Елімізде жыл сайын 1,5 мыңға жуық бала жоғалады
Халықаралық құқық қорғау ұйымдарының мәліметіне сүйенсек, Қазақстанда жыл сайын 1,5 мыңға жуық бала жоғалады екен. Олардың жартысы сәті түсіп табылып жатса, қалғандары жөнінде мүлдем хабар-ошар болмайды. Ең сорақысы, табылған балғындардың тең жартысын ата-анасы жансыз күйінде құшақтайтыны. Мәселен өткен жылдың сәуірінде Ақтөбеде жоғалған тоғыз жастағы баланың денесі өзеннен табылды. 13 сәуірде Жаңа Қоныс ауылында із-түзсіз жоғалып кеткен Біржан Ерсайыновты құтқарушылар, полиция, туыстары және еріктілер бір апта бойы іздеген. ТЖД басшысының айтуынша, іздеу жұмыстарына көктемгі жылы ауа райының әсерінен өзен суының көтерілуі, қатты ағысы және лай су кедергі келтірген. Жіңішке өзенінің суы төмендеген кезде құтқарушылар баланы қамыс арасынан тапты. Бейресми мәлімет бойынша, Біржан мұзға секірген, мұз жарылып, баланы ағыс алып кеткен. Бүлдіршіннің мұзға қайтып шыға алмайтыны және су температурасының төмендігі оның өліміне себеп болуы мүмкін дейді мамандар. Биылғы жылдың наурыз айында Шымкентте жоғалған 2 жасар сәбидің ата-анасы да баласының жансыз денесін құшты. Бөбектің денесі Қарасу өзенінің Бадамға құятын тұсынан табылды. Құқық қорғаушылардың дерегіне сүйенсек, 2 жастағы Әлинұр Ерболатұлы 11 наурыз күні ата-анасымен бірге Шымкенттегі тойханалардың біріне тойға барған. Өзге балалармен асыр салып ойнап жүрген баласы әке-шешесі көзін тайдыра бере тойханадан шығып кетеді. Маңайдың бәрін жанұшыра іздеп, бөбекті таба алмаған ерлі-зайыпты полицияға жүгірген. Баланы табу үшін кинологтардың көмегіне жүгінуге тура келіпті. Иісшіл иттер Қарасу өзеніне әкеліп, ары қарай жалпы саны 70-ке жуық полицей мен құтқарушылар және 30-дан астам туысы мен еріктілер су бойын іздеп, сүңгуірлер өзеннің бірнеше шақырым жерін тінтіп шыққан. Іздеу жұмыстарының нәтижесінде баланың денесі оқиға орнынан 5 шақырым жерде, Қарасудың Бадам өзеніне құятын тұсынан табылды.«Терезе шығарушылар кінәлі емес»
Қараусыз балаларға үйде де қауіп-қатер көп: тез тұтанатын көгілдір отын, сіріңке, электр құрылғылары, ашық қалған терезе. Әсіресе, соңғысынан жапа шеккен балалар саны көбейіп келеді. Мәселен, жуырда Оралда 7 жастағы бала терезеден құлап, көз жұмды. Өңірдің Ішкі істер департаментінің айтуынша, 2011 жылы дүниеге келген бала Оралдағы 4-шағынаудандағы көп қабатты тұрғын үйлердің бірінде екінші қабаттан құлап кеткен. Бүлдіршін қалалық көпбейінді ауруханаға жеткізілгенімен, ауыр жарақат алған балаға дәрігерлер көмектесе алмаған. Ал елордада жыл басынан бері 23 бала терезеден құлаған. Статистиканың өткен жылдардан айтарлықтай артқанын байқаған дәрігерлер дабыл қағуда. Пластикалық терезе шығаратын компаниялар қауіпсіздікті күшейткенімен, жарақат алған балалар саны азаймай тұр. Ақ халаттылардың айтуынша, жоғарғы қабаттан құлаған сәбилер періштесі қорғап, аман қалған