Мәди АХМЕТОВ: Саяси науқандарға өркениетті елдердегідей белсенді аралассақ, даму сатысына да бірге жетеміз

– Референдумнан күтетін жақ­сы нәтиже, әрине көп. Бірақ ол ел тұрғындарының қанша­лық­ты деңгейде сауатты қабыл­дай­ты­нына байланысты. Ал сауатты арт­тыру үшін тек әлеуметтік же­лі­лердегі теріс ақпараттарды қа­былдай бермей, газет-сайттардан ел­дегі жасалып жатқан оң өзгеріс­тер мен саяси-экономикалық жаңа­лықтарды оқып отыру керек. Мысалы, былтыр 12 айдың ішінде біздің Ұлттық қорға 3,1 триллион тең­ге түсіпті. Ал биыл 4 айдың өзін­де қорға түскен қаржы көлемі 3,6 триллионды құраған. Бұл «Ал­тын орда» базарындағы түрлі жауап­кершілігі шектеулі серік­тес­тік пен жеке кәсіпкерлік ұйым­ның көлеңкелі бизнес өкілдерінен арылғанының арқасында олар заңды түрде салығын төлеп, бюд­жет­тің салықтық түсімін көбейт­к­е­нін білдіреді. Қазір «Қорғас» пен «Қордай» кеден бекетінің төңі­регіндегі көлеңкелі бизнес өкіл­дері де қыспаққа алынып жа­тыр. Соның алғашқы нәтижесі осы екенін мысал ретінде айтып жүр­мін. Елдің өкпесін де түсінемін. Біраз уақыттан бері бізде Конс­ти­ту­ция Парламенттің ықпалымен бір­неше рет өзгертілді ғой. Оның бәрі халықтың қатысуынсыз жү­зе­ге асты. Осы жағдайлардан кейін елдің сенімі әбден сөніп, үміті үзілген. Аудандарды аралап жүр­ген кезде көптің аузынан «Бәрі­бір ештеңе өзгермейді. Сыр­тымыздан шешім қабылдай сала­ды» деген сияқты сөздерді естіген кезде соған көз жеткіздім. Қазақта «Көш жүре түзеледі» де­ген жақсы мәтел бар. «Қашанғы бә­ріне қолды бір сілтеп отыра­мыз? Осындай жақсы мүмкіндік беріліп тұрған кезде саяси нау­қан­дарға өркениетті елдердегідей белсенді аралассақ, атсалыссақ, өзгеріске де, жаңа даму сатысына да бірге жетеміз. Сондықтан да үміт үзбей, керісінше жасалып жат­­қан жұмыстарға сенім білді­рейік» деп сол жергілікті аймақ­тар­дағы тұрғындарға біраз үгіт-на­сихат жұмыстарын жүргізіп, барын­ша түсіндіруге тырыстық. Бұл бастамаға халықтың бәрі қарсы деп айта алмаймын. Басым бөлі­гі қолдап отыр, өз пікірлерін ортаға салып жатқан жандар да же­терлік. Қазір бәрі жан-жақта бо­лып жатқан оқиғалардан, өзге­р­іс­терден хабардар болып отыр ғой. Қарап отырсақ, мына Консти­туцияда өзгерейін деп жатқан нормалардың басым бөлігі – осы кезге дейінгі халықтың талап етіп келе жатқан мәселелері. Мысалы, суперпрезиденттік би­ліктен бас тартып, оның жа­қын туыстары билікке келе ал­май­тын нормалардың енгізілуі, Пар­ламент ықпалын арттыру деген сияқты. Батыс елдерінің кө­бінде бір маңызды шешім қа­был­дайтын кезде Президент Пар­ламентке қарайды. Ал Парла­мент халықтық биліктің көрінісі. Бізде осы кезге дейін бұл процесс дұрыс жүзеге аспады. Референ­дум­дағы өзгерістерге сүйенсек, ол ол­қылықтың орны толатын күн алыс емес. Бұрынғы сот жүйесіне де ха­лық­тың көңілі толмайтынын байқап жүрміз. Сот кеңесінің ор­нына, Конституциялық Соттың құрылуы үмітті оятып отыр. Өйт­кені ол дербес бақылаушы, қада­ға­лаушы орган ғой. Бұл соттың еш­кімге жалтақтамай жұмыс істеуі мен жаңа деңгейге кө­теріл­уі­не мүмкіндік береді деп ойлай­мын. Мұның нәтижесін, әрине 5 мау­сымнан кейін көреміз ғой. Жалпы, менің референдумға қа­тысты жеке азаматтық көзқа­ра­сым – оң. Өзім оған өмірімде ал­ғаш рет қатысайын деп отыр­мын. Өйткені бұл – ел тарихын­дағы тәуелсіздік алғаннан бергі өткелі тұрған үшінші референдум.