Қай қоғамда болса да әдебиеттің атқаратын рөлі зор. Өйткені әдебиет қоғамда болып жатқан үдерістердің, түрлі оқиғалардың, адамгершілік қарым-қатынастардың, адамзаттың жан-дүниесінде болып жатқан өзгерістердің көркем баяны, суреті. Ал көркем туындылардың болмысын саралап, артық-кемін талдап-түсіндіріп отыратын әдеби сын – халықтың таным деңгейін көтеріп, талғамын қалыптастыратын жанр. Осы орайда біз белгілі сыншы Әлия Бөпежановамен сұхбаттасып, қазақ әдеби сынында жаңа ғасырда жүріп жатқан үдерістер жайында әңгімелескен едік. − Әлия Қаһарманқызы, сізді бәріміз ең алдымен сыншы ретінде танимыз. Баяғыда сыншылар бетің бар, жүзің бар демей − кез келген қаламгердің беделіне жығылмай ойын ашық айтатын, жеке басына тиіспей шығармасын талдап, кемшілігін батыл көрсететін. Біз сол дәстүрден қашан айырылып қалдық? Бүгінгі сын неге тек мақтауға құрылып кетті? Қазір кейбір азулы сын дегеннің өзі қаламгерлер арасындағы есеп айырысуға ұқсап кетеді... − Сын – қоғамдық сананың бір формасы өнер, оның ішінде әдебиеттің ерекше бір жанры, шығармашылықтың ерекше бір түрі. Және оның сыр-сипаты да әдебиеттің басқа жанрлары сияқты заманына қарай өзгерістерге ұшырап отырады. Кәсіби сын «дәстүрден айырылып қалды» емес, керісінше талдау аясы кеңейіп, пікір айту мәдениеті өсті деуге болар еді. Ал «...кейбір азулы сын дегеннің өзі қаламгерлер арасындағы есеп айырысуға ұқсап кетеді...» дегенді бірен-саран «қызуқанды» материалдарға байланысты айтып отырған болуың керек. Әйтпесе, бұл – жалпы тенденция емес. Сынның бірнеше түрі бар екенін жақсы білесіз. Әдетте, сын туралы сөз көбіне әлеуметтік жазықтықта қозғалады. Ал мұның өзі нормативті эстетикамен тығыз байланысты. Тәуелсіздік кезеңінде еліміз бастан өткерген үлкен өзгерістер, қоғамдық құрылымның өзгеруі сынның осы нормативті эстетика аясынан шығуына ықпал етті. Бұл, әрине, сыншы атаулының барлығы осы нормативті эстетикамен жазды деген сөз емес. Кеңестік кезеңнің өзінде кең аяда жазған сыншылар қатары аз емес-ті. «Бүгінгі сын неге тек мақтауға құрылып кетті?» Мүмкін әңгіме бүгінде көбірек жазылатын әдеби портреттер туралы шығар. Қаламгердің шығармашылығы портретте жан-жақты қарастырылатындықтан, мейлінше талдау жасалуы мүмкін. Кәсіби әдеби басылымдарда негізсіз мақтаулар жарияланбаған сияқты. Ал кейбір авторлардың ептеп шалқымаға салатын жағдайлары болады. Сондай бір авторды мен де білемін, бір жақсысы ол әдеби сынға сирек қалам тартады. Бір қоғамдық формациядан екіншісіне өту күрделі үдеріс. Ал бүгінгі әдеби, жалпы рухани-мәдени үдерістерді толық танып-білу беймүмкіндеу. Өйткені бұрынғыдай біртұтас кеңістікте отырған жоқпыз. Сондықтан көп жағдайда фрагментарлық таныммен шектелеміз. Бұл әдеби сынға да қатысты. Әйтпесе, сыни материалдар, талдаулар формалары түрленген. Мақалалар, портреттер, рецензиялар, мәдениетті пікірталастар кәсіби басылымдарда жарияланып келеді. Жекелеген сыни кітаптар да көп жарық көрді. Өкініштісі – пайдалы әсер коэффициенті аз. Себебі басылымдар мен кітаптарда бұрынғы керемет тираж, яғни бұрынғы жүйе жоқ, жаңа нарықтық жүйе қалыптаспаған. Қазақстан Жазушылар одағы хатшылығының ұйымдастыруымен өтетін жыл сайынғы дәстүрлі Әдеби жыл қорытындысында бүгінгі әдеби үдерістер