күнде де көбіне мүгедек болады екен. Деректер әйнектен құлайтындардың дені 1-6 жас аралығындағы балалар екенін көрсетіп отыр. Есін білмейтін балғындар жіптен тоқылған шыбын тордың осал екенін түсіне қойсын ба? Жәндіктерді тоқтататын ау әрі кетсе 5 келіні ұстауға қауқарлы. Ал салмағы 10 келіден асатын 2-3 жасар бала сүйкенген кезде, шыбын торы шыдас бермейді, әрине. Белең алған құлау фактілеріне байланысты пластикалық терезелерді шығаратын компаниялар түрлі қауіпсіздік шараларын қолға ала бастады. Кәсіпорындар өз тұтынушыларына әйнек тұтқасын кілтпен жабу немесе жіп тарту сынды нұсқаларды ұсынуда. «Біз қазір тұтқаларды құлыптау жүйесін стандартқа енгізуді қарастырып жатырмыз. Демек, кілт барлық әйнектерге салынатын болады. Ал егер де бұл жаңашылдық тұтынушыларға ұнамаса, олар терезенің сыртынан темір тор орната алады», – дейді терезе шығаратын кәсіпорын қызметкері. Алайда мүгедек балалардың қамымен айналысатын «Best for kids» қоғамдық бірлестігінің өкілі Эмиль Әскеров бұл амалдың бәрі тиімсіз деп санайды. Ол қауіпсіз әйнектің өзіндік үлгісін ұсынады. «Шыбын торды ұстап тұратын бекітпелер пластиктен жасалған. Олар ауыр салмаққа шыдамайды. Оны темірден жасау керек. Яғни шыбын торын мықтап бекіту керек. Ол шамамен 15 келіге дейін ұстай алады. Мен бұл амалды пластик әйнектерді шығаратын компанияларға жіберіп көрдім. Бірақ әзірге жауап болған жоқ», – дейді «Best for kids» қоғамдық бірлестігінің вице-президенті. Эмиль Әскеровтың ұсынысына жергілікті компаниялар әлі құлақ асқан жоқ. Пластик кәсіпорындары қосымша шығынды талап етпейтін жолды таңдаса керек. Алайда тәжірибелі дәрігер, Астана қалалық №2 балалар ауруханасы жарақат бөлімшесінің меңгерушісі Жарылғасын Бектасовтың пікірінше, жантүршіктірер статистиканың ұлғаюын терезе жасаушылардың үнемшілдігімен байланыстырудың қажеті жоқ. Баланың қауіпсіздігіне ата-ананың жауапкершілігі артпай, қайғылы жағдайлар азаймайды деп есептейді ол. «Жыл басынан бері терезеден құлап, ауруханаға түскен балалардың саны 23-ке жетті. Былтыр осындай жағдаймен 20 бала жеткізілген. Яғни бұл көрсеткіш жылдан-жылға артып келеді. Бұл күйбең тірліктің қамымен шапқылап жүретін ата-аналардың балаға бақылауды азайтқанын көрсетсе керек. Әке-шеше есін білмейтін баласына төрт қабырғаның өзінде қауіп-қатер көп екенін ескеруі тиіс. Бала жіті қадағалауда болса, өкінішті жағдайлар орын алмас еді», – дейді маман. Расында да, баланың қауіпсіздігіне келгенде шылбырды бос қоюға болмайтынын ата-ананың ұғатын кезі жетті. Қараусыз бала абайсызда оқыс оқиғаға тап болып, ажал құшса, бұған ата-ана шомылу алаңдарында бақылауды күшейтпеген құтқарушыларды да, хәл үстінде жатқан баланың өміріне араша бола алмаған дәрігерлерді де, тіпті терезені осал етіп шығарған кәсіпорынды да кінәлай алмайды. Өйткені баласының қауіпсіздігі үшін жауапкершілік, ең әуелі, ата-ананың мойнында.