— О»№ар а№а, ё»гiмемiздi жекеменшiк мешiттердi» пайда болу себебiнен бастасағ. Нелiктен Алла Таала ғйлерi жеке меншiкке айнал№ан?— Дiнге ғатысты тќжiрибесiздiктен бе, ёлде тиiсiнше мён берiлмегендiктен бе, ёйтеуiр 1992 жылы ғабылдан№ан “Дiни сенiм бостанды№ы жёне дiни бiрлестiктер туралы” За»да дiндер мен дiн атын жамыл№андарды» бёрiне еркiндiк берiлген. Сол кезде жёне онан кейiн де елiмiздегi мешiттердi» кәпшiлiгi жеке дiни бiрлестiк боп тiркелiп кеткен. Осындай жа№дайды» одан ёрi жал№асуына 2000 жылды» маусымында әткен мҒсылмандарды» 3-ғҒрылтайында ІМДБ басшылы№ына белгiлi исламтанушы №алым °бсаттар ғажы Дербiсёлiнi» келуi тоғтау салып, iстi о»№а бет бҒр№ызды. Бас мғфтидi» бастауымен жғргiзiлген санағ кәрсеткендей, сол кезде елiмiзде 1402 мешiт болса, оны» небёрi 284-i №ана Іазағстан мҒсылмандары дiни басғармасына ғара№ан.БҒрын№ы дiнбасыны» басғару ёдiсiнен бе, ёлде жеке басыны» iс-ёрекеттерiне ғарап па, сол кездегi мешiттердi» денi Дiни басғарма№а оппозицияда бол№аны жасырын емес. Жа»а басшылығты» дiни iстердi әркениеттi жолмен жғргiзуiнi» нётижесiн кәрiп, 4 жылда 1014 мешiт жеке бiрлестiктен бас тартып, Дiни басғарма ғарауына әтiп, бәлiмшесi болып ғайта тiркелдi. Іал№андары да ёлi тiркелу ғстiнде. Оларды» Дiни басғарма ғарауына әтудi» тиiмдiлiгiне кәздерi жеттi. өйткенi бiр орталығтан ғызметi ғйлестiрiлiп, жғйелi жғргiзiледi. Мешiт тiзгiнi бiлiктi де бiлiмдi имам№а тиедi, дғмшелiктен арылады. Сол арғылы ёр тғрлi жат а№ымны» тынысы тарыла тғседi. Жасырып-жабары жоғ, жеке дiни бiрлестiктер мешiттерiнi» iсiне кғмён тууына негiз бар. Онда нендей уа№ыз, ғай мазүаб бойынша №ибадат амалдары жғрiп жатғаны бiр Алла№а аян. Алматы ғаласында№ы 25 мешiт ғазiр тғгел ІМДБ ғарауында. Осы№ан дейiн әз алдына жеке дiни бiрлестiк боп келген Алматыда№ы жал№ыз “СҒлтан Іор№ан” мешiтi де ағырында Дiни басғарма ғарауына әттi. Жалпы, ІМДБ-№а ёлi тiркелмеген мешiттердi» 103-i бiр №ана О»тғстiк Іазағстан облысында. Бiрағ әткен жыл со»ында О»тғстiк Іазағстан облысы ёкiмшiлiгi жғргiзген сауалнама№а соларды» да басым кәпшiлiгi ІМДБ-№а тiркелгiсi келетiндiгiн кәрсеткен. Жуырда оларды» алды келе бастады. — Жалпы жекеменшiк атауында тҒр№ан не бар деп ғарсы дёйек айтатын кiсiлер де бар шы№ар. Ал, дiндегi меншiктену тғрлерi ғандай келе»сiздiктерге ёкеп соғтыруы мғмкiн?