Үндістанда бұрын-соңды болмаған оқиға болды: әйел адам айғақтарсыз, тек ми белсенділігін сканерлеу нәтижесіне сүйеніп, кісі өлтірді деп танылып, сотталды. Бұл шешім даулы BEOS әдісіне (Brain Electrical Oscillation Signature — ми электр тербелісінің қолтаңбасы) негізделді, кейбіреулер оны «ой оқу» технологиясы деп те атайды, деп хабарлайды turkystan.kz dailymail.com-ға сілтеме жасап.
24 жастағы Адити Шарма өз күйеу жігітін улап өлтірді деген күдікке ілінді. Әйел бұл айыпты мойындамағанымен, тергеушілер BEOS атты ми сканерлеу технологиясына жүгінді. Бұл әдіс адамның миы белгілі бір сценарийді «танып отырғанын» анықтауға тырысады. Егер адам миы белгілі бір қылмыс туралы мәліметке ерекше реакция берсе, оны сол оқиғаға қатысы бар деп есептейді.
Қылмыстық іс бойынша күдіктінің басына электродтары бар арнайы қалпақ кигізіледі. Содан кейін оған «мен тағамға у қостым» немесе «мен пышақты оның мойнына тақап ұстадым» деген сияқты сөйлемдер оқылады. Егер ми бұл мәлімдемеге таныс реакция көрсетсе, бұл адамның оқиғаға қатысы бар деген белгі ретінде қарастырылады.
Адити Шарма ісінде физикалық айғақ болмаған. Алайда сот BEOS тестінің нәтижесін негізге алып, оны кінәлі деп таныды.
Бұл әдісті 1999 жылы нейробиолог доктор С.Р. Мукундан ойлап тапқан. Оны қолдаушылар әдіс қылмыскерлерді 90 пайыз дәлдікпен анықтай алады дейді. Бірақ Үндістанның сот-медицина басқармасының дерегі бойынша, BEOS кейде жазықсыз адамдарды да (5%-ға дейінгі жағдайларда) кінәлі деп көрсеткен.
BEOS технологиясын сынға алушылар оның ғылыми негізі әлсіз, этикалық тұрғыдан қауіпті деп санайды. Ауқымды зерттеулер мен рецензияланған ғылыми дәлелдер жетіспейді. Адам құқығын қорғау ұйымдары BEOS адамның менталдық еркіндігін бұзады және әсіресе адамның келісімінсіз қолданылуы – заңға қайшы дейді.
Шын мәнінде, Үндістан Жоғарғы соты 2010 жылы BEOS, полиграф және наркоанализ сынды әдістер сотта дәлел ретінде тек адамның ерікті келісімімен ғана қолданылуы мүмкін деп шешім шығарған.
Алайда, бұған қарамастан, бұл әдістер кейде күмәнді жағдайларда әлі де пайдаланылып келе жатқаны хабарланып отыр.
Нейробиолог Майкл Газзанига The New York Times-қа берген сұхбатында: «Бұл жұмыс – ең жақсы жағдайда да күмәнді» деген баға берген.
BEOS технологиясы Үндістандағы бірнеше резонанстық істе қолданылған. Мысалы, зорлық жасады деп айыпталған 20 жастағы Суржарам өз еркімен тестілеуге қатысқан. Талдау нәтижесінде оның миынан кінәлілікке тән реакциялар анықталмаған, бұл оның кінәсіздігін растауға көмектескен.
