– Ең әуелі мынаны білгім келеді, әлемнің 27 тілін үйренуге деген қызығушылық қайдан пайда болды? – Әртүрлі ұлт өкілдерін кездестірген соң, олардың тіліне, сонымен қоса мәдениетіне әуестене бастадым. Сөйтіп, тіл үйренудің қызығына кіріп кеттім. Оған қоса, алдағы уақытта әлемді аралағым келеді. Қай елге барсам да, аудармашының көмегінсіз емін-еркін сөйлескім келеді. Сондықтан осы бастан тіл үйренуді, әрі көптеген елдің мәдениетін зерттеуді қолға алғанды жөн көрдім. Жалпы, маған көп тіл білген ұнайды. Әкем Джефф сауда-саттықпен айналысады, ал анам – Джулия үй шаруасындағы кісі. 12 жастағы інім Райан – мектеп оқушысы. Үшеуі де ағылшын тілінен басқа тілде сөйлей алмайды. Ал мен бір ғана тілмен шектелгім келмеді.
– Сол 27 тілдің ішінде қай тілді үйрену қиынға соғып жатыр? – Қазақ тілі мен бирма тілін.
–Ал қай тілді оңай үйрендің? – Испан тілі мен голланд тілін үйрену оңай болды.
– Әдетте өзге ұлт өкілдері қазақтың төл дыбыстарын дыбыстау оңай емес екенін айтады. Сенде де солай болды ма?
– Иә. Ә, ө, ү, ұ, і, ғ, ң дыбыстарын дыбыстау қиын болды. Оның үстіне грамматикасы да күрделі екен. Мысалы, ағылшын тілінде «Мен жақсымын» дегенді «I am fine» деп айтамыз, мұны қазақ тілінің сөйлем құрылысы бойынша айтсақ, «I fine am» болады. Сол себепті бастапқыда сөйлем құрау жағынан біраз қиналдым. Бірақ қазір үйреніп алдым. Барлығы түсінікті. Жалпы, қазақ тілі – әуезді тіл. Маған сонысымен ұнайды.
– Қазақ тілін үйреніп жүргеніңе қанша уақыт болды?
– 2019 жылдан бері үйреніп жүрмін. Қазақ тілі туралы алғаш рет интернетте жүктелген видеодан естіп-білдім. Естіген кезде «Бұл неткен тіл?» деп зерттеп көргім келді. Сосын шет тілдерін үйрететін танымал платформа – Italki арқылы алдымен, Раушан, сосын Арай есімді мұғалімдермен байланыс орнаттым. Қазір қазақ тілінен 60-қа жуық сабақ алдым. Ағылшын тілінің деңгейі бойынша бағалайтын болсам, қазір қазақ тілінен Intermediate деңгейін үйренуді бастап кеттім. Қазақ тілінде оқи аламын, жай сөйлемді түсінемін. Бірақ қазақ тілінде сөйлеу дағдымды әлі де жетілдіре түсу керек. Қазақ тілін үйрену кезінде халықтың көшпелі өмір салтын ұстанғанына қызығып, өз бетімше кішігірім зерттеу жүргіздім. Одан бөлек, Америкада Аружан және Милана есімді қазақ достар тауып алдым. Бірде өзіміз тұратын көшеде велосипед теуіп келе жатсам, арғы бетте бір қыздың тұрғанын байқадым. Түр-әлпетіне қарап: «Бұл қыз қазақ болуы керек» деп қасына барып, «Кешірерсің, сен қазақ емессің бе?» деп сұрасам, әлгі қыз «Иә, қайдан білдің?» деп аң-таң болады. Раушан бір сабақта қазақтардың азиаттар екенін айтып, олардың шығу тегі туралы арнайы сабақ өткізген болатын. Сөйтіп, Аружанның қазақ екенін бірден таныдым. Миланамен дәл осылай танысқанмын. Екеуімен жақын араласып, дос болып кеттік. Милана екеуміз көрші тұрамыз, ал Аружан өткен аптада Қазақстанға қайтып кетті.
– Жаңылыспасам, 15 мыңнан астам оқытушы тіркелген Italki платформасында тіл үйрену үшін ақы төлеуің керек. Қазақ тілін үйрену үшін бір сабаққа қанша төлейсің?
– Бір сағатқа жалғасатын сабақ құны – 4 АҚШ доллары. Бірақ сөйлеу дағдымды дамыту үшін кей кезде сабақты тегін өткізеді. Негізі, қазақ тілін бірінші болып таныстырған Раушан мені қатты таңғалдырды. Жоғарыда айтып өткенімдей, ә дегенде қиын болар деп уайымдап жүрген кезде маған қазақ тілі туралы деректер айтып, қызықтыра түсіп, қазақ тілін үйренуге деген құлшынысымды арттырды. Тек тілді үйренуге ынтықтырып қана қоймай, қазақ халқының тарихын, мәдениетін тануыма түрткі болды. Мысалы, мен қазақтардың көшпелі өмір салтын ұстанғанына қызығып, өз бетімше кішігірім зерттеу жүргіздім. Арай да сабақты өте жақсы түсіндіреді. Екеуі де Алматыда тұрады. Алдағы уақытта Қазақстанға барсам, екеуімен кездескім келеді. Бірақ Алматыдан бұрын, ең алдымен Қызылордаға, сосын Түркістанға барғым келеді.