жанрлар бойынша, оның ішінде әдеби сын да салиқалы баяндамаларда сарапталып, талданады. Әріге бармай-ақ соңғы екі-үш жылдағы баяндамалармен танысқан адам, сөз жоқ, көп жайттан хабардар болар еді. Бүгінгі әдеби үдерістер, мәдени ахуал туралы талдаулар өзге республикалық басылымдарда да көбірек жарық көрсе деген тілек бар. Дегенмен де бүгінгі сынға көңіл толмайтын жағдайлар жеткілікті. Бұл ретте көзқарақты қауымның іздейтіні – жүйелі де көлемді шолулар, әдебиетіміздің бүгіні мен перспективасын кең аяда бағамдар өзекті мақалалар, қазіргі әдебиетіміздегі көркемдік-эстетикалық бағыттарды қарастыратын әдеби-теориялық танымдар болса керек. Жалпы, бүгінде әдебиет теоретиктері саусақпен санарлық, солардың өзі зерттеудің басқа салаларына ауысып кетті. Кезінде М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтындағы Әдебиет теориясы бөлімін жауып тастады. Белгілі теоретик, алаштанушы ғалым Айгүл Ісімақова шырылдап қанша айтты, жазды, сол кезде билік құлақ асқан жоқ. Ғылым академиясы қалыпқа келе бастаған шақта сол теория бөлімін қайтадан ашуды ойластыру орынды болар еді. − Сіз о баста проза жанрында қалам тербедіңіз, бірақ әдебиеттегі орныңызды сыннан таптыңыз. Оған не себеп? Сын жанрында еңбектенудің қиындығын білмедіңіз бе, әлде бұл жолға саналы түрде келдіңіз бе? − Қызығы сол, бала кезде «әмбебап» болдым: өлең жаздым, әңгіме жаздым, аударма да жасадым, жазғандарым аудандық, республикалық басылымдарда жарияланды да. Ал табиғи түрде сын жанрына келуіме отбасындағы тәрбие әсер еткені анық. Анам Жұмагүл Жазкен әкем Қаһарманға тұрмысқа шығамын дегенде отбасындағылар: «халық жауының қызысың, халық жауының інісіне шықсаң, өмірің қиын болады» деп қарсы болыпты. Сонда анам «қандай өмір болса да дайынмын, өйткені балаларымның білімді болғанын қалаймын» депті. Бізде білім, кітап оқу «культ» болды. Кешкі дастархан басында үлкен-кіші демей, оқыған кітап, көрген спектакль, фильмдер туралы пікір алысып, ой бөлісетін едік. Сыни сараптамалық дағды іргетасы сол бала кезден қаланса керек. Сын − жанр төресі ғой. Өзімді ақын не жазушы ретінде еш елестете алмаймын. − Несін жасырамыз, бұрында «сойып салатын» сыни мақала жарық көргенде оны оқығандардың «көзі ашылып», «пәлен деген сыншы пәлен жазушының шығармасын былай талдапты» деп жататын, яғни, сыншылар оқырмандарға көркем шығарманың жетістігі мен кемшілігін қатар көрсетіп, әдеби сауатын ашатын. Қазір сондай – дүйім жұрттың таным деңгейін көтеретін сындар көзіңізге түсе ме? − Бұл – алғашқы сауалыңның жалғасы сияқты болғандықтан, сол жерде біршама жауап бердім ғой деймін. Оқырманның әдеби сауатын ашудың басқа да жолдары бар ғой. Өз ұстанымымнан шығып айтар болсам – әдеби сын объектісі көркем шығармалар ғана болуы керек. Сыншы аса қажет жағдайда ғана автор алдағы уақытта назар аударса деген тілегін барынша сыпайы жазса артық емес. Ал сапасыз туындыларды талдап қаратер болғаннан сын да, оқырман да ештеңе ұтпайды. Сойып салмай-ақ... дүйім жұрттың таным деңгейін көтеретін сындар, талдаулар баршылық. Әдебиеттанушы ғалымдардың үлкен легі өз алдына, орта буыннан Амангелді Кеңшілікұлының еңбегі зор, мақсатты да жүйелі жазатыны сүйсінтеді. Оқырманның таным деңгейін көтеретін сын деп Ардақ Нұрғазы, Айгүл Кемелбаевалардың мақалаларын, сондай-ақ Дидар Амантайдың көптеген әдеби эссесін, талдауларын атауға болады (газет оқырмандарына Дидардың «Әдебиет порталында» жарияланған «Мұқтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы: атмосфера және стиль» атты жаңа көзқарас эссесін оқуды ұсынар едім). Кейінгі жастардан білетіндерім: Ықылас Олжай, Жадыра Шамұратова, Айнұр Төлеу, Айнұр Ахмет, Алмас Нүсіп, Бағашар Тұрсынбайұлы, Әлібек Байбол, Дүйсенәлі Әлімақын, Батырхан Сәрсенхан, Азамат Есенжол, Қарлығаш Қабай, Файзолла Төлтай... Бұлардың басым көпшілігі таза сын жанрында қалам тартпағанымен сыни дүниелері, пікірлері орнықты. Әрине, бүкіл әдеби сыни үдерісті біліп отыру беймүмкін болғандықтан, бұл – бүгінгі сынның толық картинасы емес. − Сынсыз әдебиетте даму болмайтыны анық. Қазақ сынының болашағы қандай? Егер келешекте сын жанры дамиды десек, қазір соның алғышартын көріп жүрсіз бе? − Сын жанры негізінен мерзімді баспасөз беттерінде дамитынын еске алғанда, ең алғашқы алғышарт – әдеби басылымдар мен әдеби-мәдени сайттардың экономикалық-интеллектуалдық әлеуетін нықтау қажет. Демек, біріншіден, оларға жеткілікті түрде қаржы бөлінуі керек. Бізде мықты интеллектуалды күш бар. Мемлекетіміз руханият игілігі үшін оларды дұрыс пайдалана білуі қажет. Кәсіби басылымдарда, интернет платформаларында шолушылар, сараптамашылар жұмыс жасауы шарт. Қажет жағдайда сараптамалық топтарды жұмысқа тартуға болады. Мерзімді басылымдардағы, сайттардағы сын ұйымдастыруды қажет етеді. Мұның бәрі, әрине, қаржылық жағдайға тірелетін болғандықтан, қазіргі қазақ басылымдары мен сайттарында перспективалы менеджментке шама келмейтін болуы керек. Әдеби басылымдар мен әдеби-мәдени сайттардың интеллектуалды әлеуеті мықты болуы, ең алдымен, мемлекетіміздің өзіне пайдалы. − «Қазақ әдебиеті» газетінде жиырма жылдан аса уақыт еңбек еттіңіз. Ол кезде бір басылымда еңбек етіп жүрген қаламгерлердің өзі бір-біріне сын айтып, еркін пікір білдіретін. Мәселен, сіздің ақын, белгілі мәдениеттанушы Әуезхан Қодармен сұхбатыңызға әріптестеріңіз – Аманхан Әлім, Әмірхан Меңдеке, Тұрсынжан Шапай секілді қаламгерлер қарсы мақала жазғанын оқыдық. Шынын айтқанда, сол кезде әдебиетке қызығатын қауым қайсыларыңызды қолдарын білмей әрі-сәрі болғандай еді. Ол ненің тартысы болды? Жай көзқарастар айырмашылығы ма әлде басқа да себеп бар ма? − Тәуелсіздіктің алғашқы кезеңінде небір пікірталастар жүрді ғой. Әсіресе, «таза қазақ», «шала қазақ» болып бөлінген қазақы орта мен орыстілді қазақтар арасында көп кереғарлық туды. Дін бостандығы дегенге сүйеніп, небір діни ағымдар келді: кришнашылар, саентологтар, евангелшілер, тіпті мормондарға дейін көшені айтпағанда, үйді-үйге келіп үгіт-насихат жүргізді. Көп ұзамай мұсылман дінінің небір ағымдары келді. Орысша қайырғанда «кому не лень» бізге ақыл айта бастады. Салафиттер, уахабтар, құраниттер, т.