ЛӘЙЛӘ ҒАЛЫМЖАНОВА

Есiктi сұңғақ бойлы аққұба әйел ашып, жылы амандасты. Iздегенiмiз де осы кiсi едi. Мәдениеттi. Көркем. Қазақ әйелiнiң, оның iшiнде қоғамға, елiмiзге еңбегi сiңген бiлiмдi де байыпты басшы қазақ әйелiнiң өте ақылды, көрген-бiлгенi, оқыған-тоқығаны, жоғары мәртебелi орындарда қызмет атқарғаны және аса ұқыпты болғаны тәкаппар жүрiс-тұрысынан-ақ көзге ұрып тұрғандай.

Ендi болмаса, қайта шығып кетердей жанталасқан бiз өзiмiздi асығыс таныстырып өттiк. Асығып-аптығудың да өзiндiк себебi бар едi. Ләйлә Ғалиқызы алғаш телефон шалғанымызда:

– Қарағым, дайын сұрақпен келмесең, сексен бес жылғы ғұмырнамамды тәптiштеп айтып отыратын уақтым да, жағдайым да жоқ. Жағдайды көңiл-күй, ал көңiл-күйдi ауа райы билейдi бiздiң жасымызда, – дегенi бар.

Ол телефондағы әңгiме. Бүгiн мүлдем басқаша. Көңiлдi. Алматының не қыс, не көктем екенi белгiсiз жаймашуақ бiр жылы күнi де жымысқы сығырайып төбеден болар-болмас жылжи бастаған кезi.

– Өзiң даусыңа қарап жас журналистердiң бiрi ме десем, салмақты тәжiрибең бар сияқты. Әй, бәрiбiр бала сыңдар ғой…Үнiн жылы екен, – деп күле жүрiп жазу үстелiне бастады.

… Ата-анадан ертерек қалған, мейiрiмiне қана алмай арманда өскен ұрпақтың бiрiмiн. Әкем бұрынырақ кетсе керек. Ал он үш жасымда анам көз жұмыпты. Бiрақ сол жасқа дейiнгi анамның үнi әлi күнге құлағымда десем сенерсiз. Әсiресе,сол кездегi аналардың аузынан шығатын “ұят боладысы” менiң шешемнiң керемет сөзi едi. “Айналаңды жинап, шашыңды тарап қой, әкең келе жатыр, ұят болады” дейтiн марқұм. Осы бiр-ақ ауыз сөз, “ұят боладысымен-ақ” өмiрбақилық тәрбиенi қаныма, жаныма сiңiре алған анам, мен ойлаймын өте ақылды жан болуы керек. Одан кейiнгi жылы сөздер, қызмет бабындағы мақтаулар, билiктiң буы, шынымды айтсам, тiршiлiктiң бүкiл қызығы мен шыжығы осы бiр-ақ ауыз сөзге татымайды да! Сондықтан әке-шешеден көрген бiр мүшел жасқа жетер-жетпес тәрбием менiң ғұмырыма жалау болды, туым болды десем де қателеспеймiн, және артық айтқандық емес. Кейiн өз балаларым мен немерелерiмдi де осы сөздi айтып тәрбиеледiм. Ұяты жоқ адам, ол – ендi адам емес қой.

Олардан кейiнгi тәлiм-тәрбием анамның сiңiлiсiнiң мойнына жүктелдi. Ол заманның талабы солай болды, орысша оқыдық, орысша тәрбиеге ұрындық. Оған өкiнуге де болмайды. Елiмiздiң тәуелсiздiгiнiң, егемендiгiнiң орны, әрине, бөлек. Тарихи өрлеу, жаңару десек те, кеңес дәуiрiн мүлдем тарихтан сызып тастайтындай да жөнiмiз жоқ. Ең бастысы халықтың тегiн бiлiм алуы, бүлдiршiндерiмiздiң балабақшаларда тәрбиеленуi, тiптi жоғары оқу орындарында стипендия алып қабiлеттi жастарымыздың бiлiмдiлiгiн арттыруы, тiптi кеңестiң құзырында болғанымыз болмаса, мәдениетiмiз бен өнерiмiздiң дамуы… Мен мұның бәрiне топырақ шаша алмас едiм.

