Соңғы жылдары елімізде вандализм үлкен мәселеге айналды. Тарихи ескерткіштерді бүлдіріп, қоғам мүлкін қасақана қиратып, зираттарды тонау әрекеттері жиі кездесе бастады. Полиция қызметкерлерінің айтуынша, тек Астананың өзінде соңғы 10 айда осындай 120 факт тіркелген. Бұзақылар негізінен аялдама тұрағы, демалыс орындары секілді инфрақұрылым нысандарын бүлдірген.
Жақында ішімдік ішкен ер адам Республика даңғылы мен Кенесары көшесінің қиылысында орналасқан аялдама павильонының әйнегін әдейі сындырған. Ал оның бұл әрекетін досы камераға түсіріп алған. Алайда вандализм жасағандар жазасыз қалмайды. Құқық бұзушылар жауапкершілікке тартылды.
Тағы да осындай жағдайлардың бірі таңертеңгі сағат төрт шамасында орын алған. Үш дос ойын-сауық орнынан шыққан. Үйлеріне қайтып бара жатқанда, олардың бірі мас күйінде Республика даңғылындағы аялдаманың әйнегін сындырған. Оның бұл әрекетін досы видеоға түсіріп, әлеуметтік желіге жариялаған. Құқық қорғау органдары кінәлілерді тапты. Олар өз әрекеттерін толық мойындаған. Аталған факт ҚК 293-бабы 1-бөлігі бойынша «бұзақылық» ретінде тіркелген.
Сонымен қатар белгісіз жүргізуші аулаға кіру үшін шлагбаумды бұзып өткен. Ер адамға 14 АЕК көлемінде айыппұл салынды.
– Полиция қызметкерлері анықталғаннан кейін тиісті шаралар қабылдады. Құқық қорғаушылар құқық бұзушыны анықтайды, әкімшілік хаттама жасайды және материалдарды әкімшілік сотқа жібереді, – дейді Сарыарқа ауданы Полиция басқармасының жергілікті полиция қызметі бөлімшесінің бастығы Ділшат Қойшыбаев.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша құқық бұзушыларды жазалау шаралары күшейтілді. Елордада вандализм мен қоғамдық тәртіпті бұзу фактілерімен күресу және жолын кесу бойынша жұмыс тоқтаусыз жүріп жатыр. Мұндай акциялар қала мүлкін қорғауға, қоғамдық орындарда тәртіпті сақтауға бағытталған. Бөтеннің мүлкін қасақана бүлдіргендер әкімшілік жауапкершілікке тартылып, 200 АЕК-ке дейінгі айыппұл төлейді. Осыған дейін елордада құқық бұзғандарға 90 әкімшілік айыппұл салынған және 17 адам әкімшілік қамауға алынды.
Вандалдармен күреске құқық қорғау органдарымен бірге елордалық еріктілер, қоғам қайраткерлері, Ауған соғысының ардагерлері, аудан белсенділері, танымал спортшылар да жұмылдырылады. «Тоқта, вандал» акциясы аясында олар рейдтер өткізеді, бұзақыларды анықтайды және тұрғындарға түсіндіру жұмыстарын жүргізеді. Жақында өткен «Тоқта, вандал» түнгі рейдіне белгілі спортшы, Street Workout Kazakhstan қозғалысының негізін қалаушылардың бірі Айтым Жақыпов қатысқан болатын.
– Осы акцияның белсенділері жұртшылықты қаламыздың тазалығына тиісті түрде көңіл бөлуге шақырды. Кез келген азамат қаланың келбетін сақтауға күш сала алады. Біз вандализмге қарсымыз. Сондықтан мұндай рейдтерге жиі қатысамыз. Мақсатымыз – тәртіпсіздік жасағандармен сөйлесу, тәрбие жұмысын жүргізу. Баршаңызды спортпен шұғылдануға шақырамыз, – деп атап өтті Айтым Жақыпов.
Вандализммен күрестің белсенді жүргізілуі нәтижесінде қоғамдық тәртіп бұзушылар жедел түрде табылып, жауапқа тартылып жатыр. Аталған акция аясында ұсталған көлік жүргізушісі аулаға кіру үшін шлагбаумды бұзып өткен. Ер адамға 14 АЕК көлемінде айыппұл салынды.
Тағы бір мысал. Таңғы сағат 6:00 шамасында үш жас жігіт тұрғын үй кешендерінің бірінің кіреберісіне кірген. Олардың бірі МИБ-тің техникалық бөлмесінің есігін тепкілеп, қатты зақымдаған. Келтірілген залал 76 мың теңгеге бағаланды. Кінәлі адам табылып, оған ӘҚБтК-нің 147-1-бабы бойынша хаттама жасалды. Сот оған 69 мың теңге айыппұл салды.
