Онлайн дүкендерде әйелдер ерлерге қарағанда жоғары баға береді – зерттеу
Жақында Nature Human Behaviour журналында жарияланған зерттеу нәтижелері онлайн дүкендерде «гендерлік баға беру айырмашылығы» бар екенін көрсетті. Зерттеу барысында әйелдер ерлерге қарағанда бірнеше онлайн платформаларда, соның ішінде Amazon, Google және Yelp сияқты ірі сайттарда, әдетте жоғары баға беретіні анықталған.
Бұл зерттеуде 1 миллиардтан астам шолу талданған, нәтижесінде әйелдер өнімдер мен қызметтерге қатысты ерлерден жиі оң баға бергені анықталды. Зерттеушілердің айтуынша, бұл айырмашылық әйелдердің теріс шолулар қалдыруға аз дайын болуымен байланысты.
Онлайн шолулар – тұтынушылар үшін шешім қабылдауда маңызды ақпарат көзі. Дегенмен, олар да қателіктер мен біржақты пікірлерге ұшырауы мүмкін. Бұған дейінгі зерттеулер гендерлік айырмашылықтардың онлайн мінез-құлыққа қалай әсер ететінін көрсеткен болатын. Зерттеу осы фактордың өнімдер немесе тәжірибелерді бағалауда қандай әсері барын және қандай себептермен бұл айырмашылықтар туындайтынын анықтауға бағытталған еді.
Зерттеу авторы, Иерусалим университетінің Федерман орталығының мүшесі, Янив Довер: «Цифрлық платформалардағы пайдаланушылардың контенті әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан өте маңызды рөл атқарады. Онлайн шолулар – бұл нарықтар мен бизнестің жұмысын жақсартуға ықпал ететін, тұтынушыларға пайдалы ақпарат алуға мүмкіндік беретін негізгі құрал», – деді.
Зерттеу барысында зерттеушілер Amazon, Google, IMDb, TripAdvisor және Yelp сияқты негізгі онлайн платформалардан 1,2 миллиард шолуды талдады. Нәтижесінде әйелдер барлық платформаларда орташа есеппен ерлерге қарағанда жоғары баға бергені белгілі болды. Бұл айырмашылық шолулардың түрі (мысалы, мейрамхана немесе онлайн сауда) мен географиялық орналасуды ескергенде де сақталды.
Ең қызығы, бұл айырмашылық уақыт өте келе тұрақты болып, бірнеше жыл бойы өзгермеген. Әйелдер көбіне бес жұлдызды баға беруге бейім болса, ерлер жиі төменірек баға береді екен.
Зерттеушілер гендерлік айырмашылықтардың себебін түсіну үшін екі тәжірибе жүргізді. Бірінші тәжірибеде 1100-ден астам адамды жинап, оларды жасанды интеллектпен жасалған суреттерді бағалауға шақырды. Бұл тәжірибе нәтижесінде ерлер мен әйелдер жеке көзқарастарында көп айырмашылықтар болмағанымен, әйелдер теріс пікір қалдырудан бас тартты, себебі олар өз пікірлерінің сынға ұшырауынан қорықты.
Екінші тәжірибе барысында музыкалық шығармалар тыңдалып, қатысушылар өз бағаларын бергенде де, әйелдер теріс пікір қалдыруға бас тартты. Зерттеу нәтижелері әйелдердің теріс пікір қалдырудан қорқатынын көрсетті, бұл олардың жалпы бағаларын жоғары қылып көрсетуіне әсер етеді.
Зерттеу нәтижелері әйелдердің теріс пікір қалдырудан қашқақтайтынын және бұл олардың шолуларында оң баға беру ықтималдығын арттыратынын көрсетті. Зерттеушілер бұл жағдайды «өз-өзіңді цензуралау» деп атады, себебі әйелдер өз пікірлерін қоғам алдында ашық айтудан қорқады. Бұл болса, нарықтағы шешімдер мен тұтынушылардың таңдауларын бұрмалауы мүмкін.
Зерттеу авторлары бұл мәселені түсінудің маңыздылығын және болашақ зерттеулер арқылы осы айырмашылықтың себептерін әрі қарай зерттеуді ұсынды.
