Өмірде өз мамандығын жете біліп қана қоймай, шын сүйетін адамдардың зор жетістік пен құрметке бөленетініне сансыз рет көз жеткізіп келеміз. Біз білетін Сәуле Есембекқызы сондай жандардың қатарынан. Жан-тәнімен ұстаз. Сырт келбетімен де. Сөйлеу мәнерімен де. Кісіге деген кең пейіл, жылы жүрегімен де баурап алатын қасиеті бар. Адамға деген қарым-қатынасы бірқалыпты, эмоцияға беріліп, орынсыз алағай-бұлағай мінез көрсеткенін көрмеппіз. Не нәрсені болса да байыппен, асқан сабырлылықпен қабылдап, шешім шығарады. Қандай жағдайда да кісінің көңілі мен қас-қабағына қарау деген ұстанымынан айныған емес. Өзгені сыйлау арқылы өзін де сыйлата біледі. Бірақ өзгенің жолында өз мүддесін құрбан ететін «оңай шағылатын жаңғақ» емес, өз дегенін қас-қабағымен-ақ ұғындырады. «Дипломатияның» шегінен асып кеткен мәселеге келгенде, «тура биде туған жоқ» ұстанымымен ешкімнің бет-жүзіне қарамай тік айтады. Түйінді мәселені тарқатқан соң, жайдары жарқын мінезіне қайта көшеді.
Сәуле Есембекқызы өзі әу баста таңдап алған ұстаздық жолы мен қалпынан бір айныған емес. Аймақтық Жезқазған университетінде ұзақ жылдар бойы қызмет етті. Шәкірттері мың сан. «Апай, еш өзгермепсіз, сол баяғы қалпыңыздай жап-жассыз» деген әйел баласына «аяулы» сөздерді жиі естиді. Оның себебі де жоқ емес. Ол кісі күнделікті сабаққа қалай тиянақты дайындалса, шәкірттер алдында сұлу әрі жинақы көрінуге де барын салады. Жүйелі түрде спортпен айналысады, сырт келбеті мен жүріс-тұрысының да педагог деген ұлы атқа сай болуына зор мән береді. Әр сабаққа бай тәжірибесіне сүйеніп кіре салмайды, әр кез шәкірттерінің алдына алғашқы рет кіретіндей дайындықпен барады. 40 жылға жуық осылай. Сабаққа кешігу, себепсіз келмей қалудан өткен қылмыс жоқ ол кісі үшін. Тіпті, үйінде де «ұстаздық» образдан шыға алмай жүретіндей көрінеді кейде.
«Қазақ әдебиеті» мамандығында оқыған, сабақ берген, докторлық диссертация қорғаған Сәуле Есембекқызы Астанаға қоныс аударған соң «журналистика» деген шығармашылық мамандыққа бет бұрады. Ендігі кезекте өзі білетін қазақ әдебиетін журналистикамен тоғыстыратын өз жолы мен пәнін табу міндеті тұрды. Журналистикадағы тәжірибелі ғалымдардың кеңесімен «Журналистика және шешендік өнер», «Бұқаралық ақпарат құралдарының тілі мен стилі» деген жаңа саланы игеруге барын салды. Журналистика мамандығының студенттері озық шешендік үлгілерден тәлім алды. Халық ауыз әдебиеті, би-шешендердің сөздері, жыр-термелердегі небір өрнекті сөздер мен ойлы тіркестерді жадыларына түйіп, журналистикада қолдану жолдарын үйренді. Сәуле Есембекқызының әртүрлі шығармашылық кештер мен ғылыми конференцияларда, кез келген іс-шараларда еліміздің маңдайалды тұлғалары мен сөз шеберлерінің ауызша айтқан сөздерін диктофонға жазып алып отырғанының талай куәсі болдым. Сондағы мақсаты – шәкірттеріне тыңдату. Сабақ барысында талқылау. Осындай ізденістері мен жаңашылдығының арқасында «Журналистика және шешендік өнер», «Бұқаралық ақпарат құралдарының тілі мен стилі» атты оқу құралдары дүниеге келді. Шәкірттері ұстаздарының әр сабағын асыға күтеді. Себебі қызықты, жаңалығы мол. Оқытудағы инновациялық әдіс-тәсілдерді кеңінен қолданады. Бір сағат бойы шәкірттерінің алдында тікесінен тік тұрып сабақ түсіндіреді. Жасын да, маңдайдағы ақ шашын да бұлдаған емес. Керісінше, жастардың қажеттіліктері мен талап-тілектеріне сай болуға тырысады. Бір «тілде, толқында» сөйлеседі.
