26 қарашада Үлбі металлургиялық зауытында («Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» еншілес кәсіпорны) облыстық және республикалық БАҚ журналистері үшін пресс-тур өтті, оның мақсаты баспасөз өкілдерін ядролық отын өндірісінің негізгі кезеңдерімен таныстыру болды.
Іс-шара барысында журналистер «ҮМЗ» АҚ-ның уран өндірісіне және «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС барды.
Уран өндірісі 1977 жылдан бастап отын таблеткаларын шығаруды жүргізеді. Кейіннен ҮМЗ КСРО-да АЭС үшін отын таблеткаларының негізгі өндірушісі ретінде анықталды және олардың өндірістегі қажеттіліктерінің 80% жауып отырды.
Қазіргі уақытта уран өндірісі француз дизайнындағы AFA 3G реакторларының отын құрамалары үшін отын таблеткаларын жасайды. Таблеткалардың негізгі тұтынушысы-Қытай. 2021 жылдан бастап Қазақстан-Қытай бірлескен кәсіпорны - «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС-ға жеткізу басталды.
- 2025 жылдың соңында отын таблеткаларын өндіру көлемі шамамен 300 тоннаны құрады. Бұл біздің бүгінгі жобалық қуатымыз, - деді «ҮМЗ» АҚ Уран өндірісінің директоры Константин Кузьмин.
Өндіріс көлемі нақты тапсырыстармен анықталады. Қазіргі уақытта отын таблеткаларын шығару бойынша «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС-мен 5 жылдық келісімшарт жасасу сатысында. Келісімшарт талаптары бойынша уран өндірісі біздің еншілес кәсіпорнымызға жыл сайын шамамен 200 тонна уран қостотығынан жасалған таблеткаларды жеткізетін болады.
Ауқымды инвестициялық жоба шеңберінде таблетка өндірісін жаңғырту жалғасуда, жоба тоғыз ірі кезеңге бөлінді.
Соңғы қадам паллеттерге төселген отын таблеткаларының сыртқы түрі мен геометриялық өлшемдерін автоматтандырылған бақылаудың жаңа желісін іске қосу болды. Оның өнімділігі-секундына үш таблетка. Жаңа жабдық бақылаудың дәлдігін, процестердің тұрақтылығын және шығарылатын өнімнің сапасын арттыруға мүмкіндік берді. Техникалық қайта жарақтандыру таблетка бөліміндегі престеу учаскесінде де жоспарланған, мұнда жаңа заманауи пресс орнатылады.
3 желтоқсанда «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС өзінің 10 жылдығын атап өтеді. Кәсіпорын өзінің мерейтойына әсерлі жетістіктермен келді.
2022 жылғы 6 желтоқсанда Қытайдағы АЭС-қа бір қайта жүктеу көлемінде (30 т төмен байытылған ураннан сәл артық) жылу бөлетін құрамалардың бірінші партиясы (68 ЖБҚ) жеткізілді. Ал 2025 жылдың сәуірінде мерейтойлық 1000-шы жылу шығаратын құрама шығарылды.
2022-2025 жылдары ҚХР-ға 16 ЖБҚ жеткізілді. Жалпы алғанда, төмен байытылған уранға қайта есептегенде шамамен 547 тонна өнім жөнелтілді. Қытайдың АЭС-ның реакторларына 12 партия ЖБҚ тиелген. Бұлар Хуньянхэ, Ниндэ, Даявань, Фанчэнган, Янцзян станциялары.
- «Үлбі–ЖБҚ» ЖШС үшін келесі онжылдық - бұл өсу, технология және сенімді алға жылжу уақыты. Компания әлемдік деңгейдегі ядролық инжиниринг орталығы болуға ұмтылады. Біздің мақсатымыз - Қазақстанның жоғары технологиялық өнімнің сенімді өнім берушісі ретіндегі мәртебесін нығайту және елдің экспорттық әлеуетін дамыту. Кәсіпорынның басты құндылығы - адамдар. Біз кәсіби өсуге, қауіпсіздік мәдениетін арттыруға және инженерлердің жаңа буынын даярлауға жағдай жасаймыз, - деп атап өтті «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС ядролық материалдарды технологиялық бақылау және есепке алу жөніндегі директоры Станислав Матвеев.
2025 жылдың шілдесінен бастап ЖБҚ өндірісі 2 ауысымда ұйымдастырылды. Екі жұмыс ауысымында уранның қостотығынан жасалған отын таблеткалары бар 700-ге дейін жылу бөлетін элементтер және төртке жуық ЖБҚ шығарылады.
«Қазатомөнеркәсіп әлемдік ядролық энергетика нарығындағы орнын нығайтып келеді. Бүгінде біз тек табиғи уран өндірумен ғана шектелмейміз. Жоғары технологиялы өнім шығарып, қосылған құны жоғары дайын өнім өндіретін толық өндірістік тізбекті қалыптастырып жатырмыз.
Үлбі металлургия зауыты мен «Үлбі-ТВС» кәсіпорны – саланың стратегиялық маңызды нысандары. Мұнда әлемде сұранысқа ие отын таблеткалары мен атом электр станцияларына арналған жылу бөлетін құрамалар шығарылады. Бұл өнімдер тікелей шетелдік АЭС-терге экспортталады.
Осы инновациялық өндірістің іске қосылуы Қазақстанды АЭС үшін ядролық отын шығаратын санаулы елдердің қатарына қосты. Бұл – еліміздің атом саласын дамытуға, сондай-ақ басқа мемлекеттермен жаңа серіктестіктер орнатуға үлкен мүмкіндік.
Осылайша, Қазатомөнеркәсіп өзінің технологиялық мүмкіндіктерін ұдайы күшейтіп, халықаралық нарықтағы орнын бекемдеп келеді. Біз атом саласындағы жетекші компаниялар үшін сенімді, инновациялық және ұзақ мерзімді серіктес екенімізді дәлелдеп отырмыз, – деп атап өтті «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Басқарма Төрағасы Меиржан Юсупов.
- «Үлбі металлургиялық зауыты» АҚ – атом энергетикасы, электрондық, металлургиялық өнеркәсіп және басқа да қызмет салаларының қажеттіліктері үшін уран, бериллий, тантал және ниобий өнімдерін өндірушілердің әлемге танылған бірі.
- «Үлбі-ЖБҚ» ЖШС – «ҮМЗ» АҚ бірлескен кәсіпорны және Қытай Гуандун ядролық – энергетикалық корпорация - China General Nuclear Power Corporation-ның еншілес компаниясы.
- «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ - 2024 жылы уранның жалпы әлемдік бастапқы өндірісінің шамамен 21% мөлшерінде компанияның қатысу үлесіне пропорционалды табиғи уран өндіретін әлемдегі ең ірі уран өндіруші. Топ саладағы уранның ең үлкен резервтік базасына ие. Қазатомөнеркәсіп еншілес, тәуелді және бірлескен ұйымдармен бірге 14 уран өндіруші кәсіпорынға біріктірілген 27 кен орнын игеруді жүргізуде. Барлық уран өндіруші кәсіпорындар Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан және уран өндіру кезінде уран өндірудің ең қауіпсіз және экологиялық әдісі болып табылатын және саладағы өндіру құнының ең төмен көрсеткіштерінің біріне ие жерасты ұңғымалық шаймалау технологиясын қолданады.