— Елде тыныштығ, бiрлiк, ынтымағ болсын десек, мешiттер бiр орталығға ба№ынуы керек. Оларды» iс-ёрекеттерi бiр орталығты» ғада№алауында бол№аны жән. өз заманында дана Абай: “Бас-басына би бол№ан ә»кей ғиғым, ёнекей, бҒз№ан жоғ па елдi» сиғын”, — демекшi, дiни-руханият сияғты жауапты мёселеге аса байыппен ғарау керек. Себебi бҒл халығты» сенiм-сезiмдерiмен байланысты әте нёзiк нёрсе. Ел бiрлiгi сағталып, кғшейе тғссiн десек, жекеменшiк мешiттердi» тiзгiнiн тартған жән. Мёселен, ёсiресе, О»тғстiк Іазағстан облысында бiрғатар жеке мешiттер белгiлi бiр ру№а тиесiлi, басға ру адамдары о№ан бармайды деседi. МҒндай мешiттерде бiлiмiне ғарамай, о№ан молда етiп әз руласын алатын кәрiнедi. Тiптi, бет сипату№а жетерлiк азырағ жаттап ал№ан “ғоры” бар дғмше болса да, бёрiбiр. МҒны» бёрi дiннi» дамуын тежейдi. Ал, Ислам дiнi әз iзбасарларын ешғашан ру тғгiлi, Ғлт, Ғлыс, тiптi е» ёрiсi нёсiлге де бәлмейдi. Егер жекеменшiк мешiттердi» имамдары да Дiни басғарма ғарама№ында№ы кент, аудан, ғала имамдары секiлдi аттестациядан әтсе, оны» шама-шарғы белгiлi болар едi. өткен сёуiр айыны» басында ІМДБ ғҒзырында№ы дiн ғызметкерлерiн аттестациялау аяғталды. Онда имамдарды» бiлiктiлiгi мен бiлiмi №ана анығталып ғоймай, жама№атпен ғарым-ғатынасы да жан-жағты зерттелдi. Сынағтан сғрiнбегендерi әз орындарына ғайтып оралса, сыр бергенi орнын ёлдеғайда бiлiмдi маман№а босатып берiп жатыр. Жекеменшiк мешiттерде мҒндай сынағ жоғ. Халғымыз: “Дғмше молда ел бҒзар”, — демей ме?! Сол жекеменшiк мешiттерде ёрғалай келе»сiз жа№дайлар Ғшырасып жатса, о№ан дiни басғарма еште»е де жасай алмайды. Себебi оларды» iсiне араласуына ғҒғы жоғ. Олар жеке за»ды тҒл№а. БҒл кғндерi бiрғатар ғала тҒр№ындарыны» пошта жёшiгiнен “Хизб-ёт-Тахрир” Ғйымыны» халифатты насихаттайтын ғнпарағшалары iшiнара болса да табылып жатыр №ой. Осы тектес уа№ызды» жекеменшiк мешiттерде де жғргiзiлмеуiне кiм кепiл? Ал, бiздегi атғарылып жатған игi iстер жёне аттестация ондай келе»сiздiктi» жолын кеседi.— Мешiттердi салу тёртiбi ғандай? О№ан рҒғсатты ёкiмшiлiк бере ме, ёлде мғфтият бере ме?— Мешiт салу ғшiн, алдымен, жер алу керек. Ал, жер алып, №имарат тҒр№ызу№а рҒғсатты тек жергiлiктi ёкiмшiлiк беретiн. БҒрын сәйтiп кез келген адам мғфтиятсыз-ағ ёкiмшiлiктi» рҒғсатымен мешiт салып ала беретiн. °бсаттар ғажы ғой№ан талап арғасында 2000 жыл со»ынан бастап мешiт салушылар Дiни басғарма ғҒзырында болатынды№ын тiлхатпен растап, болашағ №имарат жобасы електен әткiзiлгеннен со» рҒғсат алатын болды. Десек те, ғайта тiркелу мёселесi кейбiр ауылдығ мешiттерге бiрғатар ғиындығтар ту№ызып отыр. Мёселен, ғайта тiркелу ғшiн мешiттер ғҒзырлы орындар№а 16 мы»дай те»ге тәлеуi керек екен. Ауылда№ы кейбiр мешiттерге мҒндай ғаржы табу о»ай емес. БҒл жа№дайды пайдаланып, кейбiр пысығайлар мешiтке әз ата-бабасыны» атын бергiзсе, тiркету шы№ынын кәтеремiн деп шарт ғоятыны туралы бiзге хаттар да тғсiп жатады. Осы№ан орай, Бас мғфти ¶кiметтен мешiттердi» тегiн тiркелуiне та№ы да бiрер ай мҒрсат беруiн сҒрады. — Мешiттерге ата-баба аттарын беруге бола ма? Исламда бҒл мёселе ғарастырыл№ан ба?— БҒрындары мғфтиятға ауғатты адамдар келiп: “Егер ата-бабамны» аты берiлсе, мешiт салам”, — деп шарт ғояды екен. Осылайша дiнге ғатысы жоғ адамдар аттарыны» мешiттерге берiлу жа№дайы Ғшырасған. Жа»а басшылығ ғазiр салынып жатған мешiттерге ат бермес бҒрын, есiмi Ғсыныл№ан адамны» дiни-руханиятға ғаншалығ ғатысы барын тәралға мёжiлiсiнде ғарайды. МҒсылман елдерiнде мешiттер ёдетте Пай№амбарымыз (с.№.с.) бен оны» сахабалары, дiн №Ғламаларыны» аттарымен аталады. ІМДБ жалпы мешiт аттарын зерделеудi ғол№а алып, ғазiр мёселе ғада№алануда.— Мешiттердi салдыр№ан кiсiлердi» оны әз жеке мғддесiне пайдалан№ан жа№дайлар болды ма? — Мешiт Алла ризашылы№ы ғшiн салынады. өкiнiшке орай, оны жеке бас пайдасы ғшiн пайдалану№а тырысу ёрекетi аз да болса Ғшырасған. Мешiтке бiреулер әз балаларыны» аттарын берiп, ёрi оны әз уысында Ғстап, табыс тапғысы да келген. Бiрiншiден, мҒнан сауап кемидi, екiншiден, бҒлай ету имандылығға жатпайды. БҒ№ан бiр ғлгi: Бiрiккен Араб °мiрлiгiнi» °бу Даби ғоры сол жағта№ы бай адамдар зекетiне бiздi» елде ара-кiдiк мешiттер сал№ызуда. Іайырымдылығ ғоры салын№ан мешiттi» суретiн зекет берушiге: “Сiз бәлген ғаржы№а мына мешiт салынды!”— деп, кәрсетедi. Ол болса, Алланы» рахымынан ғмiттенiп, сауап кғтедi. МҒнда ешғандай да жеке бас пайдасы жоғ.Бiзде кейбiр мешiт салдырушылар имамдарды ғолбала еткiсi келедi. Негiзiнде имам – мешiттегi жауапты тҒл№а, мешiт – Алланы» ғйi. Оны кғтiп Ғстап, жама№атын кәбейту, имандылығты арттыру – имамны» шаруасы. МҒхаммед (с.№.с.) Пай№амбарды» бiр хадисiнде: “Кiм жерде бiр мешiт салдырса, о№ан Алла жённатта сарай салып бередi”, — делiнген. Осыны тғсiнбейтiндерге не шара?! Сауаптан ғҒр ғалады. Мешiт ёдебiн бҒзады. Атағ ғуып жғргендер мен мешiт десе селт етпейтiн ёкiм-ғаралар ғлгiнi Елбасынан неге алмайды? Елбасы Шамал№ан ауылында ғлкен мешiт салдырды. Сол сияғты белгiлi мемлекет ғайраткерлерi И.Тасма№амбетов, Н.Абығаев та әз ту№ан ауылдарында кереметтей мешiттер тҒр№ызды. Ат ғою№а араласған жоғ— Дiни басғарма№а елдегi кғллi мешiттердi» жҒмысын ғада№алап отыру ғҒғын беруге болмай ма? Осы арғылы мғфтият жекеменшiк мешiттерде беле» ал№ан за»сыздығтарды тыю№а мғмкiндiк алар едi.