«Журналистика пәндерін оқытудың әдістемесі» – Сәуле Есембекқызының көп ізденген саласы. Осы тақырып аясында әлемнің озық елдерінің жоғары оқу орындарында тағылымдамадан өтті. Ол жақтағы журналист мамандарын дайындау ерекшеліктерін магистранттар мен докторанттардың құлағына құюдан жалыққан емес. «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы», «Қазақстан Республикасының білімі мен ғылымына еңбегі сіңген қайраткер», «Құрметті азамат», т.б. мәртебелі атақтар осындай жанкешті еңбектерінің арқасында келген еді.
Сәуле Есембекқызы «Қазақ әдебиетіндегі әйелдер бейнесі» атты ғылыми тақырыбын зерттей жүріп, өз бойына да Жібектің сұлулығын, Баянның адалдығын, Гүлбаршын мен Құртқаның даналығы мен ақыл-парасатын молынан сіңіре білген деуге толық негіз бар. Әйел адамға ұстаздық жолмен қатар ғылыммен айналысудың, одан бөлек отбасының қамын жасаудың қанша еңбек пен қажыр-қайратты талап ететінін әркім-ақ білер. Бірақ ғалым-ұстаз сәл ғана жел шайқаса сынып түсетін жандардың қатарынан емес. Қайта қайраттана, батылдана түседі. Түн баласы ұйқы көрмесе де намысқа тырысып, ертеңгі дәрісін лайықты өткізуге, шәкірттерінің сәтті қорғауы үшін барын салады, жатпай-тұрмай дайындалады. Дәрісіне риза болған шәкірттерінің ыстық ықыласынан кейін ғана арқасынан ауыр жүк түскендей болады. Бірақ ұстаз екенмін деп отбасы жауапкершілігіне де бейжай қараған емес. Адал жар, аяулы ана, мейірімді әже ретіндегі орнын ешқашан ойсыратқан емес. Ұлы Руслан өз саласының білгірі, ғылым кандидаты ретінде биік белестерді бағындырып келеді. Немерелерінің барлығы бірдей заман талабына сай үздік мектептерде білім алып, жетістіктерімен қуантуда. Рамазан аға екеуі шөбере сүйген бақытты жұп.
Былай қарасаң, бір адамның басына жетіп-артылатын зор бақыт. Бірақ Сәуле Есембекқызы ешқашан үлкенді-кішілі жетістіктеріне тоқмейілсіп, тоқтаған емес. Үздіксіз еңбек пен ізденістің арқасында өмірге деген құштарлығын бір сәтке де кемітпеді, жақсылыққа қарай ұмтылудан жалықпады. Осы мінезімен де отбасы, ошақ-қасына, ағайын-тумаларына, құда-жекжаттары мен қай жерге барса да иіліп сәлем беретін таудай шәкірттеріне сыйлы жан. Өмірі өнегеге толы ұстаз. Жетпіс деген мерейлі жасыңыз жақсылығымен келсін!
Ғалия АҚСЕЙІТ,
Л.Гумилев атындағы ЕҰУ,
Баспасөз және баспа ісі кафедрасының
доценті, филология ғылымдарының
кандидаты