Экономика неғұрлым дамыған сайын ер мен әйелдің мансап пен отбасыдағы рөліне байланысты стереотип күшейеді – зерттеу

"Personality & Social Psychology Bulletin" журналында жарияланған жаңа зерттеуде экономикасы дамыған елдерде ерлер мен әйелдің мансап пен отбасыдағы рөліне қатысты стереотиптердің күшейетіні анықталды. Бұл зерттеу гендерлік теңдік парадоксы деп аталатын құбылысты түсіндіруге бағытталған.

Зерттеу нәтижелері бойынша, гендерлік теңдік көрсеткіштері жоғары дамыған елдерде, әсіресе, әйелдер мен ерлердің белгілі бір рөлдерге жатқызылуына әкелетін стереотиптер сақталып қалады. Ерлер мансап үшін, әйелдер отбасы үшін жаралған деген ұғымдар көбейеді. Бұл, әлеуметтік рөлдер теориясын негізге ала отырып, қоғамдағы рөлдер мен ішкі стереотиптер арасындағы байланысты зерттеген ғалымдар үшін түсінікті болды.

Зерттеуші Клотильда Нап бұл стереотиптердің даму мен теңдік саласында қалай пайда болатынын зерттеді. Ол экономикалық және әлеуметтік мүмкіндіктер кеңейген сайын адамдар стереотипті гендерлік рөлдерге бейім болады деген гипотезаны ұсынды. 

Зерттеуге Project Implicit мәліметтері қолданылды. Бұл мәліметтер 111 елден 1,5 миллион адамның жауабын қамтиды, және зерттеуде Implicit Association Test (IAT) әдісі қолданылды. Мұнда қатысушыларға сөздер көрсетіліп, оларды жылдам әрі дұрыс бөлісу сұралды. Ерлердің есімдері мен мансапқа қатысты сөздерге, әйелдердің есімдері мен отбасыға қатысты сөздерге деген жауап беру уақыты, жыныстық стереотиптердің күшін көрсетеді.

Зерттеу нәтижелері таңқаларлық болды: дамыған экономикалық елдерде стереотиптер әлдеқайда күшті болған. Әсіресе, ЖІӨ (Жалпы ішкі өнім) және АДИ (Адамдық даму индексі) жоғары елдерде ерлер мансап, әйелдер отбасы рөлдерін күшті түрде қабылдайды. Бұл нәтиже гендерлік теңдік күшейген сайын стереотиптердің керісінше күшейетінін көрсетеді.

Зерттеу аясында ерлер мен әйелдерге қатысты стереотиптер бірдей деңгейде көрінгенімен, ерлер отбасылық рөлдерге байланысты стереотиптерді көбірек қабылдайтыны байқалды. Сонымен қатар, дамыған елдерде әйелдердің қоғамға бағытталған құндылықтарға, ал ерлердің мансапқа басымдық беретінін көрсеткен.

Зерттеу нәтижелері экономикалық дамыған елдерде гендерлік стереотиптердің көбеюі гендерлік теңдік парадоксын түсіндіруге мүмкіндік береді. Мұндай елдерде тең мүмкіндіктер болғанымен, адамдар дәстүрлі гендерлік рөлдерге бейім болады.