Өсімдіктер де айқайлайды: Зерттеушілер олардың стресс кезінде дыбыс шығаратынын анықтады
Өсімдіктер "жарақат алғанда" немесе сусыз қалғанда, адам құлағы ести алмайтын ультрадыбыстық жиіліктегі дыбыстар шығарады. Бұл дыбыстар өсімдіктердің стресске жауап ретінде айналасындағы басқа тірі ағзалармен байланыс жасау тәсілдерінің бірі болуы мүмкін. Тель-Авив университетінің эволюциялық биологы Лилах Хадани жетекшілігімен жүргізілген зерттеу өсімдіктердің дыбыс арқылы қоршаған ортаға белгі беру мүмкіндігін алғаш рет дәлелдеп отыр.
Хадани атап өткендей, тіпті адам құлағына естілмейтін тыныш даланың өзінде де ақпарат тасымалдайтын дыбыстар бар, ал кейбір жануарлар бұл дыбыстарды естиді. Өсімдіктер жәндіктермен және жануарлармен жиі өзара әрекеттеседі, сондықтан дыбыс арқылы белгі беру оларға тиімді болуы мүмкін.
Зерттеуде ғалымдар қызанақ және темекі өсімдіктерін әртүрлі жағдайларда бақылады: алдымен өсімдіктерге ешқандай әсер етпей бақылап, кейіннен олардың сабағын кесіп, сусыз қалдырды. Жазбалар акустикалық камерада және әдеттегі жылыжай жағдайында жүргізілді. Ғалымдар арнайы алгоритмді қолдана отырып, тыныш және стресс жағдайындағы өсімдіктер шығарған дыбыстарды ажыратып, дыбыстардың поп немесе шертпе түрінде болғанын анықтады. Әсіресе, судан айырылған өсімдіктер орта есеппен сағатына 40-қа дейін дыбыс шығаратыны байқалды, бұл дыбыстар өсімдіктің құрғау деңгейіне байланысты өзгеріп отырған.
Зерттеу барысында басқа да өсімдіктердің дыбыстар шығаратыны белгілі болды: бидай, жүгері, жүзім, кактус және тағы басқа түрлерде де ұқсас дыбыстар тіркелді. Алайда, дыбыстардың қалай пайда болатыны әзірге белгісіз. Ғалымдар өсімдіктердегі ауа көпіршіктерінің кенеттен жарылуы (кавитация) бұл дыбыстардың көзі болуы мүмкін деп болжайды.
Бұл дыбыстардың өсімдіктер үшін арнайы бейімделу ме немесе жай кездейсоқтық па деген сұрақтар әлі де зерттеуді қажет етеді. Алдын ала деректер көрсеткендей, өсімдіктер дыбыстарды шығара алады, ал алгоритмдер оларды анықтай алады. Демек, жануарлар немесе басқа өсімдіктер де осы дыбыстарды қабылдап, оларға жауап беруі мүмкін.
Мұндай зерттеу нәтижелерінің ауыл шаруашылығына тигізетін пайдасы зор болуы мүмкін: адамдар өсімдіктердің “шөлдегенде” белгі бергенін анықтап, оларға қажет су бере алады.
Зерттеушілер енді өсімдіктердің шығаратын дыбыстарына басқа тіршілік иелерінің, соның ішінде жануарлар мен өзге өсімдіктердің реакциясын зерттемекші. Бұл бағыттағы зерттеулер өсімдіктердің дыбыс арқылы қалай өзара әрекеттесетінін және табиғи ортада бұл дыбыстарды қалай анықтауға болатынын ашуға көмектеседі.
