Қазақстан өңдеу өнеркәсібін жаңғыртуда жаңа, тарихи маңызды кезеңге аяқ басты. Соңғы жылдары цифрлық технологиялар, автоматтандыру және жасанды интеллектіні енгізу – сала дамуының басты бағытына айналды. Бұл – тек техникалық жаңару ғана емес, экономиканың сапалық трансформациясының айқын көрінісі.
Премьер-министр Олжас Бектенов Үкімет отырысында өңдеу өнеркәсібіндегі өзекті мәселелер мен алдағы міндеттерді жүйелі түрде атап өтті. Оның пікірінше, отандық кәсіпорындар жаңа технологияларды белсенді енгізуі тиіс, ал мемлекеттік органдар кәсіпорындардың даму үшін қажетті институционалдық және инфрақұрылымдық жағдай жасауға жауапты.
Премьер-министр цифрландыруға нақты мысалдар келтірді. Қазіргі таңда бірқатар ірі кәсіпорындар тиімді шешімдерді қолдануды бастады.
Мысалы, “Алтыналмас” алтын өндіру кәсіпорнында ашық карьерлердегі логистика цифрлық басқару жүйелері арқылы оңтайландырылады. Жер қойнауын игеру техникасының қозғалысы, өнімділігі мен қауіпсіздігі толық бақылауда болады.
KAZ Minerals компаниясы өз кеніштерінде жасанды интеллект арқылы үлкен деректерді талдайды. Бұл жабдықтардың жұмысын оңтайландыруға, ықтимал тәуекелдерді алдын ала анықтауға және өндірістік апаттардың алдын алуға мүмкіндік береді.
ERG кәсіпорындар тобы ондаған цифрлық ассистентті енгізген. Олар өндірістік процестерді автоматтандыруға, қызметкерлердің уақытын үнемдеуге және өндірістің дәлдігін арттыруға септігін тигізеді.
Бұл мысалдар цифрлық шешімдердің қазіргі өндірістің ажырамас бөлігіне айналғанын дәлелдейді. Қазақстандық кәсіпорындардың жаңа технологияларды қабылдау қарқыны артып келеді, бірақ Премьер-министрдің сөзінше, бұл процессті одан әрі жеделдету қажет.
Кадр даярлау: цифрлық трансформацияның адам факторы
Технологиялық жаңғыру кадрлардың біліктілігін арттырумен тығыз байланысты.
«Бізге білікті мамандар өте қажет. Әсіресе техникалық мамандықтарды меңгерген өз ісінің нағыз шеберлері керек. Қазіргі тілмен айтсақ, «сапалы адами ресурстар» қажет. Өйткені білікті, саналы адамдар – ұлттық экономиканың арқауы, ел болашағының кепілі», - деген болатын Мемлекет басшысы.
Премьер-министр Олжас Бектенов те бұл мәселеге ерекше назар аударып, сапалы кадрсыз технологиялық жаңғыру мүмкін емес екенін ескертті.
«Заман талабына сай инженерлер, технологтар мен жоғары білікті жұмысшылар болмаса, сапалы әрі тиімді даму мүмкін емес», - деді ол.
Осыған байланысты Оқу-ағарту және Ғылым министрліктеріне техникалық университеттер мен колледждерге цифрландыруға қатысты арнайы модульдерді енгізу тапсырылды. Бұл студенттерді заманауи өндіріс талаптарына бейімдеу үшін маңызды қадам.
Сонымен қатар, Еңбек министрлігіне өнеркәсіп кәсіпорындарының қызметкерлерін базалық цифрлық құзыреттерге онлайн оқыту бағдарламаларын іске қосу міндеттелді. Яғни, заманауи өндірісте жұмыс істейтін әр маман цифрлық құралдар мен жүйелерді сенімді қолдана алуы тиіс.
Мемлекеттік қолдау мен жүйелі саясат
Өңдеу өнеркәсібінің цифрлық трансформациясы тек жеке кәсіпорындардың бастамасымен шектелмейді. Бұл мемлекет деңгейінде жүргізіліп жатқан кешенді стратегия.
Қазақстанда өндірісті Industry 4.0 стандарттарына көшіру бойынша жұмыстар жүргізілуде. Бұл – цифрлық егіздер (digital twin), IoT датчиктері, автоматтандырылған басқару жүйелері және жасанды интеллект платформалары сияқты кешенді технологияларды енгізуді қамтитын бағдарлама.
Үкіметтің басты мақсаты – экономиканы әртараптандыру, дайын өнім үлесін арттыру, еңбек өнімділігін көтеру. Сонымен бірге кәсіпорындарға арналған цифрлық инфрақұрылым, деректер қауіпсіздігі мен техникалық стандарттарды жаңарту да мемлекеттің жауапкершілігіне кіреді.
Өңдеу өнеркәсібіндегі өзгерістердің әсері
Цифрландыру нәтижесінде сала бірнеше маңызды бағытта өсімге қол жеткізді:
- Өндірістік тиімділіктің артуы. Технологиялар арқылы шығындар азайып, жабдықтардың тозуы бақыланып, өнім сапасы жақсарады.
- Кадрлық әлеуеттің күшеюі. Жаңа дағдыларды меңгерген жұмысшылар еңбек өнімділігін арттырады.
- Экспорт пен инвестиция үшін жаңа мүмкіндіктер. Цифрлық жүйелері бар кәсіпорындар инвесторлар үшін тартымдырақ болады.
- Экономиканы әртараптандыру. Металлургиядан бөлек, машина жасау, химия, азық-түлік және басқа салалар қарқынды дамып келеді.
Қазақстанның өңдеу өнеркәсібін цифрландыруға бағытталған бастамалары – ел экономикасының ұзақ мерзімді даму стратегиясының маңызды құрамдас бөлігі.
Премьер-министрдің айтуынша, отандық кәсіпорындар жаңа технологияларды батыл енгізуі тиіс, ал мемлекет олардың дамуына барлық қажетті жағдайларды жасайды.
Цифрлық трансформация – бұл тек технологиялық жаңарту емес, бұл экономиканың сапалық өзгерісі.
Өндірістің тиімділігінің артуы, жаңа мамандықтардың пайда болуы, экспорт көлемінің өсуі – барлығы келешекте Қазақстанның жаңа индустриялық саясатының жемісін бермек.
