Екі тілден көп тіл білу Альцгеймер ауруынан қорғай алады – зерттеу
Жаңа нейробейнесауаттылық деректерін талдау көрсеткендей, Альцгеймер ауруына шалдыққан тек бір тілде сөйлейтін адамдардың (монотілділер) мидың гиппокамп аймағының көлемі азаятыны анықталды.
Ал екі немесе одан да көп тіл білетін адамдарда (билингвалдарда) мұндай өзгерістер байқалмаған. Бұл зерттеу Bilingualism: Language and Cognition журналында жарияланды.
Альцгеймер ауруы – когнитивті функциялардың біртіндеп төмендеуіне әкелетін нейродегенеративті ауру. Ол негізінен жасы үлкен адамдарда кездеседі және деменцияның ең жиі себебі болып табылады. Бұл ауруда ми нейрондары арасында байланысқа кедергі келтіретін амилоидты тақталар мен тау ақуыздарының жиналуы байқалады. Уақыт өте келе бұл бұзылулар нейрондардың жұмысын тоқтатып, олардың өлуіне және мидың атрофиясына алып келеді.
Атрофия, әсіресе, есте сақтау қабілетіне жауапты гиппокамп аймағында байқалады. Аурудың өршуімен ойлау, тіл, мәселені шешу секілді когнитивті функциялар да бұзылады. Сонымен қатар, депрессия, алаңдаушылық немесе енжарлық сияқты эмоционалдық өзгерістер де жиі кездеседі. Аурудың соңғы кезеңінде адамдар күнделікті қарапайым әрекеттерді орындау және жақындарын тану қабілетінен айырылады.
Зерттеуге қатысушылар өз ана тілдерін және сөйлей алатын тілдер санын өздері көрсетті. Екі немесе одан көп тіл білетіндер билингвал деп саналды. Сондай-ақ, қатысушылар ми магниттік-резонанстық томографиясынан (МРТ) өтті.
- Монотілді қатысушылардың 71%-ы ағылшын тілінде сөйлейтінін айтты.
- Билингвалдар арасында ең жиі қолданылатын тілдер ағылшын (38%) және француз (39%) болды.
- Екі тіл білетіндердің 68%-ы тек екі тіл меңгерген, 22%-ы үш тілде сөйлейді, ал қалғандары төрттен жетіге дейін тіл біледі.
- Билингвалдардың 32%-ы, ал монотілділердің 11%-ы иммигранттар болған.
МРТ деректері бойынша, деменцияға әкелетін аурулары бар адамдарда мидың сұр зат көлемі мен қыртыс қалыңдығы төмен болған. Бірақ билингвалдарда тілмен байланысты ми аймақтарында когнитивті резерв белгілері байқалмады. Ал монотілді егде жастағы адамдарда Альцгеймер кезінде гиппокамп көлемінің айтарлықтай төмендегені анықталды, бұл билингвалдарда байқалмады.
Бұл зерттеу билингвализмнің Альцгеймер ауруына қарсы қорғаушы фактор болуы мүмкін екенін дәлелдеді.