— Жо№арыда айтғанымдай, 1992 жылы ғабылдан№ан Дiн туралы За» — ғазағша айтғанда, жалпағшешей за». Экономикада№ы “ашығ есiк саясатындай” еркiндiкке негiзделген бҒл зa» жекеменшiк мешiттер тғгiл, шетелдерде тыйым салынып, ға№ыл№ан-со№ыл№ан ёртғрлi дiни а№ымдар№а да еркiн жол ашты. Осыны тғсiнген Дiни басғарма 2000 жылды» ғазан айында бҒл зa»№а әзгерiстер мен толығтырулар енгiзу жәнiндегi нағты Ғсыныстарын Парламент пен ¶кiметке жолда№ан. Алда№ы ғазан айында о№ан да тәрт жыл толады. За» болса толығтыру мен әзгерiс кғткен кғйiнше ёлi кғнге ғабылданбай жатыр. Сол ескi за»ны» әзi Ресейдi» Дiн туралы за»ыны» кәшiрмесi деседi. Сәйткен Ресей кейiн бҒл за»ны» осал тҒстарын дәп басып, келiмсек секталар№а тыйым саларлығтай әзгертулер мен толығтырулар енгiздi. Ал, ғазағ халғы таби№атына жат тексiз секталар№а мҒғтаж ба? ІҒдай№а шғкiр, ғазағ халғы он ғш №асыр бойы Ислам дiнiнде. Ал, атал№ан келiмсек секталар халығты бәлiп-бәлiп алып, елдегi дiни сауатсыздығты пайдаланып, неше алуан ёдiспен әз ғатарларына тартты. Олар тым айлакер. Халығты “а№ылшын тiлiн, компьютер ғйретемiз” деп әз торына тғсiрдi. Бiр халығты» бiрнеше дiнге бәлiнуi — ғлкен ғай№ы-ғасiрет. Тiптен, оларды» тым алысты ме»зейтiн зымиян ба№дарламалары жәнiнде баспасәзде ёлденеше рет жазылды да. Дiнбасымыз да бҒл туралы Парламентте бiрнеше рет баяндады. Тезiрек за» ғабылдау№а шағырды жёне оны мен де шектелмей осы әткiр мёселенi 2003 жылы Астанада әткен ёлемдiк жёне дёстғрлi Ғлттығ дiндер лидерлерi съезiнде, Елбасы алдында айтғанын теледидар арғылы бғкiл республика халғы кәрiп ты»дады. — О»№ар а№а, ғалай ойлайсыз, Батыс елдерiнде мҒсылман ёлемiне деген ғысымшылығ пен миссионерлiк ғызметтердi» барынша ал№а ғойылуы оларды» Ислам дiнiнi» ёлемге таралуынан ғауiптенуiнен де емес пе?— Ислам – кемел дiн. ІҒран — Іасиеттi тәрт кiтапты» со»№ысы, ғорытындылаушы кiтап. Ислам дiнi кғн санап кғшейiп келедi. °лемдегi 1,5 млрд. халығ мҒсылман дiнiн Ғстанады. Батыс елдерiнi» әзiнде тумысынан христиан, ағыл-ойды» алып та жайса»дары әз дiндерi мен Исламды салыстыра зерттей келе, жғрек ғалауымен та»дауларын жасап, мҒсылман болды, болып та жатыр. Кезiнде кәрнектi немiс ағыны Гете, а№ылшын жазушысы Бернард Шоу да осы дiнге бас иген. Орыс халғыны» Ғлттығ мағтаныштары — классиктер А.С.Пушкин мен Л.Толстойды» мҒсылмандығға айрығша бғйрек бҒрып, шы№армаларына арғау еткенi тарихтан мёлiм. “Дiндi — апиын” деген коммунистер пiр тҒтған Карл Маркс Исламды иуда мен христиан дiндерiнен ёлдеғайда жо№ары ғойып, оны» тазалы№ына сғйсiнiсiн жасыра алма№ан. МҒхаммед (с.№.с.) Пай№амбар туралы жғрекжарды лебiзiн шынайы мҒсылман аузынан шығты десе бол№андай. Ал, кешегi коммунистердi» дiндарларды ғудалап, мешiттердi жапғанына тарих куё.