Акире Такегучи: Қазақтың 100 күйін өз бетімше үйрендім
Жуырда әлеуметтік желіде жапон музыканты Акире Такегучидің Алматының әйгілі Арбат көшесінде күй тартып отырған сәті таспаланған видеосы кеңінен тарады. Көпшілік әдепкіде оны қазақ екен деп ойласа керек. Расында, қос ішекті құйқылжыта шертіп отырған оның жапон екеніне сену қиын. Жапонияға тапсырыспен домбыра алдыртып, кейін өз бетінше 100-ге жуық күй тартуды үйренген Акире бір ай бұрын Алматыға қоныс аударыпты. Алдағы уақытта қазақ тілін үйренгісі келетін Акиреге хабарласып,
аз-кем әңгімеге тартқан едік.
– Арбатта домбырада шебер ойнағаныңа тамсанған көпшілік сені әу баста қазақ музыканты екен деп қалса керек. Сондықтан алдымен өзіңді кеңінен таныстыра отырсаң.
– Менің есімім – Акира. Жапония астанасы Токионың қасында орналасқан Кавасаки қаласында дүниеге келдім. Музыкантпын. Өз елімде консерваторияны тәмамдадым. Алғашында мектепте оқып жүргенде гитара тартуды үйрендім. Сосын Орталық Азия елдерінің, араб елдерінің музыкасына қызығушылығым ауды. Жоғары сыныпта оқып жүргенімде Түркия елінің бай тарихына қызыға бастадым. Олардың мықты империя құрып, Еуропа төрінде қуатты әскери күштің иесі болғаны таңғалдырды. Жапония да мықты мемлекет. Екі елдің мықты империя құру жағынан ұқсастық көп. Сондықтан ол елдің тарихын зерделеп көргім келді. Музыкант болған соң ол елдің музыкасымен танысқым келді. Ақырында бұл қызығушылығым мені Ыстамбұлға жетелеп әкелді. Онда бес жыл тұрақтадым.
– Ұлттық аспабымыз – домбыраны алғаш рет сол Түркия еліне қоныс аударғанда көріпсіз. Ондағы жергілікті қазақтар таныстырды ма, әлде онда жиі концерт қоятын қазақстандық музыканттардың өнерін тамашаладыңыз ба?
– Жоқ, маған домбыраны Анкарада алғаш рет көрсеткен Түркиядағы ұстазым – Акдениз Ербаш. Ол – Қырым ноғайы. Түркияда танымал тұлға. Бірнеше аспапта ойнайды әрі Алтай әндерін керемет орындайды. Өзінің YouTube арнасында түркі елдерінің музыкасын насихаттайды. Әрі Анкара Хаджи Байрам Вели университетінде Түркі елдерінің диалектері және әдебиеті факультетінде зерттеуші болып жұмыс істейді. Бір ерекшелігі, ол кісі жапон тілін жақсы біледі. Сол кісі бірде маған домбыраның «құдіретін» көрсетіп, ол аспап туралы кеңінен айтып берді. Мен бірден қызыға кеттім. Оған қоса, екі ішекті әрі оны нота арқылы үйренуге болатындықтан үйренуді мақсат еттім.
– Ағылшын тілін білетін домбырашылардан онлайн сабақ алып, кейін Қазақстанға келіп, осында бірнеше рет концерт берген аустралиялық, америкалық музыканттардың бірнешеуінен сұхбат алған едік. Сен де солар секілді онлайн сабақ алдың ба?
– Жоқ, менің жеке мұғалімім болмады. Ыстамбұлда домбыра десе, ішер асын жерге қоятын үлкен қазақ комьюнити бар. Ара-тұра солардан үйрендім. Көбіне YouTube-қа жүктелген видеолардан үйрендім. Сосын dombyra.art сайты жақсы көмектесті. Десе де, ол сайт қазір жабылып қалды. Алайда мен ол сайттан бес жүзге жуық нотаны жүктеп үлгердім. Содан соң оны өз бетімше қайталап, үйреніп алдым.
– Жеке домбыраңыз бар ма?
– Иә. 2017 жылы ebay жүйесі арқылы сатып алып, Қазақстаннан Жапонияға алдырттым. Бағасы 100 доллар болды-ау деймін. Жеке аспап сатып алмасам, үйренуім қиын екенін түсіндім. Ыстамбұлға қанша аспаппен келгенім таспаланған суретімді сізге жіберемін. Екі домбыра, әзербайжан аспабы, электр гитарасы, дарбука, бендир атты түріктердің ұлттық аспабы, әрі олардың чанг атты көне аспабы, мандолин және екі классикалық гитарамен көштім. Түркияда тұрған бес жыл ішінде тағы да бірнеше аспап қосылды. Алайда оның бәрін кейін сатып жібердім. Тек домбыраға ғана көңіл бөлгім келді.
– Қазір қанша күй орындай аласыз?
– Жүзге жуық күй тарта аламын. Алайда нотаға қарап ойнаймын. Көп музыкант секілді есімде сақтай алмаймын.
– Ең сүйікті композицияңыз қайсысы?
– «Аққу» күйі. Қатты ұнайды. Пандемия кезінде онлайн форматта өткен жарыста осы күйді тартып, жүлдегер атанғанмын. Түркия астанасы Анкарада Қазақстан елшілігі ұйымдастырған жарыста да осы күйді орындап, абыроймен өнер көрсеттім.
– Дәулескер күйші Секен Тұрысбековпен қатты танысқыңыз келген екен. Кеше әлеуметтік желідегі жеке парақшаңнан онымен танысып қана қоймай, бірге күй шертіп, ақырында ол кісінің саған дән риза болып тұрған сәтін байқадым.
– Иә, кеше есте көпке дейін қалатын керемет кездесу болды. Мен Секен Тұрысбековты домбыра тартуға қызыққаннан бері білемін. Оның Қазақстанда өте танымал тұлға екенінен хабардармын. Ол кісімен кездесуді көптен бері армандадым. Интернеттегі видеолар арқылы үйреніп жүрген кезімде ол кісінің күй тартқаны таспаланған көп видеоны қайта-қайта көретінмін. Оның күй тарту стилі өзгеше. Сипаттауға сөз жетпейді. Мен қанша үйренсем де, олай ғажап шерте алмайтын секілдімін.
– Алматыға келудегі мақсатың қандай?
– Алматы секілді көрікті қалада ұзақ уақыт тұрғым келеді. Мен бұған дейін бұл қалаға екі рет келгенмін. Екі ретінде де бұл қалаға тамсанып қайттым. Сондықтан көп мәдениет тоғысқан бұл қалада өз мәдениетіммен өзгелермен алмасқым келеді. Өзгелердің, соның ішінде, әлбетте қазақ мәдениетін терең зерттесем деймін. Содан соң жапон тілін үйренемін деушілерге үйреткім келеді. Әлбетте, қазақ тілін меңгеру де жоспарымда бар. Себебі домбырада ойнап қана қоймай, ол аспаптың сүйемелдеуімен айтылатын әндердің мағынасын түсінсем деймін.
– Әңгімеңе рахмет!
Сұхбаттасқан –
Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ
