Ағаштар көмірқышқыл газын сіңіру қабілетін жоғалтып жатыр – зерттеу
2023 жылы көмірқышқыл газының рекордтық деңгейге жетуі табиғаттың көміртегін жою жүйелері істен шыға бастағанының белгісі болуы мүмкін, деп ескертеді рецензиялаудан өту алдында тұрған жаңа зерттеу авторлары.
Өткен жылы атмосферадағы CO₂ мөлшерінің көбеюі рекордтық ыстықпен қатар жүрді. Халықаралық ғалымдар тобы жоғары температура жер бетіндегі экожүйелердің көміртегін сіңіру қабілетіне «қатты теріс әсер» еткенін анықтады. Бұрын мұхиттар мен жер үдерістері антропогендік шығарындылардың жартысын сіңіріп келген. Енді бұл әлеуеттің төмендеуі алаңдаушылық тудырады.
«Табиғат біздің жүктемемізді осы уақытқа дейін теңестіріп келді, бірақ бұл кезең аяқталуда», – деді Потсдам климаттық зерттеулер институтының директоры Йохан Рокстрём Нью-Йорктегі Климат апталығында. Оның сөздерін The Guardian тілшісі Патрик Гринфилд жеткізді.
Қазіргі климаттық модельдер көміртегі сіңіргіш жүйелердің құлдырауын ескермейді, сондықтан ғаламдық жылынудың неге күтілгеннен тезірек жүріп жатқанын түсіндіру қиын. Бұған дейінгі теориялар модельдердегі қателіктерден немесе кеме қатынасы ережелерінің өзгеруінен кейін жылу шағылыстыратын аэрозольдердің азаюынан болуы мүмкін деп болжаған.
Цинхуа университетінің экологы Пию Кэ мен оның әріптестері жер бетіндегі көміртегі сіңіргіш жүйелерінің 2023 жылы уақытша тоқтағанын анықтады.
Олардың зерттеуіне сәйкес, көмірқышқыл газының шығарындылары 2022 жылмен салыстырғанда бар болғаны 0,6%-ға өскенімен, Мауна-Лоа станциясында атмосферада анықталған CO₂ деңгейі 86%-ға артқан. Бұған дейін мұхиттардың көмірқышқыл газын сіңіру қабілеті де айтарлықтай төмендегені анықталған еді.
«Бұл теңіз және жер сіңіргіш жүйелерінің бұрын-соңды болмаған әлсіреуін көрсетеді және бұл төмендеу қай жерде және не себепті болғанын түсіндіруді қажет етеді», – деп жазады зерттеушілер.
Ғалымдар ағаштар, шөптер мен топырақтағы микроағзаларға дейінгі барлық табиғи үдерістер атмосфераға шығарылған көміртегін дерлік сіңірмегенін есептеген.
«Бұл нәтиже алаңдатарлық, себебі 2024 жылы да температура өте жоғары деңгейде қалып отыр», – деп ескертеді Пию Кэ мен әріптестері.
