Ішкі істер министрі Ержан Сәденов Орталық коммуникациялар қызметінің подкастында киберқылмыспен күресудің жаңа әдістері туралы айтты. Мәселенің ауқымын көрсеткіштерден түсінуге болады: егер 2017-2018 жылдары жыл ішінде 5 мыңға жуық интернет-алаяқтық тіркелсе, 2020-2021 жылдары бұл көрсеткіш 20 мыңға дейін артқан.
«2017 жылы құралдар көп болмағанын айта кеткен жөн. Былтыр Киберқылмыспен күрес департаменті ашылды. Бұған дейін бұл мәселемен Криминалдық полиция департаменті айналысқан. Проблемалар көбейіп барады. Өкінішке орай, қоғамның, азаматтарымыздың қаржылық сауаттылығы төмен. Сеніп қалады. Тез ақша, тез пайда тапқысы келеді. Бүгінде құралдардың бәрі бар. Бұл мәселемен Ішкі істер министрлігі ғана емес, банк те айналысады. Көп заңнамаға өзгерістер енгіздік. Банктерде anti-fraud жүйесі бар: күмәнді мәмілелер, несие рәсімдеу сияқты жағдайлар болған кезде банктер мұны өздері тоқтатып, бізге мәлімет береді. Прокуратура, Қаржылық мониторинг агенттігі, ҰҚК, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі, банктер, бүкіл мемлекеттік органдар осы салада осыған жауапты. Жұмыла жұмыс істеп жатырмыз, жақсы нәтижелер бар», – деді ІІМ басшысы.
Әлемдік тәжірибе де кеңінен қолданылып, қабылданып жатыр.
«Енді қылмысты анықтау, ашу мәселесі ғана емес, оқыту, қоғамға жеткізу мәселесі де қаралады. Оны мектептерден бастауымыз керек. Академияларымызда IT мамандарды дайындайтын факультеттер ашамыз. Бұрын олар лейтенант, спортшы, заңды білетін қарулы адам болса, енді сәйкесінше, біліктілік талаптары бойынша IT мамандар», – деді Ержан Сәденов.
Қабылданған шаралардың нәтижесінде алаяқтардың 65 млн қоңырауы бұғатталды, 2 млрд теңгеден астам қаржыны алаяқтарға аударуға жол берілмеді. Жыл басынан бері интернет алаяқтық жасағаны үшін 115 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылды.
Наурыз айының басында есірткі, психотроптық заттардың, сол тектестердің, прекурсорлардың және күшті заттардың заңсыз айналымына қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша енгізілген заңнамалық түзетулер күшіне енді. Есірткі өндіру мен өткізуді ұйымдастырушылар үшін жауапкершілік күшейтілді. Сонымен қатар есірткіні жасырып қойып кетушілер үшін жазалар біршама жеңілдетілді.
«Есірткі – жалпы ұлтқа төнген қауіп. Адамға, мемлекетке, бейбітшілікке төнген қауіп. Профилактикалық іс-шаралар барысында біз осыны жеткізуге тырысамыз. Президенттің тапсырмасы бойынша Есірткі бизнесіне қарсы күрес комитетін құру арқылы жұмысты күшейттік. Бұрын қылмыстың осы жасырын түрін қалай ашуға болатындығын білетін полицейлер қызметкерлер ретінде тағайындалса, қазір біз алдын алу бағыты бойынша қарастырып жатырмыз. Онда полицейлер ғана емес, азаматтық қоғамды да тартамыз: ғалымдарды, қоғам өкілдерін, еріктілерді», – деді Ержан Сәденов.
ІІМ басшысы өткен жылы заңсыз айналымнан 20 тоннадан астам есірткі тәркіленгеніне баса назар аударды.
«Қазіргі кезде есірткінің ішіндегі ең қауіптісі – синтетика екенін атап өткен жөн. Өкінішке орай, оны бізде де дайындайды. Компоненттер шетелден жеткізіледі. Бүгінде прекурсорлардан контрабанданы заңсыз әкелу бойынша бірқатар заңнамалық шара қабылдадық. Республика аумағында өткен жылдың өзінде 70-ке жуық есірткі зертханасы анықталды», – деді спикер.
Қарастырылған жазаға тоқтала келе, Ержан Сәденов оның пропорционалды болуының маңыздылығын атап өтті.
«Қабылданған нормалар есірткі таратумен айналысатын ұйымдастырушыларға, сатушыларға қатысты қатаңдатылды. Ал есірткіні жасырып қойып кетушілерге қатысты, бұл негізінен үкімді шыққаннан кейін колонияларға жіберілетін жастар, қызметкерлер олармен жұмыс істейді. Болашақта олардың көбі еріктілер болады. Пропорционалдылық болсын деген міндет қойылды: ұйымдастырушылар, сатушылар, өндірушілер үшін ең ауыр жаза болуы керек. Нөлдік төзімділік те болуға тиіс», – деді ІІМ басшысы.
Ержан Сәденов Алматы әуежайында және Петропавлда көшеде болған құқық бұзушыларды қарусыздандыру жағдайларына қатысты түсініктеме берді. Ішкі істер министрі Алматы әуежайында әйелді кепілге алу бойынша қылмыстық процесс жалғасып жатқанын атап өтті. Сондай-ақ полиция қызметкерлерінің іс-әрекеттеріне қатысты тексеру жүргізіліп жатыр.
«Жарып жіберу және қару қолдану қаупі болғанын ескерсек, яғни адамдар көп жерде полиция қызметкерлері дұрыс әрекет етті. Бұған баға береміз», – деді Ержан Сәденов.
Ал Петропавлда Ұлттық ұлан қызметкері көшеде тапаншамен тұрғындарды қорқытқан адамды қарусыздандырған жағдайға тоқтала келе, ІІМ басшысы мұндай ерлік күн сайын жасалатынын айтты.
«Полицей болу – бұл қоғам, халық, мемлекет, Отан үшін ерлік жасау. Яғни, қылмыскерді қарусыздандыру – бұл жұмыс. Адамдар мұны ерлік деп санайтын шығар, іс жүзінде бұл жұмыс. Сондықтан ант қабылдаған алғашқы күннен бастап біз қызметкерлерімізге полиция миссиясының маңыздылығы туралы айтамыз», – деді Ержан Сәденов.
Естеріңізге сала кетейік, Алматы әуежайында әйелді кепілге алу фактісі бойынша тергеу Қылмыстық кодекстің үш бабы бойынша жүріп жатыр. Күдікті қамауға алынып, тергеу оқшаулағышына қамалды.