– Ләйлә Ғалиқызы, Сiз мемлекет және қоғам қайраткерiсiз. Республикамыздың өсiп-өркендеуiне, әсiресе, мәдениетiне сiңiрген еңбегiңiз ел есiнде. Мәдениет пен өнердi айтып қалдыңыз. Өзiңiз iргесiн қалаған, қалыптастырған, басқарған мәдениетке бүгiнгi көзқарасыңыз? Егер салыстырмалы түрде қарасақ, бүгiнгi тәуелсiздiк, бүгiнгi өнер, мәдениеттi қалай бағалар едiңiз?

– Ол кездегi тарихшы, әдебиетшiлер туралы бiлсем де айтпай-ақ қояйын. Ал, мәдениет төңiрегiндегiлер туралы әңгiме басқа. Жазушы, әртiстер мен әншi-күйшiлер жайлы неге айтпасқа, мен сол ортадан шықтым, өстiм, өндiм. Қазақтың тарихын, әдебиет, саясатын да оқыдық, бiлдiк. Бiрақ мәдениетiмен өстiк. Халық әндерi мен күйлерiн естiп, құлағының құрышы қанып, бесiкте тербелмеген бiрде-бiр ұрпақ өкiлi жоқ. Бәрiмiз бесiк жырымен өстiк. Жыладық. Жұбандық. Жаттап өстiк. Бұл анық! Ал, сол халық ән-күйлерiн насихаттаушылар, яғни орындаушылар өте-мөте сыйлы болды. Оларға деген тыңдарманның ықылас-пейiлi де ерекше, құмарта, елiте тыңдадық. Халықтың өз салт-дәстүрiн, ынта-инабатын, тәлiм-тәрбиесiн бiз солардан көрдiк, үлгi тұттық. Сахнадағы ғана емес, өмiрдегi, қарапайым тiршiлiгiндегi жүрiс-тұрысы, сөйлеу мәнерi, өздерiне табынушылар, қолдаушылар арасындағы өздерiн ұстаулары, бәрi-бәрi маңғаз, тәкаппар, тазалықтың символындай көрiнетiн-дi.

Драма, опера театрлары болсын, әртiстер сонысымен сыйлы едi. Әсiресе, ұлттық бояуы басым ән-күйлерге деген сұраныс тiптi, ерекше-тiн. Ал, бүгiнде… Шыны керек, қарын аштыратын тұстары көп. Айтылып та, жазылып та жатыр, дегенмен тағы да айту керек, мына жөн-жосықсыз батыстың арсын-гүрсiн музыкасы, одан қала бердi не эстрада емес, не басқа емес, өзге түгiл өздерi де ұқпайтын жеңiл әуендер… Тiптi қай арнаны ашып қалсаң да, кешiрiңiз, жартылай жалаңаш.. анайы қимыл-қозғалыс.. Құдай-ау, кешегi Қаллекилер iргесiн қалыптастырған қазақи әзiл-қалжың да бүгiнде терiсi айналып жеңiл мазақ-күлкiге бой алдырды. Арасында бiрен-саран ғана болмаса, кiшiгiрiм әзiл отаулары да анайы сөз тiркестерiне, жеңiл күлкiге әуес. Кейбiреулер тiптi оның орындап жатқан комедиясына, сөзiне емес, түп-төркiнiне тереңдемей, көрерменге жеткiзiп тұрған сыйықтарына күлiп отырғандарымен де шаруалары жоқ. Ұлттық бояу, үрдiс атымен жоқ. Кемшiлiгiн мысқылдай көрсетiп қана, елiн тәрбиелеген кешегi сатириктердiң бүгiнгi iзбасарлары да көрермен санасының, талғамының өзгергендiгiн сылтауратып, келсiн-келмесiн, қабылдасын қабылдамасын ел алдына ұсына беретiн болды. Сосын жазғыштар көбейдi. Жеңiл. Тым жеңiл. Бiр сөзбен айтар болсақ, арзан, арсыз күлкiлер десек, базбiреулердiң көңiлiне тиерi сөзсiз. Бiрақ “айтылған сөз атылған оқ”, қайтып алар жағдай да жоқ.