Бғгiнгi Американы» бiрғатар танымал тҒл№алары, спорт жҒлдыздары байыр№ы ғатолик дiнiнен бас тартып, Исламды ғалады. Ислам — №ылымдарды» №ылымы. Оны» мёнiн парасаттылар №ана тере» тғсiнедi. Батыс елдерi Исламны» кғшейе тғсуiнен ғауiптенiп, байбалам салып, о№ан тғрлi “измдердi” та»ып ёлек. Кғрес ғшiн ғор№анысты» е» сенiмдi тёсiлi шабуылды та»да№ан. Ислам – хағ дiн. “Ислам” деген атты» әзi “бейбiтшiлiк”, “тыныштығ” деген ма№ынаны бiлдiредi. Егер иудаизм дiнiнi» негiзi – шындығ болса, христиан дiнiнi» әзегi – шексiз сғйiспеншiлiк. Ал, Исламда шындығ та, сғйiспеншiлiк те, бiлiм де, тазалығ та бар. Кемелдiгi де осында. — Евангелистер насихаты кғштi. Олар кәшелер мен ғй аралап, насихат жғргiзедi. Ал, мҒсылмандығты имамдар мешiтке келгендерге №ана уа№ыздайды да, жастар арасында, кәшелерде мҒндай iс-шараларды азырағ жғргiзедi. Неге?— Алдымен, бҒл мёселе ғаржы№а барып тiреледi. Мёселен, келiмсек секталар артында алпауыт елдер мен АІШ-ты» орталығ барлау басғармасы секiлдi алпауыт Ғйымдар тҒр. Жыл сайын оларды» ғызметiне кемiнде 13 млрд. доллар жҒмсалады екен. Ал, бiзде “дiн — мемлекеттен бәлек”. Халығты» жа№дайы, ёл-ауғаты белгiлi. °лгi миллиардтар дғниенi тә»кермей ме? Уа№ыздығ кiтапты» неше тғрiн алуан тiлдерге майын тамызып аудартып, аса мол таралыммен шы№арып жатыр. Осы орайда мына жёйттi ескерген жән. Халғымыз 70 жыл бойы атеистiк ғо№амда әмiр сғрiп, ата-баба дiнi — Исламнан ғол ғзуге шағ ғалды. Ал бiзге миссионерлерiн жiберiп жатған елдер әз дiни сенiмдерiнен ғол ғзген емес. Дiни ғгiт-насихатты» алуан тғрiн шебер ме»герген миссионерлерiн шар-тарапға жәнелтiп жатады. Бiр мысал, Екiншi дғниежғзiлiк со№ыстан со» Американы» ёскери базалары О»тғстiк Кореяда ғалып ғойды. О№ан ғосыла дiнi де жетiп, буддада№ы корей халғын бар-жо№ы жарты №асырда тҒтастай евангелистер ғатарына ғосты да жiбердi. МҒндай тiс ғағған сан айлалы ғалталы жырындылармен ая№ымыздан ендi тҒра бастасағ та батыл кғресудемiз. Бiрағ бёрi ғаржы№а тiреледi дегендi бекер айтған жоғпын. Дiни кiтаптар мен басылымдарды дайындап шы№ару кәп ғаржыны талап етедi. Белдi телеарнадан тҒрағты бiр дiни-танымдығ хабар ашсағ деген ниетiмiз де ғол ғысғалы№ынан тек ниет кғйiнде ғалып отыр. Бiзде мешiт молдалары мен имамдары сенесiз бе, жәндi айлығ жалағы да алмайды. Оларды» да бала-ша№асы бар. Имамдар уа№ызды кәпшiлiк орындарында, за» ше»берiнде, рҒғсатпен №ана айтады. Ал бҒғаралығ ағпарат ғҒралдарымызды» денi дiни уа№ыз емес, тиiп-ғашған ғысға хабарлардан аса алмай отыр.— Миссионерлердi» ғгiт-насихаттығ ғнпарағшаларына ғарсы дiни басғарма ғандай шаралар Ғйымдастыруда? Мёселен, ІМДБ жанынан ғш бiрдей дiни-танымдығ басылым шы№атынын бiлемiз. Оларды» насихаттығ де»гейi ғандай?