Мемлекет басшысының Ресейге жасаған сапары туралы пікір білдірген саясаттанушы Андрей Чеботарев Қасым-Жомарт Тоқаевтың екі ел арасында шешілмейтін мәселе жоқ екені туралы және Владимир Путиннің ұзақмерзімді перспективада бірлесіп жұмыс істеу жөніндегі мәлімдемелері Қазақстан – Ресей байланысының оң динамикасы өзгермейтінін меңзейді.
– Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Мәңгі достық – екі елге жол көрсетер темірқазық» атты мақаласы («Российская газета», 11.11.2025) Ресейге жасаған мемлекеттік сапарының бағытын айқындап, саяси әрі ақпараттық фон қалыптастырды. Материалда Астана басымдық беретін екіжақты ынтымақтастық бағыттары айқын көрсетіліп, жоғарғы деңгейдегі келіссөздердің күн тәртібіне әсер етті. Ең алдымен АЭС салу, «Солтүстік–Оңтүстік» халықаралық көлік дәлізін дамыту, өнеркәсіптік кооперация, жетекші жоғары оқу орындарының филиалдарын өзара ашу және т.б.
Сапардың алғашқы күніндегі Қасым-Жомарт Тоқаев пен Владимир Путиннің бейресми кездесуі олардың жеке байланысы сенімді сипатта екенін аңғартады. Ресей Президентін Қазақстан Президентінің АҚШ-қа барған сапарының кей тұстары қызықтырған болуы мүмкін. Тараптар Ресей мен Украина арасындағы қарулы қақтығысты реттеу перспективаларын және бұл үдеріске Қазақстанның қатысуын да талқылаған болуы мүмкін.
Ресми келіссөздердің қорытындысы бойынша, Мемлекет басшылары 14 құжатқа қол қойды. Олардың қатарында Қазақстан мен Ресей арасындағы мемлекетаралық қатынастарды жан-жақты стратегиялық әріптестік және одақтастық деңгейіне көтеру туралы Декларация бар. Құжат 42 тармақтан тұрады және саясат пен қауіпсіздік, экономикалық ынтымақтастық пен интеграция, озық ғылымды қажет ететін салалар және гуманитарлық бағыттағы екіжақты өзара іс-қимылдың жалпы векторлары мен нақты шараларын қамтиды.
Декларацияда, атап айтқанда, ҰҚШҰ әлеуетін жақсартуға ортақ ұмтылыс көрініс тапқан, соның ішінде ұжымдық күштер мен құралдардың қабілетін күшейту, биологиялық қауіпсіздік саласындағы ынтымақты дамыту. Бұдан да маңыздысы – Астана мен Мәскеудің Еуразияда тең және бөлінбес қауіпсіздік архитектурасын қалыптастыруға мүдделілігі. Бұл мақсатқа ҰҚШҰ, ТМД, ШЫҰ және АӨСШК шеңберіндегі өзара іс-қимылды кеңейту арқылы қол жеткізу көзделіп отыр. Мұның ілгерілеуіне Ресейдің алдағы ҰҚШҰ-ға төрағалығы, сондай-ақ ШЫҰ Бас хатшысы Нұрлан Ермекбаев пен АӨСШК Атқарушы хатшысы Қайрат Сарыбайдың қызметі ықпал етеді деген болжам бар.
Бірыңғай еуразиялық көлік-логистика желісін құру жөнінде уағдаластық, ол «Солтүстік–Оңтүстік» дәлізін Орта дәлізбен және өзге де маршруттармен түйістіреді. Бұған дейін, 8 қарашада, Ирандағы Априн «құрғақ» портына Ресейден алғашқы жүк пойызы келгені осы бағыттағы жүк тасымалдарының жақын арада Қазақстан арқылы ұлғаюына негіз қалайды. Орта дәліз бойынша Астана Мәскеуді «және-және» қағидатымен әрекет етуге көндірген сияқты. Оның үстіне бұл бағытты негізінен Қытай пайдаланады, ал Ресей Бейжіңмен де стратегиялық әріптестігін дамытып келеді. РФ «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автомагистралін жаңғырту процесіне қатысуға әзір екенін білдірді. 2026 жылы Мәскеу мен Тюмень арасындағы «Шығыс» трассасының құрылысы аяқталып, ол осы дәліздің бір бөлігіне айналмақ.
Қазақстанның ЕАЭО-ға алдағы төрағалығын ескере отырып, ортақ нарықтарды дамыту ісінің жалғасатыны айтылды. Бұл 2027 жылға қарай электр энергиясы, газ, мұнай және мұнай өнімдері нарықтарын құруға, сондай-ақ одақ елдері арасындағы саудадағы бірқатар кедергілерді жоюға серпін беруі мүмкін.
Сонымен қатар Оралда Қазақстан мен Ресейдің XXI өңіраралық ынтымақтастық форумы өтті. Онда екі елдің сауда-экономикалық серіктестігінің нәтижелері мен келешегі туралы айтылды. Ең алдымен, құны 4,4 млрд АҚШ долларын құрайтын 30 бірлескен жоба іске асырылып жатқаны және жалпы сомасы 30,8 млрд доллар болатын тағы 29 жобаны іске қосу жоспарланып отырғаны атап өтілді. Сонымен қатар Ресей экономикасына қазақстандық инвестициялар көлемі біртіндеп өсіп, бүгінде шамамен 9 млрд долларға жеткен.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың екі ел арасында шешілмейтін мәселе жоқ екені туралы және Владимир Путиннің ұзақмерзімді перспективада бірлесіп жұмыс істеу жөніндегі мәлімдемелері Қазақстан – Ресей байланысының оң динамикасы өзгермейтінін меңзейді.