Жаңа сiз талай мәдениеттiң маңайында жүргендердi атадыңыз. Шын мәнiнде, олар өз еңбектерiмен, қабiлетi мен таланттарымен қоғам талабына, көрермен талғамына дөп келген өнер адамдары едi. Зейнеткерлiкке шыққаныма да отыз жылға таяп қалды, бәлкiм кейiнгiлердi бiлмейтiн шығармын. Бiрақ көпшiлiк жерлерде көп бола қоймасам да, күнделiктi жаңалық-хабарларды үзбей оқып, теледидар көруге уақыт жетедi ғой. Өнерде төңкерiс жасап жатқандар,әй, қайдам жоқ-ау, жоқ.

Қызметтiң әсерi, тәрбиенiң күштiлiгi ме, менiң тұстастарым кiтапқұмар болдық. Оқып қана қоймадық, оны жинадық та. Сондай бай кiтапханамды керегiмдi алып қалдым да, немереме сыйладым. Ал қазiр.. Кiтап оқылмайды. Баяғыда менiң ұлым 5-6 класта оқып жүргенде Әуезовтың “Абай жолын” оқып шықты. Сондағы әкесi екеумiздiң қуанғанымызды көрсеңiз. Жақын-жуықтың, жолдастардың бәрiне телефон шалып, сүйiншi сұрап, мақтанып дегендей мәре-сәре болғанбыз. Ол кезде, империяның тұсында бiзге барлық сала бойынша орыс халқы үлгi болды ғой. Орыстың әдебиетi, орыстың мәдениетi, орыстың саясаты үстемдiк құрды. Соның өзiнде бiз қазақ мәдениетi үшiн, фольклорымыз бен музыкамызды сақтап қалдық. Ал, қазiр елiмiз тәуелсiздiкке қол жеткен тұста, керiсiнше, ұлттық бояудан ауытқып, басқаға елiктеу, әрине жаныңды ауыртатын мәселе. Өз ұлтымызды өзiмiз бөтенсiп, өзiмiздiң тегiмiздi айтуға қорқып жүрiп те, халқымыздың өнерiн сақтап қалдық. Қазiр мен қазақпын деп, қазақ екенiмiзге мақтана алатын жағдайда отырып көп мәселелерде бұқпайлап жатамыз. Қай салада болсын, бүгiнде мүмкiндiк мол, еркiндiк берiлдi. Бiрақ әлi де күш-қуатымызды өзге елдiң болар болмас дүниесiне қызығып, елiктеп жүрген тiрлiгiмiзге жүрек сыздайды. Бүкiл мүмкiндiк қолда бола тұра, әлi жайбарақаттық басым.

Неге кино саласы дамымады, кенже қалды деп жатамыз. Дұрыс кино түсiру үшiн сценарий авторы, режиссерi шындықты бейнелеу керек қой, ал айтуға болмады. Бiрен-саран тарихи кинолентелер баршылық, сол қоғамға сай жаңашыл болуы үшiн мiндеттi түрде сценарист не болмаса басты рөл ұлы орыс халқының өкiлi болуы керек болды. Оларсыз, олар араласпаған бiрде-бiр көркем шығарма жарыққа шықпаушы едi. Қазақта небiр бiлiктi, бiртуар кинорежиссерлер болды, бiрақ бiреуге тәуелдi, соның айтқанын ғана жасауға iшкi ерiк-жiгерлерi жiбермедi ғой деп ойлаймын. Шәкен Аймановтың бiрен-саран дүниелерi шығып жатты, өйткенi ол басқа ұлттардың өкiлдерiмен өте тығыз байланыста болды. Сол сияқты Абдолла Қарсақбаев кiмнен кем едi! Оның таланты, көрегендiгi артық болмаса, ешкiмнен кем емес-тiн. Дегенмен, қай қоғамда, қай мемлекетте болсын, үкiметтiк тұрғыдан демеу болмай, кез келген ұлттың өнерi дамымайтынын баса айту да керек.