— БҒл кғндерi Дiни басғармада ана тiлiмiзде Бас мғфти тапған демеушi кәмегiмен “Иман” дiни-танымдығ журналы мен “Ислам жёне әркениет” газетi, былтыр№ы ғазаннан орыс тiлiнде “Ислам” газетi шы№ады. “Иман” екiншi жыл екi айда бiр шы№ып, жалпы таралымы небёрi 3 мы» данамен тегiн тарауда. Оғырманнан жылы лебiздер, о»ды пiкiрлер тғсiп жатыр. “Іажеттi басылым” — дейдi. Бiр ёттеген-айы, елiмiздегi мешiттердi» әзiне журнал екi данадан да жетпейдi. Бас мғфти °бсаттар ғажы Дербiсёлiнi»: “°рбiр мешiт дiни №ана емес, рухани да орталығға айналсын!”— деген талабы Алла ғйiне келген халығ оны» кiтапханасынан осы басылымдар мен дiни кiтаптарды оғып, рухани нёр алсын деген iзгi ниеттен ту№ан. °лгiнде айтғанымдай журнал мен дiни кiтаптарды демеушiлер кғшiмен шы№арып жатырмыз. БҒ№ан да шғкiр. Орыс тiлдi бауырларымыз№а журналды» сол тiлде нҒсғасы шығса деген тiлектер де айтылуда. Оны» бёрiне ғаржы керек. Жомартты» ғолын жоғтығ байламаушы ма едi?! “Елiм, халғым” дейтiн ғалталы азаматтар дiнге ғызмет етiп, Алла ризашылы№ын ал№ысы келсе, басылым таралымын кәбейтуге атсалысса. “Ислам жёне әркениет” — дiни ортада әзiнi» тиiстi ба№асын алып ғлгерген де танымал газет. Таралымы 31 мы» дана. Іазiрге айына бiр рет шы№ады. Алла сётiн салса, келесi жылдан айына екi рет оғырманымен ғауыштыру жоспарлануда. Ал “Ислам” орыс тiлдi де а№айын№а арнал№ан. Елiмiздегi мҒсылмандар кәп Ғлт пен Ғлыс әкiлдерi. Оларды былай ғой№анда, әз ғандастарымызды» бiршама бәлiгi орыс тiлдi. Олар№а да дiнiмiздi уа№ыздау№а тиiстi емеспiз бе?! Іазiргi таралымы 3 мы»-ағ! Оны әсiруге ғкiмет тарапынан да ғолдау№а мҒғтажбыз.Жалпы бёрiн дiни басғарма№а артып ғоймай, ёрбiр ата-ана әз отбасында, елiм, жерiм, дiнiм дейтiн ёрбiр азамат әзi iстейтiн ортада мғмкiндiгiнше жастармен тёрбие жҒмысын кғшейтуi керек. БҒл ретте, ёсiресе, Ғстаздар мен иманды ғажылар ғауымына ғмiтiмiз зор.— Іарап отырсағ, ғш мы» даналығ басылым миссионерлердi» тғрлi-тғстi миллионда№ан дана кiтапшаларына тәтеп бере алмайды. Ал, жалпы басға да ғазағстандығ ағпарат ғҒралдарымен ғарым-ғатынас ғандай?— Дiн насихатпен тарайды. Жуырда өскеменде әткен имамдарды» аймағтығ семинарында облыстығ Ағсағалдар ке»есiнi» тәра№асы ІҒсайынҒлы Тәлеухан ағсағал: “Мемлекеттен дiндi бәлiп таста№ан за»№а ғарсымын. Адам тёнiн жанынан бәлiп тастау№а бола ма? Дiн мен мемлекет – бiртҒтас а№за”, — деп кәптi» ойда№ысын дёл тауып айтты. Іазағстанда ғазағ халғынан басға 24 Ғлт пен Ғлыс Ислам дiнiн Ғстанады. БҒл ел халғыны» 70 пайызы. Батыста демократия кәп айтылады. Демократияны» негiзгi ға№идасы – азшылығ кәпшiлiк пiкiрiне ғосылуы тиiс. Осы тҒр№ыдан алсағ, елiмiзге кғнi кеше келiп тiркелген секталар мен Ислам дiнi за» алдында бiрдей, те» ғҒғылы жа№дайда. Не жылары»ды, не кғлерi»дi бiлмейсi». Республика№а белгiлi