Вандалдармен күреске құқық қорғау органдарымен бірге елордалық еріктілер, белсенділер, танымал спортшылар да жұмылдырылады. «Тоқта, вандал» акциясы аясында олар рейд өткізіп, оның барысында бұзушыларды анықтайды және тұрғындар арасында түсіндіру жүргізеді.
«Тоқта, вандал» акциясы тек түнгі мезгілде өткізілмейді, белсенділер күндізгі рейдтерде де қала тұрғындарына түсіндіру жұмысын жүргізеді және көше нысандарын түрлі жазулардан және былғанған жерлерін кірден тазартады. Науқанға қатысушылар рейд кезінде көшелерді қоқыстардан және жазулардан тазартады, қала тұрғындарына қоғамдық тәртіпті сақтаудың маңыздылығы туралы профилактикалық түсіндіру жұмыстары жүргізіледі және оларды спортпен айналысуға шақырады.
– Біз боялған, қаламдармен есімдер жазылған көптеген орындықтар бар екенін көрдік. Бұл іс-шараның негізгі мақсаты – жастарды спортқа қызықтыру, – дейді еріктілердің бірі.
– «Тоқта, вандал» акциясы жыл басынан бері әкімдіктің қолдауымен өткізіліп келеді. Оған «Астана жастары» ЖРО еріктілері, белсенді азаматтар, қала тұрғындары, қоғам белсенділері қатысып жатыр. Рейдтер елорданың барлық бес ауданында тұрақты өтуде», – деп атап өтті NEET санатындағы жастармен жұмыс бөлімінің басшысы Әлфараби Аймақ.
Рейдтер бүгінде елорданың 5 ауданында жалғасуда, қала бойынша күнделікті кезекшілік жүргізілуде, оған 2 500 құқық қорғау қызметкері жұмылдырылған. Вандализмге қарсы уақытылы қабылданған шаралар мен жұртшылықтың қатысуының арқасында бұзақылық жасаушылар саны ай сайын азайып келеді.
Бүгінде қоғамдық тәртіпті насихаттауға арналған кездесулер елорданың әрбір ауданында орналасқан мектептерде ұйымдастырылып отыр. Жақында Астана қаласының Байқоңыр ауданындағы №10 мектеп-гимназиясында вандализм және қоғамдық тәртіпті бұзған адамдарды жауапкершілікке тарту жөніндегі жұмысты күшейту бойынша мектеп оқушыларымен кездесу өтті. Кездесуге «Қара шаңырақ» қоғамдық бірлестігінің директоры, Қазақстан Республикасы Журналистер одағының мүшесі, тарихшы, этнолог Тұрар Саттарқызы, Байқоңыр ауданы әкімінің кеңесшісі Дәурен Ыдырыс және аудандық Полиция басқармасының қызметкерлері қатысты. Іс-шара барысында мектеп оқушыларына вандализм оқиғаларының алдын алу бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізілді.
Айта кетейік, қоғамдық тәртіпті сақтауға және қала мүлкіне ұқыпты болу қажет. Кез келген құқықбұзушылық анықталып, соңы жауапкершілікке әкелетінін ұмытпаңыз. Ішкі тәртіп, заңға және өзге адамдардың құқықтарына құрметпен қарау – бұл қоғам ұмтылуға тиіс нормалар.
– Елорда тұрғындары мен қонақтарын қоғамдық тәртіпті сақтауға және қала мүлкіне ұқыпты болуға шақырамыз. Кез келген құқықбұзушылық анықталып, соңы жауапкершілікке әкелетінін ұмытпаңыздар! Ішкі тәртіп, заңға және басқа адамдардың құқықтарына құрметпен
қарау – бұл қазақстандық қоғам ұмтылуға тиіс нормалар, – деді Астана қаласы ПД бастығының бірінші орынбасары Дәурен Қазбеков.
Айта кетейік, ӘҚБтК-нің 434-бабы бойынша 1 244 хаттама толтырылған.
Ендігі жерде елімізде вандализм сияқты заң мен тәртіп бұзушылықтың кез келген түріне мүлде төзбейтін әрі оны қатаң айыптайтын жағдай қалыптаспақ.
Заңдылық пен тәртіп қағидатын орнықтыру ісі вандализм сияқты жағымсыз құбылыстармен қоғам болып күресуден басталады.