– Ләйлә Ғалиқызы, сөзiңiздi бөлгенiме айып етпеңiз, сол тұстағы мәдениетке Қонаевтың көзқарасы туралы сұрақ бар едi. Жалпы, қазақ мәдениетiнiң жанашырлары Iлияс Омаров, Жұмабек Тәшенов, Өзбекәлi Жәнiбеков сынды азаматтар жайлы не айтасыз?

– Мiне, осы жағына ауысқалы жатыр едiм өзiм де. Өнерге, қазақ өнерiне, мәдениетiне ерекше көңiл бөлген кiсi, ол – Дiнмұхамед Ахметұлы едi. Өзi де аса мәдениеттi, парасатты едi ғой. “Бiз келемiз, кетемiз. Ал өнер, мәдениет қайраткерлерiнiң аты өшпейдi, өлмейдi. Өйткенi ол өнер – халықтың қазынасы ғой. Зауыт-фабриканы екi жылда, зәулiм қаланы төрт-бес жылда тұрғызуға болады. Ал өнер, халықтық өнер жылдар, ғасырлар бойы қалыптасады, өседi, өркендейдi, дамиды” дейтiн.

Қолдады, үнемi назарда ұстады деген не сөз, ол, әрине материалдық жағдайды түзеу деген сөз ғой. Өздерiңiз бiлесiздер, ол кезде кеңестiк дәурен, бәрiн Мәскеу шешедi. Кiмдi қызметке алу керек, алынса оған қаншалықты дәрежеде айлық тағайындалуы керек, мұның бәрi Мәскеуде, мемлекеттiк жоспарлау комитетiнде шешiледi. Одақтық болғандықтан республикалық кiрiстiң үстiнен түскен қаржының бiр бөлшегi елде қалатын-ды. Оның үстiне Мәдениет министрлiгiнiң көмек қоры деген болды да, кейбiр жағдайларда соны жасырын бөлiп қоятынбыз. Сонда Димаш аға Ахметұлы айтатын: “Өзiң дербес ақша жаза бер, сенiң үстiңнен арыз түседi, бiрақ бiрдеңе етiп қорғармыз” дейтiн. Ол кiсiнiң Орталық Комитетте абырой-беделi мықты болды. Айтқанындай-ақ тексерiстен-тексерiс, кейде айқай-шуға ұласып жататын. Әсiресе, Мәскеуде оқып жатқан қазақтың жастарына сондай ақшалардан аямаушы едiм.Сол сияқты, өнер адамдарына да сылтауратып көбiрек сыйақылар берiп отыруды да қыруар шаруасы бола тұра бақылап отырушы едi. Өз халқын риясыз шексiз сүйгенi сонша осындай шаруаларға келгенде аса қағылез танытатын. Ал жоғарыдан қабақ түзу болған соң, бiз де ебiн тауып, әсiресе өнер адамдарына қатты көңiл бөлiндi.