б. қазақты мұсылманшылыққа «үндеуге» кірісті. Сол кездері республикалық баспасөзде белгілі бір дәстүрлі әншінің «Түркістанға тәу етуге болмайды» деген идеямен үлкен мақаласы шықты. Сондай-ақ елге оралған қандас дінтанушылардың «қазақ дінсіз болған» дегенге дейін барған небір мақалалары республикалық басылымдарда жарық көріп жатты. Әдебиет, жалпы мәдениетіміз енді қай бағытта дамиды: жаңа ғасырға қазақ болып барамыз ба, әлде жалпыадамзаттық кемеге мінеміз бе? – сипатты сауал барлығымызды алаңдатты. Өйткені бостау тұрған рухани кеңістікке еркін енгендердің екпіні қатты еді. Жазушылар, философтар, мәдениеттанушылардың мақалалары, билікке Ашық хаттары да баспасөз беттерінде бірінен соң бірі жарияланып жатты. Ақыры мемлекет руханиятқа, мәдени ахуалға бет бұрып 2000 жыл – Мәдениетті қолдау жылы болып белгіленді, осы аяда көптеген игі шара жүзеге асырылды. Діни сенім бостандығы туралы заң да қайта қаралып, бірталай баптарына өзгерістер енгізілді. Өзің айтып отырған сұхбат пен мақалалар сол кезеңде жарияланды. Оны пікірталас деуге келмейді... «Қазақ әдебиеті» газетінде әр сипатты материалдар ұйымдастырамыз ғой. Сол кездері әдебиет пен мәдениетте де небір ізденістер жүрді. Оқырманға қызықты-ау деген тақырыптарды қозғайсың. Алдында өзімді де толғантатын ойларды да қозғап, көрнекті мәдениеттанушы, зиялы тұлға Мұрат Әуезовпен сұхбаттаспақшы болғанмын. Мұрат ағаның сапарлары көбейіп, қолы тиіңкіремеді. Кейін бір орайы келер дедім. Мұрат ағамен өте көлемді сұхбатым кейініректе, 2002-жылы сол кездегі мемлекеттік емес, еркін де озық басылым «Алтын ордада» жарық көрді. Ал «Қазақ әдебиетіне» сұхбатқа белгілі мәдениеттанушы, ақын, аудармашы, бүгінде марқұм Әуезхан Қодарды шақырған едім. Ол әдебиетіміздің, қазақ мәдениеттануының аясын кеңейткен тұлға. Орысша жазатын, кейін қазақша да жазатын болды. Денсаулығына қарамастан рухани қажыры мықты азамат «Тамыр» атты мәдениеттанушылық журнал шығарып тұрды. Соны пікірлері, әдеби-мәдени талдаулары жаңалығымен ерекшеленді. «Өнер – өмір, өнер – көркем текст немесе таным тайталастары» деген атаумен сұхбатымыз газеттің айқарма бетіне жарияланды. Ол батыс әдебиеті өткен постмодернизмнің орыс әдебиетінде шарықтап тұрған шағы. Тақырыбынан көрініп тұрғандай, дәстүрлі әдебиет пен енді белең алған заманауи әдебиет, өнер туралы танымдар тайталасы; қазақ әдебиетіндегі постмодернизм нышандары, таланттарды бағалай білу, жаңа ізденістер қажеттігі, тағы да басқа тақырыптар сөз болды. Қысқасы, өте қызықты, көтерген мәселесі соны сұхбат болып шықты. Ол кезде апталық оқырман қолына жұма күні таңертең жетеді, дүңгіршектерге де сол уақытта түседі. Сол күні жұмысқа келген соң телефоннан қолым босамады. Құттықтаушылар көп, мұндай әңгіме өте қажет деп айтқандар қатары мол еді. Тіпті, бірер хат, пікір де келіп үлгерген. Солардың бірі белгілі жазушы Ділдар Мамырбаевадан еді, дүдәмал-ау деген тұстарына сауал қойған жақсы ойлар екен. Пікірталасты жалғастырып, өзге де авторларға трибуна беру жоспарда болды. Газеттің келесі санында жоғарыда өзің атаған үш азаматтың мақалалары айқарма бетке шықты. Оны газетке қол қойылған бейсенбі күні бір-ақ көрдім, соған қарағанда менен жасырын дайындалған болуы керек. Пікірталас деуге мүлдем келмейтін дүниелер. Жеке пікірімде, постмодернизм туралы пікірлерге шүйліккен, бәрін тәптіштемей-ақ қояйын, өзге де шетін тұстары аз көрінбеді. Әрине, маған жеңіл тиген жоқ. Жұма сайын өтетін лездеме бар – сол жерде айтқаным бір ғана сөйлем: «Мен мұндай өреде, мұндай деңгейде пікірталасқа шыға алмаймын». Сонымен жалғасы болған