Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Денсаулық сақтау вице-министрі Ербол Оспанов ҚР Денсаулық сақтау министрлігі жүзеге асырып жатқан Цифрлық бастамалар туралы айтты.
Денсаулық сақтау жүйесін цифрландыру – бұл жаңа технологияларды енгізу ғана емес, медициналық көмектің сапасы, оның азаматтар үшін қолжетімділігі және бүкіл сала жұмысының тиімділігі тікелей байланысты болатын стратегиялық бағыт.
Е.Оспанов атап өткендей, пациенттерді цифрлық сәйкестендіруді енгізу. Құрал ұсынылған медициналық қызметтер туралы жалған жазбаларды алып тастауға мүмкіндік береді және пациенттер үшін де, медициналық сақтандыру қоры үшін де ашықтықты қамтамасыз етеді. Бүгінгі таңда 1800-ден астам медициналық ұйым жүйемен жұмыс істейді және күн сайын 80 мыңнан астам қызметкер оны тәжірибеде қолданады.
«Жыл басынан бері 66 млн — нан астам қабылдау өткізілді, оның 26 млн-ы цифрлық сәйкестендірумен, бұл 39%-ды құрайды. Ағымдағы жылдың 1 тоқсанының қорытындысы бойынша көрсетілген қызметтер көлемінің 5,6%-ға немесе шамамен 2,5 млрд теңгеге төмендеуі байқалады. Жыл соңына дейін 10 млрд теңгеге дейін нәтиже күтеміз», – деді Денсаулық сақтау вице-министрі.
Министрлік медицина қызметкерлеріне әкімшілік жүктемені азайту бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. Бұрын дәрігерлер бірнеше ақпараттық жүйелерді қолдануға және бірдей деректерді қайталауға мәжбүр болды. Интеграция мен пысықтаудың арқасында ДКК дәрігерлерге жүктемені 40%-ға қысқартуға қол жеткізді, ал 2025 жылы бұл көрсеткішті 50%-ға дейін жеткізу жоспарлануда.
Оспанов сонымен қатар медициналық анықтамаларды цифрландыруда айтарлықтай ілгерілеушілікті атап өтті. Мысалы, жүргізуші комиссиясының анықтамалары, медициналық қарап-тексеруден өту, баланың денсаулық паспорты және ДКК қорытындысы сияқты — енді электрондық форматта қол жетімді. Бұл емханаға жеке бару қажеттілігін жояды, жалғандық қаупін азайтады және азаматтардың уақытын үнемдейді.
Заманауи технологиялар шұғыл медициналық көмекке де енгізілуде. Астана мен Алматыда жедел жәрдем қызметкерлерінің бейнежетондарды пайдалануы бойынша пилоттық жоба іске қосылды. Құрылғылар SOS батырмасымен, геолокация функциясымен жабдықталған және шығудың бейнежазбаларын автоматты түрде сақтайды. Қазірдің өзінде 3000-нан астам шығу тіркелді, бұл пациенттер мен дәрігерлердің арасындағы қақтығыстардың санын азайтуға мүмкіндік берді. Болашақта - жобаны бүкіл елге масштабтау тұр.
Инновациялық бастамалардың бірі Астана әкімдігімен және Yandex Qazaqstan-мен ынтымақтастық болды, оның шеңберінде нақты уақыт режимінде жедел жәрдемнің қозғалысын қадағалау сервисі іске қосылды. Бірінші санатқа шақырту кезінде азаматтар картаға сілтеме жасай отырып SMS алады, бұл алаңдаушылық деңгейін және жедел жәрдемге қайта қоңырау шалу санын азайтуға көмектеседі — қазірдің өзінде бұл төмендеу 40%-ға жетеді.
Денсаулық сақтау министрлігі ақылды гаджеттерді белсенді қолданады. Осылайша, Apple компаниясымен уағдаластықтардың арқасында Қазақстанда денсаулық мониторингі — ЭКГ, жүрек ырғағының, есту қабілетінің бұзылуын және ұйқы апноэ эпизодтарын қадағалау функциялары қолжетімді болды. «Есту қабілетін тексеру» және «Есту аппараты» мүмкіндіктері енді AirPods Pro 2 және одан кейінгі пайдаланушыларға қол жетімді. Бұл шешімдер адамдарға денсаулық жағдайын өз бетінше бақылауға және кемшіліктерді уақытында анықтауға көмектеседі.
Денсаулық сақтау министрлігі дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етудің цифрлық тәсілдерін де белсенді дамытуда. Дәрі-дәрмектерді таңбалау жүйесі енгізілді, оған фармацевтикалық нарықтың барлық қатысушылары — 36 көтерме жеткізуші мен дистрибьютор, 8000-нан астам дәріхана мен 1900 медициналық ұйым кіріктірілген. 360 миллионнан астам қаптама таңбаланған. Бұл нарықтың ашықтығын арттырып, ағымдағы жылдың бірінші тоқсанында айналымның 15%-ға өсуін қамтамасыз етті.