Бiздiң қаржы министрi Ким деген азамат болды, соның алдына барып шығу, қабылдауына кiру, бұл ендi , мен үшiн өте ауыр азап едi. Бөлiнген қаржы неге жетсiн, ақша сұраймыз баяғы, театр, кинотеатрлардан басқа клубтар мен кiтапханалар, бәрi министрлiкке қарайды ғой. Сонда “ балабақшада ботқа жетпей жатқанда автоклубқа қайдағы ақша” деп үнемi қарсылық танытады. Сөйтiп жүргенде, кәрiс театрының жағдайы туралы әңгiме естiсе керек, бiр барғанда “бiлесiз бе, кәрiс театрының жағдайы мәз емес екен ғой, Одақ бойынша жалғыз театр, соған көңiл бөлiңiзшi” деп аяқ астынан әңгiме қозғасын. Маған да керегi осы сөз. Ол кезде кәрiс, ұйғыр театрлары көшпелi болған. Орынбасарларыммен ақылдаса отырып, оларға не қажеттiң бәрiн тiзiп, екi-үш күннен кейiн-ақ алдына апарып тастадым. Көзi тас төбесiне шыққан Ким мырза “тек кәрiстерге ғана жағдай жасайық” дей алмады, екi театрды да тұрақты орын тауып, орналастыруға рұқсат алдық. Республикалық музыкалы драма театры болып топтасып, штаттарын, жалақыларын белгiлеп, айлап-жылдап үй көрмей, көшiп-қонып жүретiн артистердiң үлкен проблемасын бiз осылай шешiп бергенбiз. Қыста қыстауда, жаз жайлауда алты-жетi айлап жүретiн шопан-малшыларға кино, концерт көрсететiн жылжымалы автоклубтар да сол жылдары ұйымдастырылды. Оның iшiнде арнайы киноқондырғылар, шағын кiтапханасы болады. Аудан орталықтарында мәдени-ағарту училищелер де ашылып жатты. Кейiн бiзге қарап, сауда министрлiгi де автодүкендер шығара бастады. Қырғыздар да ұйымдастырып едi, ұзаққа созылмады. Өйткенi, бiздiң қолдаушы, арқа сүйеушiмiз мықты едi. Қонаевтың iшке де, сыртқы әлемге де беделi керемет болды. Өзi СССР Орталық Комитетi Саяси бюросының мүшесi. Сондықтан да болар, басқа республикалармен салыстырғанда бiзде СССР Халық әртiстерi және сол сияқты мәртебелi сыйлықтар көп берiлетiн-дi. Соның бәрiнде де басы-қасында, әрине, Дiнмұхамед Қонаев тұрды.

Ал, Iлияс Омаров өте мәдениеттi, бiртоға кiсi едi. Менен кейiн Мәдениет министрi болды. Екi жыл орынбасар, алты жыл министр болған мен, Министрлер Советiнiң мәдениет бөлiмiне бастық болып келдiм. Әрине, мен үшiн ол қызметтен кету жоғарылау емес едi, дегенмен менiң орныма Омаровтай азаматтың барғанына iштей қуандым. Бiрақ денсаулығына байланысты екi жылдай ғана отырды.

Жұмабай Тәшеновтi Совминнiң председателi болғанын бiлгенмен, жақсы тани қоймаймын. Бiрақ ол кiсiмен тығыз байланыста болған адамдардың аузынан естiгенiм, осы оңтүстiк облыстардың аймақтық бөлiнiске түсер тұсында көп еңбегi сiңген жалғыз қазақ деп еститiнмiн. Шыншыл, турашыл, бiрбеткей, тәкаппар, намысқой. Ол кезде iшкi-сыртқы саясат жасырын, жария бола бермейдi. Дегенмен осындай “ерлiгiнiң” арқасында көп ұзамай-ақ қызметпен қоштасқан көрiнедi. Өзбекәлiнiң, Жәнiбековтiң өнер үшiн жасаған бiраз еңбегi ел есiнде ғой. Ол үнемi айтылып та, жазылып та жатыр. Ерекше, жаратылысы бөлек жан едi.

– Сiз қызмет атқарған тұста мемлекеттiк билiкте қыз-келiншектер санаулы-ақ болды. Ал қазiр мүлдем басқаша, министр, департамент басшыларын былай қойғанда, халық қалаулылары арасында да қазақ қыздары жеткiлiктi. Бұл қоғамға әлде әйелдерге деген көзқарастың өзгеруi ме? Гендерлiк саясатқа қалай қарайсыз? Жалпы, белсендi әйел кiм?