жоқ. Бүгінде ол азаматтарды да түсінемін, ұлттық әдебиетті қорғаған түрлері ғой. Шетелді, батыс әдебиетін жау көріп жүрген бір сәттері, басқа да объективті себептері болса керек. Осы тұста мына бір оқиға еске түседі. Аманхан Әлімов жақсы ақын ғой, ұлтжанды азамат. Рухың пейіште шалқығай азаматтың ұлттық мәселелерге байланысты небір «сөз шайқастарда» жүретін шағы. Ой-ниеті өте дұрыс. Мәскеудегі Әдебиет институтының екіжылдық жоғарғы курсында Кузнецовтың шеберханасында оқыған. Орыстың почвенник ақындарымен жақсы дос, өзі де сол бағытты қолдайды. Мәскеуден қайырып айтатын әңгімелері қызық. Сол 2000-жылдар қарсаңында Мәскеуге Н.Рубцовтың бір мерейтой шарасына баратын болды. Сапарға жүрер алдында бізге келді. Әңгімелесіп, пікірлесіп жүреміз. Сонда Аманханға «орыстың көрнекті мәдениеттанушысы Г.Померанцтың кітабын әкеліп берсең» деп өтініш айттым. «Жақсы» деді. Содан Мәскеу сапарынан оралды. Өте жақсы сапар болыпты. Кабинетке келіп бәрімізге қызықты әңгімесін айтып берді. Кітап туралы ештеңе демеді. Содан бір апта, тіпті екі апта өтті. Бір жолы келгенінде: «Аманхан, сапарың қуанышты болып жүріп менің өтінішім есіңнен шығып кеткен-ау, шамасы» дедім. Сонда ол түсі өзгеріңкіреп: «ол кітапты әдейі алмадым, ебекеңнің кітабын тасып жүретін жайым жоқ, кешір» деді. Мен ептеп таңғалдым, бір жағынан бала мінезін түсіндім. Мақаласындағы қарсы ойлар да осы сипаттас болуы заңды еді. Танымға талас жоқ деген. Бір қызығы, сол кезде жұртшылық өре түрегеліп, қарсы болған постмодернизм сәл кейініректе сәнге айналды. Орайы келсін, келмесін постмодернист деп танылған авторлар қатары көбейді. Шын мәнісінде, қазақ әдебиетінде таза постмодернизм жоқ десе болады, ептеп ұшқындары кездесуі мүмкін. Бұл заңды да, өйткені, таным, топырақ мүлдем басқа. − Қазақтың аса көрнекті қаламгері Асқар Сүлейменовтің зайыбы ретінде ол кісі туралы сізден көп білетін адам аз. Асқар ағамыз ғажайып сөз зергері болса да аз жазған қаламгер. Сын мен прозада өлмес туындылар қалдырған Асекеңнің сирек қалам тербеуіне не себеп? Ол кісі талдауға тұрарлық шығармалар бізде аз болды ма? Сондай-ақ бірнеше прозалық шығармалармен шектелген жазушының жазатын тақырып таппады деуге аузымыз бармайды... − Асқар Сүлейменовтің «Шашылып түскен тіркестер» ой-толғамының орысша нұсқасында «жанр мешіт бола алмайды» дейтіні бар. Асекең туралы мақалаларымда, сұхбаттарымда да айтқанмын. Біріншіден, аз жазу – Асекеңнің өзіндік ерекшелігі. Көптомдықтарды көргенде кейде парақтап, кейде бетін ашпастан «бұл не деген көбік сөз!», орысшасы тіпті ащы: «что за словесный понос!» деуші еді. Шамасы, көптомдық авторларының шығармашылық әлеуетін білген соң айтатын болса керек. Жалпы, суреткер Сүлейменовтің шығармашылығы төрт кезеңнен тұрады: алдымен сын, сосын проза, драматургия, пәлсапалық ой-толғамдар болып жалғасады. Асекең әр жанрда биікке шыққан соң өзге жанрға ауысып отырған. Және өз ой-идеяларын жеткізуге қолайлы жанрда жазған. Бүкіл шығармашылығы үш-төрт томға сияды, аудармалары бар, сонда бас-аяғы бес том болып қалар. Академиялық басылымы шықса деген ой бар... − Біздің әдебиетте өз деңгейінде бағасын алмаған талантты қаламгерлер жоқ емес. Сондықтан әдебиет жанашырлары, яғни кәсіби сыншы емес