"Күңгірт триадаға" жататын адамдар өздеріне ұқсас жұп таңдайды – зерттеу
Personality and Individual Differences журналында жарық көрген жаңа зерттеуде макиавеллизм, нарциссизм және психопатия деңгейлері бойынша ұқсас адамдар жиі жұп құратынын анықтады. Бұл үш сипат «күңгірт триада» деп аталып, әлеуметтік тұрғыда жағымсыз қасиеттер саналады.
Зерттеу нәтижелері мұндай ұқсастықтардың қарым-қатынастың бастапқы кезеңдерінде байқалатынын көрсетеді. Бұл адамдар уақыт өте бір-біріне ұқсап кетпей, басынан-ақ өздеріне тән қараңғы қасиеттері бар серіктестерді саналы түрде іздейді дегенді білдіреді.
Зерттеу «ассортативті жұптасу» теориясын түсінуге бағытталған, ол адамдардың өздеріне ұқсас серіктестермен жақын қарым-қатынас орнатуға бейімділігін сипаттайды. Бұған дейінгі зерттеулер жас, білім деңгейі және қызығушылықтар сияқты демографиялық факторларға назар аударса, бұл жұмыс қараңғы сипаттарға негізделген ұқсастықтарға терең үңілді.
Макиавеллизм – манипуляцияға бейімдік, өз мүддесін басқалардың есебінен қорғау және цинизм.
Нарциссизм – өзінің артықшылығына сенімділік, өзгелердің назарын талап ету және мадақтауға деген мұқтаждық.
Психопатия – импульсивтілік, эмпатияның жоқтығы және әлеуметтік нормаларға немқұрайлық таныту.
Бұл қасиеттер қарым-қатынастарға кері әсер етіп, ұзақмерзімді міндеттемелер мен эмпатияның жетіспеуіне, сондай-ақ манипуляция мен газлайтингке әкелуі мүмкін.
Зерттеу үш кезеңде өтті:
1. Ұлыбританияда 104 жұпқа сауалнама жүргізілді. Олардың бірге болу мерзімі бір айдан 60 жылға дейін өзгерді.
2. Фиджиде 99 жұпқа жүргізілген зерттеуде қосымша параметрлер ескерілді.
3. Метаанализ – әртүрлі мәдениеттер мен популяциялардағы қараңғы сипаттардың ұқсастығын зерттеді.
Нәтижелер романтикалық серіктестердің макиавеллизм, нарциссизм және психопатия деңгейлерінде орташа ұқсастық бар екенін көрсетті. Шынайы жұптар кездейсоқ таңдалған жұптармен салыстырғанда әлдеқайда ұқсас болып шықты. Бұл олардың кездейсоқ емес, өздеріне ұқсас серіктестерді әдейі таңдайтынын дәлелдейді.
Зерттеушілер ұқсастықтың серіктестердің бірге өткізген уақытына байланысты арта түспейтінін анықтады. Сонымен қатар, жас, білім немесе діни көзқарастар сияқты факторлар қараңғы сипаттардағы сәйкестікке әсер етпеген.
Зерттеуде ескерілуге тиіс мәселелер де бар. Мысалы, респонденттердің өздері берген деректер субъективті болуы мүмкін. Сондай-ақ, зерттеу тек көлденең сипатта жүргізілді, яғни серіктестердің уақыт өте келе ұқсас болу ықтималдығын толық жоққа шығару мүмкін емес.
Болашақта зерттеушілер ұзақмерзімді бақылау арқылы сипаттардың өзгерісін зерттеуді, сондай-ақ білім, мәдениет және әлеуметтік-экономикалық жағдай бойынша әртүрлі топтарды қамтуды жоспарлап отыр. Сонымен қатар, олар қараңғы сипаттардың жанжалдарды шешу мен қанағаттану деңгейіне қалай әсер ететінін талдамақ.
«Ассортативті жұптасу және күңгірт триада: Ұлыбритания, Фиджи және метааналитикалық шолу деректері» зерттеуінің авторлары: Гарет Ричардс, Ханна Проктор, Ева Ли, Офа Суонн, Эмили Джексон, Джон Галвин, Робин И. М. Данбар, Саймон Барон-Коэн және Шанхун Ло.