– Өз басым теледидарда бас режиссер болып жүрген жерiмнен министрлiкке келдiм. Сол өзi бiздiң ғана емес, Орталық Комитеттiң өзiнде iскер әйелдерге көңiл бөлiнiп, Бүкiлодақтық қозғалыстың басталған тұсы болатын. Сол лекпен қызметке тағайындалдық та кеттiк. Алғашында әжептәуiр жазумен айналысып жүрген кезiм, басында қарсылық танытып-ақ бақтым. Марқұм Мұхтар аға Әуезов менiң әке-шешемнiң көзiн көрген, жазғандарыма қабағы түзу сыйлас азамат едi. “Қызметтен бас тартпа, әлi жассың, жазуға үлгересiн, саған министрлiктi тек қана ер азаматтар басқарады деп кiм айтты” деп салған жерден қолдау көрсеттi. Затым әйел екенiн, үй шаруасы, күйеу, екi бала бар, күнделiктi шаруамды тындырып жүре бергiм келген. Жолдасыммен ақылдаса келе, орынбасары болып келiстiм ғой. Содан екi жылдай отырып, 1959-1967 жылдар аралығында министр болдым. Одан кейiн Совминде бөлiм бастығы, одан Мемлекеттiк кино комитетiне орынбасар болып бiр жарым жыл отырдым да, төрт жыл председателi болып жүрiп, сол жерден зейнеткерлiкке шықтым. Мұны неге айтып отырмын, осы жылдар iшiнде түйгенiм, әйел қанша мықты, көреген, ұйымдастырушылығы сұмдық болса да, ол – ана, ол – жар. Қайта жолдасымның ауыл шаруашылығы институтында сабақ бергенi, оның балаларға көбiрек көңiл бөлуге мүмкiндiгi болғаны, менi алаңсыз қызмет атқаруыма көп септiгiн тигiздi. Сол жылдарда қолымнан келiп тұрса да, бiрде бiр рет шетелге барып демалып, қыдыру дегендi бiлмеппiн. Бiлмедiм емес-ау, жылына бiр-ақ рет берiлетiн еңбек демалысымды балаларыммен өткiзiп, солардың жанында болғанды қалайтынмын. Ары кетсе, мына Ыстықкөлге ғана баратынбыз. Сексеннен асқан жасымда менiң түйгенiм де, ұққаным да, әйел кез келген мәселенi эмоциямен тез шешуге тырысамыз да, ал ер-азаматтар көбiне ұзағырақ толғанып, байыптап, әбден иiн қандырып барып, салқынқанды түрде шешетiнi. Менiң ақылшым болған медицина институтында сабақ беретiн әпкем айтушы едi: кез келген жоғары оқу орындарында қыздар өте жақсы оқиды, ұқыпты, лекцияларда да қалмай қатысып алғырлық танытқанымен, бiтiргеннен кейiн бәрiбiр жiгiттер мықты маман болып қалыптасатынын тәжiрибеден көрiп те, бiлiп те жүрмiн. Бұл жерде қыздардың тұрмысқа шығатыны, сәбилi болатынын, сосын қызмет атқарған күнде де тек қана сол шеңберде қалып қоятынын айтса керек. Ал ер азаматтар жан-жақты. Ол саясаткер. Ол әдебиетшi, ол тарихшы да. Министр де, және отбасын асыраушы да. Сөйтiп жүрiп, өзiн өзi күтуге де, демалуға да уақыт табады. Сондықтан да, қазiргi әйел басшыға, әйел депутатқа, әйел министрге ешқандай қарсылық жоқ. Бiрақ, бiз әйелдер қызметпен емес, өзiмiзден тараған әулетпен, ұрпақпен ғана әйел екенiмiздi естен шығаруға болмас…

Сол сияқты, гендерлiк саясат та өте күрделi мәселе. Ер азаматтар тұрғанда бәрiбiр әйелдiң жолы жiңiшке, нәзiк. Өкiнiшке орай, көбiне солармен жағаласамыз деп дөрекiлiкке де ұрынып жататынымыз өкiнiштi.

– Үй қызметшiсi дегенге қалай қарайсыз?