– Неліктен алдымен Қызылордаға барғың келеді? – Қазақстанның үлкен қалаларын зерттеп шықтым. Маған үшеуі де заманауи қала секілді көрінді. Жуырда Қазақстаннан келген америкалық досым Алматыны әбден мақтады, оған әсіресе Шымбұлақ курорты қатты ұнапты. Бірақ алдымен Түркістан мен Қызылорданы аралауды армандаймын. 2019 жылы Қызылорда туралы бір кітап оқыған едім. Қателесуім мүмкін, бірақ маған сол өңірдің халқы салт-дәстүрді қатты ұстанатын секілді. Жергілікті халықтың тұрмыс-тіршілігін сипаттайтын суреттер де көзге жылы ұшырайды. Бір айта кетерлігі, тұрмысқа шыққан келіншектердің орамал тағатыны ұнады. Сондай-ақ жас қыздар да тамақ әзірлейтін кезде орамал тағады екен. Байқағаныңыздай, мен қазір орамал тағып отырмын. Үйде жүргенде кей кезде осылай тағып жүремін. Сондай-ақ халықтың ұлттық киім киетіні де өте ұнайды. Оның үстіне Қызылорданың Қазақстанның тұңғыш астанасы екенін білемін, сондықтан алдымен сол қалаға барғым келеді. Сонымен қатар Димаштың жанкүйері болған соң, онымен бетпе-бет кездескім келеді. Димаштан бөлек, қазақстандық тағы бір әнші Мирас Жүгінісовтің шығармашылығын бақылаймын. Оның ән қоржынындағы «Әндетемін» және «Сен туралы» деген әндерін сүйіп тыңдаймын. Қазақстанға барғанда онымен де кездессем деймін. Одан бөлек, Қазақстандағы танымал TikTok house – Yolo house-дің жанкүйерімін. Жалпылама айтсам, Қазақстан туралы көптеген бағдарлама мен концертті жиі көремін.
– «Дұрысы, мені Кэмерон емес, Айбала Құдайбергенқызы деп айтыңыз» дедің. Бұл есімдерді қайдан, қалай таңдадың? – Бірде интернеттен қазақ есімдерін іздеп отырғанымда, Айбала деген есімді ұнатып қалдым. Дыбысталуы да, мағынасы да ұнады. Жалпы, маған қазақ тіліндегі қыз бала, бала және әдемі деген сөздер ерекше ұнайды. Бақытгүл деген есім де қатты ұнайды. Білуімше, Бақытгүл – Қазақстанда ең жиі қойылатын есімдердің бірі. Ал Құдайберген есімін таңдауыма екі себеп бар. Біріншіден, оны Димашқа бола таңдадым. Тағы бір себеп: 2019 жылы Қазақстан туралы бір кітап оқыған едім. Сол кітаптағы кейіпкердің тегі Құдайберген болатын. Сол кейіпкер ұнағандықтан, оның тегін таңдадым.
– Ал айтыскер ақын Айнұр Тұрсынбаеваны қайдан танисың?
– Бір сабақта Қазақстандағы танымал адамдарды сөз еттік. Сол кезде Раушан таныстырған бірнеше адамның арасынан Айнұр есімде қалып қойыпты. Сосын ол кісінің қандай адам екенін танып-білу үшін әлеуметтік желідегі парақшасын тауып алдым. Интернеттен айтыстарын тыңдадым. Осылайша, ол кісіні тұлға ретінде жақын тарттым. Айтпақшы, ол кісінің менеджері менің хатыма жауап қатып, алдағы уақытта Айнұрдың Қазақстанға сапар шегуіме көмектесуге ниетті екенін айтты.
– Әлеуметтік желідегі парақшаңнан байқағанымыздай, «Қазақ тіліндегі негізгі жеті сөз» деген атпен сабақтар сериясын бастапсың. Сонда мұғалімнен үйренгеніңді дереу видеоға түсіріп, жазылушыларыңа түсіндіресің бе? – Иә, оларға қазақ тіліндегі негізгі сөздерді үйреткім келеді. Қазақстан туралы оқып-білгенімді әлеуметтік желіде жариялай бастаған соң, толығырақ ақпарат сұрайтындар қатары көбейді. Мен секілді тілді де үйренгісі келетіндер де жоқ емес. Сондықтан өзім білген дүниені олар да білсін деймін.
Сұхбаттасқан Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ
