Жөтелге қарсы сироптан 300-ге жуық бала қалай қайтыс болды? – Зерттеу

Былтыр шілдеде 20-дан астам бала бүйрек жеткіліксіздігімен Гамбиядағы Эдвард Фрэнсис кіші клиникалық ауруханасының педиатриялық жедел жәрдем бөліміне жатқызылған. Көбісі диализ, әдеттегі ем алған. Белгілі токсин Гамбиядағы балалар қабылдаған сиропта жасырылған. Reuters тілшілері жасаған зерттеу материалдың қысқаша нұсқасын қазақша ұсынып отырмыз. Балалардың дені өмірден өткен Reuters тілшісіне жауап берген дәрігерлердің төртеуі таңданыспен жауап берген: «Мұндай жағдайды жылына тек бір не екі рет қана көретіндер айтқан». 33 жылдық тәжірибесі бар педиатор-кеңесші Вивиан Муонеке бұл жағдайды естіп шошып қалған.

«Мұндайды өмірімде көрген емеспін, - дейді ол. – Бұл эпидемияға ұқсайды».

Бұл жаңбырлы маусым болатын; Гамбия Денсаулық сақтау министрлігінің шенеуніктері бұл мәселе ластанған суда болды деп есептеген. Бірақ Муонеке және оның әріптестері балаларды улады деп күдіктенген. Үш айдан кейін бүйректің жедел жарақатынан 70-тен астам гамбиялық бала Үндістанда өндірілген этиленгликольмен (ЭГ) және диетиленгликольмен (ДЭГ) ластанған жөтел сироптарын қолданудан кейін қайтыс болған. Науқастар өткен жылы бүкіл әлемде жұқтырған жөтел сироптарының салдарынан қайтыс болған 300-ге жуық баланың алғашқысы болды, дегенмен олардың барлығы Үндістанда өндірілмеген. Бұл ғалымдар үшін ондаған жылдар бойы белгілі болған токсиндерді бақылау тарихындағы өлімге әкелген жалпы улану факторы. Билік кінәліні іздеп жатқанда, гамбиялық дәрігерлердің қаққан дабылы туралы мүлде айтылмаған, кейін бірнеше апта өткенде олар денсаулық саласының шенеуніктеріне жөтелге қарсы берілетін сироптың құрамындағы химиялық қоспаны тексеруге және оның сатуға тыйым салуға жеткізді. Дәрі-дәрмектерді тексерудің кешігуі бірнеше аптаға созылады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) көмегімен аяқталғаннан кейін, талдаулар дәрі-дәрмектерде токсиндердің өте қауіпті деңгейі бар екенін және ДДҰ мақұлдаған қате таңбаланған бөтелкелерде сатылғанын көрсетті деп хабарлайды Reuters. Фармацевтикалық сарапшылар бірнеше жылдар бойы Үндістанда өндірілген дәрі-дәрмектерді бақылаудың нашарлығы туралы ескертті, оның өнеркәсібі Африкада қолданылатын жалпы дәрілердің жартысына жуығын жеткізеді. Үндістанның Денсаулық сақтау реттеушісі дәрі-дәрмектің кемшіліктерін таппағанын айтады. «Гамбиядағы жағдай ДЭГ-тың отандық дәрі-дәрмектермен емес, импорттық улануының алғашқы құжатталған мысалы болады», - дейді Гамбия мен АҚШ-тың ауруларды бақылау және алдын алу орталықтарының сарапшылар тобы. Сарапшылардың айтуынша, аталған трагедия экономикалық жағдай төмен елдің зиянды өнімдерді анықтау және жою кезіндегі қиындықтарын ашып берді. [caption id="attachment_217629" align="alignnone" width="1920"] REUTERS/Эдвард Макаллистер[/caption] Reuters зерттеуіндегі бірнеше баланың жағдайы туралы келтірген деректерді де ұсынып отырмыз (балалардың суреттерін бермеуді редакция дұрыс деп шешті): Ламин Санья 2022 жылдың қыркүйек айында үш жасар Ламин Саньяның температурасы көтеріледі. Банжул маңындағы дәріханада оған ацетаминофен сиропы ұсынылды. Мұны қабылдағаннан кейін ол зәр шығаруды тоқтатып, ұйықтай беретін болған дейді әкесі Эбрима Санья.  Ламин Банжулдағы Эдвард Фрэнсис шағын оқу ауруханасына жіберілді. Ол 2022 жылы 13 қыркүйекте қайтыс болды. Мохамед Киджера 2020 жылдың 13 ақпанында дүниеге келген Мохамед Киджердің температурасы 2022 жылдың шілдесінде көтеріліп, парацетамол сиропын қабылдады деді әкесі Алиеу Киджера. Бірнеше күннен кейін ол зәр шығаруды тоқтатты. Ол Банжулдағы Эдвард Фрэнсис шағын оқу ауруханасына жіберілді. Ол жерден Сенегалдың Дакар қаласындағы ауруханаға жіберілді, ол 2022 жылы 4 тамызда қайтыс болды. Исату Джобарте Исату Джобарте 2022 жылы 22 ақпанда дүниеге келген. Шілде айында оған суық тиеді, анасы оған Марианна Сисаво парацетамол сиропын сатып алғанын айтты. Үш күннен кейін Исато зәр шығаруды тоқтатты. Анасы оны Банжулдағы Эдвард Фрэнсис Смолл оқу ауруханасына апарды. Ол 2022 жылы 29 шілдеде қайтыс болды. Үндістан билігі наркотик өндіретін зауытты қазан айында жапты. Мемлекеттік инспекторлар олардың өндірушісі Maiden Pharmaceuticals Ltd «өзінің өндірістік және сынақ қызметінде» ережелерді бұзғанын анықтады. Maiden басқарушы директоры Нареш Кумар Гоял Reuters агенттігіне «ештеңе істемегенін» және одан әрі сұрақтарға жауап бермейтінін айтқан. Ол өз зауытын қайта ашқысы келді. Желтоқсан айында Үндістан Денсаулық сақтау бақылаушылары өздерінің зерттеу тестін жүргізіп, сироптан токсин тапқан. Алайда үкіметтің шенеуніктері ДДҰ-ын Гамиядағы балалардың өлім-жітіміне нақты өздерінің қатысы бар екенін дәлелдей алмады деп есептеп, агенттік 41 миллиард долларға бағаланған фармацевтика саласын қаралады деп айтыптаған.

«ДДҰ Үндістанда өндірілген тиісті жөтел сироптарын тұтыну мен Гамбиядағы балалардың өлімі арасында тікелей байланыс орнатпағаны анық», - деді Үндістанның Денсаулық сақтау министрлігі Reuters агенттігіне берген мәлімдемесінде.

ДДҰ бұл байланысты орнату маңызды емес деп санайды.

«Мәселе себеп-салдарлықтың дәлелі емес», - деді ДДҰ өкілі Маргарет Харрис. Maiden сироптарында кездесетін токсиндер «ешқашан адам ағзасына енбеуі керек» деп қосты.

Дәл осы жағдайға ұқсас жөтелге қарсы сироптан улану Индонезияда және Өзбекстанда қайталанған. Атап айтқанда, дәрі-дәрмекті өндіруші Индонезия мен Үндістадағы тағы бір басқа компания болған. Қаңтар айында ДДҰ бүкіл әлемде жөтелге қарсы сироптардың қауіпсіздігі туралы дабыл қақты.

Серіктес жаңалықтары