан және Беларусьтің басты командаларынан айласын асыра білген Қазақстан құрамасы «В» тобынан мерзімінен бұрын келесі кезеңге шығып қойды. Осылайша, олар 2024 жылғы Еуропа чемпионатына бір табан жақындаған-тын. Алайда плей-офф кезеңінің жартылай финалында гректерден 0:5 есебімен оңбай ұтылып, құрлықтық додаға әудем жер қалғанда сүрінді.
«Қайрат»: Чемпиондар Лигасы тарихындағы бірегей рекорд
Үш күн бұрын алматылық «Қайрат» футбол клубы тұңғыш рет УЕФА Чемпиондар лигасының топтық кезеңіне шықты. Бізге етене таныс, байырғы қарсылас Шотландияның «Селтик» футбол клубымен Глазгода тең түскен олар Алматыда да тең ойнап, ақыры пенальти сериясында «Селтикті» сүріндіріп, тағы да сан соқтырды. Қазақстан футболының жылнамасын жаңартып, кезекті сенсация тіркеген алматылықтар үшін бұл – тарихи жайт. 70 жылдан астам тарихы бар «Қайрат» өз тарихында бірінші рет УЕФА Чемпиондар лигасының топтық кезеңіне жолдама алды. Топтық кезеңнің жеребе тарту жүйесі өзгергенін ескерсек, енді «Орталық стадионға» әлемге даңқы жайылған гранд клубтар ат басын бұрады. Футболды жаңғақша шағатын көпшілік жеребе тарту рәсімі өткенше «Реал Мадрид», «Барселона», «Манчестер Сити», «Бавария», ПСЖ, «Ливерпуль» секілді тегеурінді командалардың қайсысы «Қайратқа» қарсылас болатынын болжап әлек.
Сонымен кеше түнде Монакода турнирдің негізгі кезеңіне жеребе тарту рәсімі өтті. Жеребе қорытындысы бойынша Чемпиондар лигасының топтық кезеңінде алматылық «Қайрат» өз алаңында «Реал Мадрид» (Испания), «Олимпиакос» (Грекия), «Брюгге» (Бельгия), «Пафос» (Кипр) командаларымен шеберлік сынаспақ. Ал сырт алаңда «Спортинг» (Португалия), «Арсенал» (Ұлыбритания), «Интер» (Италия), «Копенгаген» (Дания) клубтарымен өзара кім мықтыны анықтайды.
The Sweeper аккаунты «Қайрат» ойыншылары Милан, Лондон, Лиссабон мен Копенгагенде өтетін ойындарға жалпы ұзындығы 44 982 километр жол жүретінін естептеп шығарды. Экватор ұзындығының 40 075 км екенін ескерсек, алматылықтар жер жүзін айналып шықпақ. Ең таң қаларлығы, «Қайрат» Чемпиондар лигасы тарихындағы ең ұзақ сапарды еңсермек. Бұған дейін ешбір команда мұндай ұзақ сапарға шықпаған. Алматы мен Лиссабонның арақашықтығы – 7 000 шақырым (тек бір жағы ғана). Алматылықтар 12 сағатын ұшақта өткізбек. Осылайша, «Қайрат» Чемпиондар лигасы тарихындағы клубтар жасаған ең ұзақ сапарды еңсермек.
Одан бөлек, әлемдік БАҚ-тың біразы «Қайрат» іріктеу кезеңінде топтық кезеңге өтуге лайық өнер көрсетті деп жазса, енді жартысы матчтың басты қаһарманына айналған қақпашы Темірлан Анарбековтың шеберлігіне тәнті. Бұған дейін қосалқы құрамнан ары аспаған Анарбеков кешегі ойында бес ғажайып сейв жасап, одан кейін пенальти сериясында глазголықтардың үш соққысын қайтара алды. Осылайша, тарихи жеңіске себепші болған 21 жастағы қақпашы әп-сәтте танымал болып шыға келді. Әсіресе, әлеуметтік желідегі жеке парақшасына бір тәулікте 100 мыңнан астам оқырман жазылып, желі жұлдызына айналды. Чемпиондар Лигасының әлеуметтік желідегі ресми парақшасындағы «Қайрат» туралы хабарландыруда да Анарбектовтің суреті бейнеленген. Ал кешегі Монакода өткен жеребе тарту рәсімінде әлем жұртшылығына ұсынылған «Қайрат» туралы бейнероликте 21 жастағы қақпашының пенальтиді қайтарып жатқан сәті көрсетілген.
