Зерттеу: Депрессиядағы адамдар екі есе жиі қиялға беріледі
Journal of Affective Disorders журналында жарияланған зерттеуге сәйкес, депрессиялық бұзылысы бар адамдар қиялға берілу (mind wandering) салауатты адамдарға қарағанда екі есе жиі байқалады. Олар мұндай ойларға теріс көзқараспен қарайды және қиялға берілуді көбінесе жағымсыз эмоциялармен байланыстырады.
Қиялға берілу – зейіннің сол уақыттағы тапсырмадан немесе сыртқы ортадан ішкі ойларға немесе арманға ауысуы. Әдетте ол күнделікті немесе жеңіл тапсырмалар кезінде пайда болады. Қиялға берілу кейде шығармашылықты арттырып, мәселелерді шешуге көмектесе алады, бірақ оның шамадан тыс болуы эмоционалды тұрақсыздық пен кері әсерлерге әкелуі мүмкін.
Зерттеу нәтижелеріне сүйенсек, депрессияға ұшыраған адамдардың қиялға берілуі көбінесе өткен оқиғаларға, уайымдарға және өкініштерге бағытталып, төмен көңіл күй мен үмітсіздік сезімін күшейтеді. Қиялға жиі және бақылаусыз берілу зейін мен өнімділікті төмендетіп, депрессия белгілерін ушықтырады.
Зерттеуді жүргізген Мэттью С. Уэлхаф пен әріптестері депрессиямен ауыратындар қиялға жиірек беріледі және олардың ойлары көбіне өткен шаққа бағытталады деп болжаған. Зерттеу барысында қатысушыларға арнайы құрылғы беріліп, 7–8 күн бойы күніне 8 рет еске салу хабарламалары жіберіліп отырған. Қатысушылар осы сәтте қиялға берілгенін, сондай-ақ жағымды және жағымсыз эмоцияларын белгілеуі керек болды.
Зерттеу нәтижелері:
- Депрессиямен ауыратындар 37% жағдайда қиялға берілсе, салауатты адамдарда бұл көрсеткіш 17% болды.
- Депрессияға ұшырағандар көбінесе жағымсыз көңіл күйде болған кезде қиялға берілген, ал салауатты адамдарда мұндай байланыс байқалмаған.
- Қиялға берілген сәттерде депрессияға ұшырағандардың 42%-ы ойларының жағымсыз болғанын хабарлаған, ал салауатты қатысушыларда бұл көрсеткіш небәрі 10% болды.
Зерттеу нәтижесі қиялға берілу депрессияға ұшыраған адамдардың көңіл күйіне тікелей әсер ететінін көрсетті. Алайда зерттеушілер ойлардың қаншалықты еркін қозғалғанын нақтылай алмағандықтан, бұл құбылыстардың қасақана немесе кездейсоқ болғанын анықтау мүмкін болмады. Зерттеуге негізінен жас адамдар қатысқандықтан, нәтижелер егде жастағы топтарда өзгеруі мүмкін.
Зерттеу авторлары: Мэттью С. Уэлхаф, Ютта Мата, Сюзанна М. Йегги, Мартин Бушкюль, Джон Джонидес, Иэн Х. Готлиб және Рене Дж. Томпсон.