ақын-жазушылар кейде қолына қалам алуға мәжбүр болады. Соның бір мысалы (әдеби әдепке жатпаса да айтайын), қазақ прозасының белді өкілдерінің бірі Молдахмет Қаназ жетпіс жасқа толғанша оның шығармашылығы туралы көңіл көншітерлік толымды бір еңбек көзімізге түспегендіктен, жазушы Бегабат Ұзақов екеуміз көлемі он баспа табақтай кітап жаздық. Алайда «шымшық сойса да, қасапшы сойсын» демекші, бізде нағыз сыншылар неге талантты қаламгерлер туралы аз жазады? Көркем сөзіміздің мерейін үстем қылу үшін өмірін соған арнаған қаламгерлердің шығармашылығы туралы маман сыншылар жазбағанда кім жазады? Еңбегі барды елеусіз қалдыру әдебиетке зиян емес пе? − Көрнекті жазушылар шығармашылығы туралы зерттеу кітаптар дер кезінде жазылады, кейде кейінгі ұрпақ зерделейді. Қалай дегенде де бұл әдейі болатын жағдай емес. Молдахмет аға әдебиетте сонау 70-жылдар ортасында «Чика – Дабылдың баласы» повесімен республикалық байқаудың жеңімпазы болып бірден танылды. Сол кездің өзінде-ақ көптеген сыншы өз таным-қабылдауларын жазды. Егер Ұлттық кітапхана архивінен жинастырса, шағын бір жинақ болып қалатын шығар. Ағаның «Құм қойнауы» және «Жанқожа» кітаптары туралы мен де қалам тартқаным бар. Шағын мақаламда Қаназдың суреткерлік болмысын зерделеуге ұмтылдым. Жазушылардың өз әріптестері туралы кітап жазуы жақсы үрдіс. Әлем әдебиетінде бұған мысал көп. Бегабат екеуіңіз жазған «Парасат парақтары» атты кітапты мен де оқыдым. Жақсы еңбек. Суреткер Қаназдың шығармашылық бастауларын, тегін, өсу жолдарын, жазушылық пәлсапасын, тарихи танымын – бәрін жақсы зерделегенсіздер. Жалпы, шығармашылығыңызбен Túrkistan апталығы арқылы таныспын. Жап-жақсы сыншылық талантыңыз бар, журналистік-зерттеушілік қарымыңыз да осал емес. Меніңше, қолдан келетін істен бас тартпаған абзал. Үлкен шығармашылық табыстар тілеймін. − Тілектестігіңізге рахмет. Енді соңғы сұрақ: Бүгінгі жас қаламгерлердің кейбірі әдеби шығарма халыққа тым түсінікті болмауы керек деп жатады, сол секілді сөз өнерін сурет, музыка өнері секілді күрделі танымға құрылуы керек дейтіндер де бар. Мұндай көзқарастардың біздің ұлттық әдеби танымымызға қаншалықты пайдасын не зиянын тигізуі мүмкін? − Әдеби-мәдени кеңістік үлкен ғой, онда әртүрлі таным, ізденістерге жол ашық. Жастық кезеңде адам ерекшеленгісі келеді, жаңа дүниелер ашқысы келеді. Мысалы, Асекеңдердің буыны (кейінгі буындар да) жас кезінде шетел әдебиетін қатты білген, небір әдеби формаларға ұмтылған ғой. Сонда Ғабең, Ғабит Мүсірепов: шетел әдебиетін білгендерің, ізденістерің әбден дұрыс, бірақ, өзімізге оралыңдар, мұнда атқаратын шаруа шаш етектен. Қазақтың қара сөзінен асатын ештеңе де жоқ, – дейді екен. Ғ.Мүсіреповтің бұл пікірін кейініректе бір әңгімемізде Қалихан аға да айтып еді. «Өнер – өмір, өнер – көркем текст немесе таным тайталастары» бүгінде де жүріп жатыр ғой. Бұл өзі үзілмейтін үдеріс болса керек. Жаңалықтардың қиын қабылданатыны әлімсақтан. Танымдар жіктеледі − біреуге қарапайымдылық жағады, енді біреу күрделілікке саналы түрде барады. Жазушы не ақынның әлемі рухани нәр берсін, жасампаздыққа бастасын деңіз. Тек, ізденіс ізденіс үшін болып қалмаса, жастар іргелі дүниелерге қол созса дейсің. − Әңгімеңізге рахмет!
Сұхбаттасқан Ахмет ӨМІРЗАҚ