Өткен жылдың қазан айынан бастап диспансерлік есепте тұрған пациенттер QR-код бойынша дәрі-дәрмектерді «Әлеуметтік әмиян» арқылы алады. Мейіргерлер өз бетінше рецепт жаза алады. Рецепттердің 75%-дан астамы осы әдіспен жазылған. Ағымдағы жылғы қаңтардан бастап дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдардың барлық сатып алулары med.ecc.kz бірыңғай цифрлық порталға көшірілді, бұл сатып алулардың ашықтығын қамтамасыз етуге және 757 млн теңгеден астам үнемдеуге мүмкіндік берді.
1 сәуірден бастап Д-есепте тұрған адамдарға атаулы жоспарлау және қажетті препараттармен қамтамасыз ету әрбір пациент бойынша нақты деректер негізінде жүргізіледі. Шілде айында Астанада жеке дәріханалар арқылы дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету бойынша пилоттық жоба басталады. Д-есептегі пациенттер, оның ішінде гипертониямен ауыратын науқастар ішінара өтемақысы бар препараттарды ала алады. Бұл емдеудің қолжетімділігі мен міндеттемесін арттырады.
Жаңғырту дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды тіркеу жүйесіне де әсер етті. Өтінімдерді қарау мерзімін 210-нан 100 жұмыс күніне дейін, ал жетекші реттеушілер (АҚШ, ЕО немесе Жапония) мойындаған препараттар үшін-15 күнге дейін қысқартатын «бір терезе» жүйесі енгізілуде. Бұл маңызды дәрі-дәрмектерді нарыққа тезірек шығаруға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, Ербол Оспанов денсаулық сақтаудың заманауи цифрлық инфрақұрылымын құруға бағытталған жобаларға қысқаша шолу жасады. Жақын болашақта негізгі цифрлық жобалардың бірі 2025 жылдың желтоқсанында басталатын медициналық деректердің бірыңғай қоймасын іске қосу болады. Жаңа жүйе пациенттің бақылау орнына қарамастан дәрігерлерге қолжетімді талдауларды, екпелерді, түсірулерді және басқа да ақпаратты қоса алғанда, азаматтардың денсаулығының толық тарихын сақтауға мүмкіндік береді. Бұл денсаулық жағдайының біртұтас көрінісін қамтамасыз етеді және диагностика мен емдеудің дәлдігін арттырады.
Қазан айында денсаулық сақтау ресурстарын басқарудың жаңартылған жүйесі іске қосылады.
«Жаңартылған есепке алу жүйесі қай жерде және қандай ресурстар-кадрлар, техника, жабдықтар-нақты жұмыс істейтінін тиімді бақылауға мүмкіндік береді. Ақпарат қайталанбастан автоматты түрде келеді, бұл қызметкерлерге жүктемені азайтады. Жүйе ТМККК және МӘМС шеңберінде қаржыландыруды бөлу кезінде дәлірек шешімдер қабылдауға көмектеседі», – деді Е.Оспанов.
Әйелдер мен балалардың денсаулығына көп көңіл бөлінеді. Жүкті әйелдер мен фертилдік жастағы әйелдердің цифрлық есебі, сондай-ақ вакцинациялау, психофизикалық даму, есту көрсеткіштері бойынша балалардың денсаулығына мониторинг жүргізіледі. Бұл қауіптерді уақтылы анықтауға және жедел шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, қор мен медициналық ұйымдардың арасындағы есеп айырысу процесін автоматтандыратын медициналық қызметтерге ақы төлеудің бірыңғай жүйесін енгізу бойынша пилот аяқталады. Маусым айында жүйе 9 облыста енгізілгенге дейін бүкіл ел бойынша енгізіледі.
Сондай-ақ, биыл қант диабеті, гипертония және жүрек жеткіліксіздігі бар пациенттердің жағдайын автоматтандырылған бақылау жүйесі басталады. Енді мұндай деректер қолмен енгізіледі. Енгізілген жүйе бақылау карталарын автоматты түрде қалыптастырады, жағдайдың нашарлауына тез жауап беруге мүмкіндік береді.
Соңында, 2026 жылдың аяғына дейін Қазақстанда E-Health.kz бірыңғай цифрлық порталы пайда болады, ол дәрігерге жазылудан бастап анықтамалар, рецепттер мен денсаулық туралы барлық ақпаратты алуға дейінгі барлық негізгі қызметтерді біріктіреді.
Вице-министр Денсаулық сақтау министрлігі азаматтарға медициналық көмек көрсетудің сапасын, қолжетімділігін және жеделдігін арттыру үшін саланы жүйелі цифрлық трансформациялауды жалғастыратынын атап өтті.