телеарналар№а: “Айналайын, дiни хабар шы№арып бершi. Айтысты кәрсеткендей, тiкелей эфирде ғҒран жарысы мен Іадiр тғнiн мешiттен бастан аяғ кәрсетшi”, — десек, пёлен миллион ғаржы сҒрайды. Сонда дiндi уа№ыздау тек бiзге керек пе?! Жаман айтпай жағсы жоғ, кғнi ерте» Ливанны» жа№дайындай бiр Ғлт бiрнеше дiнге бәлiнiп кетер болса, бҒғаралығ ағпарат ғҒралдары да бҒл ғшiн жауапты. Десек те, Ислам дiнiне ёр ай сайын бiр бетiн арнап жғрген жергiлiктi аудандығ, ғалалығ, облыстығ ғазағ басылымдарыны» сауапты iсi ғуантады. Кейбiр республикалығ жекелеген ғазағ басылымдары да тёп-тёуiр ғлес ғосуда. “Егемен Іазағстан”, “Жас Алаш” та дiнiмiздi» жанашыры. ІМДБ дiни материалдар№а бёйге жарияла№анда, “Тғркiстан” газетi ерекше белсендiлiк танытты. Іазiр де солай. Былтырдан шы№а баста№ан “Дaла мен ғала” апталы№ы ёр санында бiр бетiн дiнге арнайды. Бiзбен ты№ыз ынтымағта. БҒлар — ғысға хабармен шектелген әзге басылымдар мен телеарналар ғшiн ғлгi. Жуырда дiни-танымдығ басылымымыз ше»берiнде та№ы бiр бёйге жарияладығ. Дiни уа№ыз, дiни а№арту жҒмысы дегеннен шы№ады, әткен тәрт жыл iшiнде бiр №ана Бас мғфтидi» ислам дiнiнi» асыл ғҒндылығтарын насихаттайтын ғазағ жёне орыс тiлдерiнде елуден астам мағалалары, ғндеулерi, уа№ыздары, сҒхбаттары жарияланды. Ал теледидар мен радиодан сәйлеген сәздерi ше? — О»№ар а№а, Сiз кезiнде республикалығ белдi басылымдарды» бiрiнде саяси шолушы ғызметiн атғар№ан едi»iз. Со»№ы жылдары дiн тә»iрегiнде №ана ғалам тартып жғрсiз. БҒл кғрт бетбҒрысты» себебiн айта аласыз ба?— Саясат — әткiншi нёрсе. Саяси оғи№алар№а ба№а берiп, пайымдаулар жасау ғшiн оны» тере» байыбына бару керек. Ол ғшiн уағыт ғажет. Ал, кғн сайын шы№ып жатған газет оны кғтпейдi. Асы№ыс айтыл№ан пiкiр, берiлген ба№а ғшiн ғо№ам мен ары»ны» алдында Ғятға ғалуы» оп-о»ай. Ислам дiнi бойынша, бiр адам№а ба№а бермес бҒрын, мына ғш шартты ескеру керек. Бiрiншiден, ол адаммен Ғзағ уағыт араласып, дёмдес болу шарт. Екiншiден, одан ғарыз алып та, берiп те сынау ғажет. ¶шiншiден, ол кiсiмен Ғзағ мерзiм сапарлас болып, жан-жағты бiле тғсу шарт. Осындай жа№дайда ёлгi адамны» бар ғыры, ғасиетi, мiнез-ғҒлғы жете танылып, о№ан дҒрыс ба№а беруге болады. Мен саясатта бiреудi асыра мағтап, не орынсыз мiнеуден ғорғам. Е» ауыр кғнёнi тiлден табады екенбiз. Халғымыз да: “Басға бёле – тiлден”, — дейдi №ой. Сондығтан саясаттан аулағтап бiр сәз айтсам да, жазсам да Алланы» ризашылы№ы ғшiн тек дiнiмiзге ғызмет еткiм келедi. Дiни журналистика мен ёдебиет ендi №ана бастау алды емес пе?! ЖҒмыс кәп!.. °рiптестерiмдi со№ан бiрлесе сғрлеу салу№а дiндi сынаушы емес, жанашыры болу№а шағырамын.
Шәмшиддин Паттеев