50753
Қазақстандық ғалымдар өнімділікті болжаудың жаңа әдісін әзірлеуде
Қазақстандық ғалымдар өнімділікті болжаудың жаңа әдісін әзірлеуде
Абай атындағы ҚазҰПУ-дың базасында Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті қаржыландыратын «Отырар ауданындағы топырақ тұздылығының жүгерінің өсіп-өнуіне әсерін зерттеу және дақылдың өнімділігін болжаудың ғарыштық әдісін әзірлеу» жобасы сәтті жүзеге асырылуда.
Талантты ғалым, PhD докторы – Шахислам Лайсханов жетекшілік ететін ғылыми жобаны Абай университетінің географ-ғалымдары және Ө.О.Оспанов атындағы Қазақ топырақтану және агрохимия ғылыми зерттеу институтының топырақтанушы-ғалымдары бірлесіп орындауда. Жоба аясында ғалымдар біршама нәтижелерге қол жеткізіп, бірқатар жарияланым жасаған. Атап айтар болсақ, жоба аясында Scopus және Web of science халықаралық деректер базасына кіретін журналдарда 3 мақала, ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған рецензияланатын отандық басылымда 1 мақала, халықаралық конференциялық жинақта 1 мақала және 1 монография жариялаған.
Жоба аясында ғалымдар Отырар ауданының жүгері егістіктеріндегі топырақтардың тұздануы уақыттық (мезгілдік) және кеңістіктік тұрғыдан құбылатынын анықтап, бұл құбылыстың мезгілдік және кеңістіктік динамикасын жасап, зерттеу нысанындағы топырақтардың тұздану заңдылықтарын анықтаған. Сонымен қатар жүгері егістіктеріндегі топырақтардың тұздануын далалық зерттеу және ғарыштық әдістерді қолдана отырып зерттеу және жерді қашықтан зерделеу мәліметтерін негізге ала отырып, тұздану картасын құрастырудың алгоритмдерін дайындаған.
Қазіргі таңда зерттеу тобы екі жылдық зерттеу нәтижесінде жүгері дақылының өнімділігін болжаудың жаңа әдісін әзірлеп, оны сынақтан өткізу мәселесімен айналысуда. «Жоба нәтижесінде әзірленетін әдісті қолдану арқылы басқа да суармалы жағдайдағы жерлерде жүгері өсірген жағдайда, қанша өнім беретінін болжауға болады. Бұл әдіс тек жүгерінің өнімділігін ғана емес, басқа дақылдардың өнімділігін болжауға септігін тигізе алады. Осылайша, өнімділік әлеуеті жоғары жерлерді анықтап, суармалы егістік көлемін ұлғайту және ауылшаруашылық өндірісті арттыру сияқты жұмыстарға оң әсер ететіні күтілуде.
Жоба аясында ғалымдар Отырар ауданының жүгері егістіктеріндегі топырақтардың тұздануы уақыттық (мезгілдік) және кеңістіктік тұрғыдан құбылатынын анықтап, бұл құбылыстың мезгілдік және кеңістіктік динамикасын жасап, зерттеу нысанындағы топырақтардың тұздану заңдылықтарын анықтаған. Сонымен қатар жүгері егістіктеріндегі топырақтардың тұздануын далалық зерттеу және ғарыштық әдістерді қолдана отырып зерттеу және жерді қашықтан зерделеу мәліметтерін негізге ала отырып, тұздану картасын құрастырудың алгоритмдерін дайындаған.
Қазіргі таңда зерттеу тобы екі жылдық зерттеу нәтижесінде жүгері дақылының өнімділігін болжаудың жаңа әдісін әзірлеп, оны сынақтан өткізу мәселесімен айналысуда. «Жоба нәтижесінде әзірленетін әдісті қолдану арқылы басқа да суармалы жағдайдағы жерлерде жүгері өсірген жағдайда, қанша өнім беретінін болжауға болады. Бұл әдіс тек жүгерінің өнімділігін ғана емес, басқа дақылдардың өнімділігін болжауға септігін тигізе алады. Осылайша, өнімділік әлеуеті жоғары жерлерді анықтап, суармалы егістік көлемін ұлғайту және ауылшаруашылық өндірісті арттыру сияқты жұмыстарға оң әсер ететіні күтілуде.