– Әлгiндей қызметте жүргенде өз басымда да қызметшiм болды. Жиi ауыстырмадым. Бүгiнгiлер туралы мынаны айтқым келедi: жаңа қазақтар үй шаруасына араластыратын қызметшiнi де бейшара пенде сияқты қабылдамаса екен. Бiр танысымның үйiнде жасы егде тартқан бiр әйел бар. Үйiне қарайды, бала тәрбиесiне көмектеседi. Сол үйдiң төрт жасар баласы әлгiге күн көрсетпейдi екен. “Мама, ол кеше сен жоқта сөйттi, мына жерде сүртпедi, тамақты дұрыс құймады” сияқтылар, сонда деймiн-ау, ол ұрпақтың санасында “ол бiздiң үйдiң құлы, қалай болса солай жұмсау керек” деген ұғым тұр ғой. Бұл не деген сұмдық! Мұндай жағдайда әлеуеттi ұрпақ тәрбиелеу мүмкiн емес, кiм болса ол болсын, үлкендi үлкен, кiшiнi кiшi деп бiлмейтiн мейiрiмсiз буын осылай тәрбиеленедi.

– Бос уақтыңызда немен шұғылданасыз? Отбасыңыз туралы айтсаңыз…

– Жетi жыл болды, жолдасым қайтыс болды. Екi баладан бес немере, төрт шөбере сүйiп отырмын. Оларға үнемi қайталаудан жалықпайтын бiр ғана сөзiм бар: қанша шалдығып, жұмыстан шаршап келсең де он-он бес минут болса да балаңды бауырыңа қысып, құшақтап жат. Ол көкiрегiңнiң ыстығын, жүрегiңнiң дүрсiлiн сезiнiп өссiн! Ата-ана мейiрiмiн сезiнiп өскен, көкiрегiнiң иiсiн бойына сiңiрiп өскен ұрпақ мейiрiмдi, қайырымды болады! Мың жерден бастық болсаң да, сен ең бiрiншi әкесiң, анасың!

Үнемi немерелерiме телефон шалғанда, “шөберелерiме үлкен әжеден сәлем айт, ол сендердi сағыныпты, шақырып жатыр, келiп кетiңдер дегендi айтыңдар”, деймiн. Тiлдерi тәттi, қылықты. Сөйлегенде әдемi бiр әуен естiп тұрғандай әсерге бөленемiн. Сөйтем де терең ойға берiлемiн. Ойпырмай, қазақтың тiлiндей, екi тiстiң арасынан сызылып шыққандағы үнiндей керемет әуен жоқ шығар. Не деген әсем, кербез, құлаққа сондай жағымды дыбысты тек қазақтан ғана табуға болады. Былдырлаған тiлдерi сүйсiндiредi. Немереден де шөбере, тiптi, тәттi болады екен, соларға қарап iштей тағдырыма тәубә жасаймын. Бұлар барда, ұрпақ барда қазақтың тiлi, қазақтың ән-күйi, қазақтың әдемi салт-дәстүрiнiң ғұмыры жалғаса беретiнiне өз басым кәмiл сенемiн…

Өткен ғасырдың мәдениет министрi Ләйлә Ғалымжановадан қандай арманы барын сұрағанымызда, “ең бастысы елдiң, халқымның, ұрпағымның тыныштығы. Мейiрiмiнен гөрi қатыгездiгi басымдау мына заманда жанның тыныштығына ештеңе жетпейдi. Сондақтан да ел аман, жұрт тыныш болсын. Өсiп келе жатқан ұрпақтың жүректi, адал, әдiл болғанын қалар едiм” деген жауап алдық. Ойға батқан аппақ жүзiне қарап отырып, бiз ол кiсiнiң әлi де айтар ойлары мен толғаныстары, өз қатарластары жайлы қызықты оқиғалар мен деректердiң барлына шүбә келтiрмедiк. Әңгiменi аса байыпты айтатын, өзiне ғана жарасатын әдемi бiр күлкiсiмен жанымызды баураған ақ жаулықты анамыздың алдынан мейiрлене шықтық. “Жаратқан ғұмыр берiп жатса, тағы да жолығармыз, аман болыңдар” дегенiн аппақ көңiлден шыққан ақ батасындай қабылдадық…

Серіктес жаңалықтары