Қандастар кедергісіз білім алуы тиіс

Ел егемендік алғаннан бастап шетелден келген қазақ жастары жоғары оқу орнының даярлық курсында оқи бастады. Сонымен қатар бірден ЖОО-на да түсіп, білім алып шыққандар көп. Бұл көші-қон саясатындағы тиімді стратегиялық бағыттың бірі десек те болады. Білім және ғылым министрлігінің 2011 жылы шығарған №554 бұйрығы 2014 жылғы қазанда толық жүзеге аса бастады. Еліміздің 24 жоғары оқу орнында шетелдік қазақ жас­тарын оқытатын Foundation факультеті құрылды. Бұл бөлімнің мақсаты – Қазақстандағы жоғары оқу орындарына түсетін талап­керлерді жалпы білім беруге дайындау және деңгейін арттыру.  Сонымен қатар қандастарды Қазақстанда өмір сүруге бейімдеу. Осы уақытқа дейін мемлекеттік грант негізінде Қытай, Моңғолия, Өзбекстан, Ресей, Иран, Түркіменстан, Ауғанстан, Қыр­ғыз Республикасы және Еуропаның біраз елдерінен қазақ жастары келіп, білім алды. Мәселен, 2013 жылы мемлекеттік гранттың арқасында әлемнің 9 елінен кел­ген 1 101 ұлты қазақ талапкер емтиханнан өтіп, дайындық курсында оқыды. Өз­бек­стан­нан – 557, Қытайдан – 282, Моңғо­лия­дан – 186, Түркіменстаннан – 17, Қырғыз Республикасынан – 10, Ресейден – 2 және Австрия, Түркия, Иорданиядан бір-бір студент келген. 900-дей талапкер оқуға тү­сіп Қазақстанда тұрақтап қалып, кейін Қа­зақстан азаматтығын алған. Білім және ғы­лым министрлігі республика бойынша дайын­дық бөліміне жыл сайын 1 мыңға жуық грант бөліп келеді. Атап айтсақ, 2018-2019 оқу жылы 1 200 грант бөлініп, 992 қандасымыз оқуға келген болатын. 2019-2020 оқу жылына 1 238  өтініш тап­сы­рып, оның 1 000-на грант бөлген еді. Білім алушылардың визасы ұзартылды Биыл әлемді жайлаған пандемия сал­дарынан көптеген шетелдік студент өз ел­деріне қайта алмай қалды. Оның ішінде шетелден келіп білім алып жатқан қан­дас­тар да бар. Осыған орай, «С9» санатындағы білім алуға арналған виза Қазақстанның білім беру ұйымдарында оқып жатқан студенттерге, сондай-ақ олардың отбасы мү­шелеріне беріледі. Шетелдіктер мен аза­маттығы жоқ адамдардың Қазақстанға келуіне шақыру ресімдеу, Қазақстан виза­сын беру,  күшін жою, қалпына келтіру, сон­дай-ақ оның қолданылу мерзімін ұзар­ту және қысқарту қағидасы қолданыстағы заңнаманың 49-тармағымен (Қазақстан Сыртқы істер министрінің м.а. 2016 жыл­ғы 24 қарашадағы №11-1-2/555 және Қа­зақстан Ішкі істер министрінің 2016 жыл­ғы 28 қарашадағы №1100 бірлескен бұй­рығы) реттеледі. Ал визаның қол­да­нылу немесе Қазақстан аумағында болу­дың рұқсат етілген визасыз мерзімі өт­кенге дейін Қазақстанның аумағынан кету­ге кедергі болған форс-мажорлық жағ­дай орын алса, я болмаса рейс, пойыз не­месе өзге көліктері кешіккен жағдайда «В20» санатындағы виза беру қарас­тырыл­ған. Осыны ескере отырып, көші-қон мәр­тебесін реттеу және шығу визасын ре­сімдеу үшін көші-қон қызметінің аумақ­тық басқармасы мен Білім және ғылым ми­нистрлігі бірлесе отырып, Қазақстан аза­маттығы жоқ ұлты қазақ студенттердің елде жүру мерзімін ұзартуға жеңілдік жа­салды. 733 қандасымыз ҰБТ-ға онлайн қатысты Биыл тұңғыш рет ҰБТ онлайн формат­та өтті. Ол шетелден елге келе алмай қал­ған қандастарға жасалған үлкен жеңілдік әрі мүмкіндік болды. Қандастарды оқуға қабылдауға арналған квота 2 пайыздан 4 пайызға өсті. Атажұртта білім алғысы ке­летін талапкер жастардың саны жыл сайын артып келеді. Биыл ҰБТ тапсыруға 2025 қандасымыздан өтініш келіп түскен. Талапкер жастардың басым бөлігі ҰБТ-ны ел ішінде тапсырды. – Әлемдік пандемияға байланысты ел­ге келе алмай ҰБТ тапсыру мүмкіндігінен шет қалған қандастардың мәселесі туын­дады. Бұл жұмыс  үш ай уақытқа созылды. Нәтижесінде, Білім және ғылым ми­нистрлігі, Сыртқы істер министрлігі және Ұлт­тық тестілеу орталығының қол­дауы­мен, Қазақстан аумағында коронавирус ин­фекциясының пайда болуы мен таралуына жол бермеу жөніндегі ве­домствоаралық комиссия отырысында шетелде қалған талапкер қандастарға ҰБТ-ны онлайн өткізу шешімі қабылданды. Бұған дейін елімізде ҰБТ онлайн режимде өткізілмеген. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дегендей, бірігіп атқарған жемісті қыз­мет аясында 733 қандасымыз 19 шіл­деде онлайн ҰБТ-ға қатысты. Қандас та­лап­керлердің онлайн тест тапсыруына ат­салысқан барша маманның қызметіне ри­зашылығымды білдіремін», – дейді «Отан-дастар қорының» вице-президенті Ма­ғауия Сарбасов. Шеттегі қандас талап­керлеріміз «Отандастар қоры» көтерген мәселенің оң шешім табуына ықпал еткен Ұлттық тестілеу орталығы, Сыртқы істер ми­нистрлігі және Білім және ғылым ми­нистрлігіне  алғысын жеткізді. Қандастарға арналған ҰБТ нәтижесі 2020-2021 жылғы оқу жылына 1 300 бі­лім гранты бөлінді (дайындық бөлім­деріне). Ал ҰБТ-ға қандастар арасынан 2 025 талапкер өтініш тапсырған. Нәти­же­сінде 909 қандасымыз ЖОО-на арналған бі­лім грантын жеңіп алды. Шектік балл жи­нағандар саны – 477. Қалған 700-дей та­лапкер колледждерге тапсырады. Оның нә­тижесі қыркүйек айында шығады. Тағы да бір айрықша айта кетер жайт – Назарбаев университетінде ашылған Абай гранты. «Отандастар қоры» және Назарбаев уни­версиеті бірлесе отырып, қандастарға арналған Абай грантын биыл алғаш рет қол­ға алды. Оған жалпы шетелден 400 та­лапкер өтініш тапсырған. Оның 53-і ұлты қазақ, яғни шетелдік қандастар. Нә­тижесінде алғаш рет ашылған Абай гран­тын 13 қандасымыз иленіп отыр. – Бір қызығы Абай грантын иелен­ген­дердің ішінде АҚШ және Канада елдерінен кон­курсқа түскен қандастар да бар. Со­нымен қатар Қытай, Моңғолия және Өз­бекстаннан қандастар Абай грантын ие­ленді. Биыл алғаш болғандықтан, бұл нә­тиже де жаман емес, – дейді «Отандастар қоры» Білім бағытының жауапты қызмет­кері және Білім гранттарын беру жөніндегі республикалық конкурстық комиссия­сының мүшесі Нұрымжан Жұмағазиев. Дайындық бөліміне қабылдау басталды Қандастарымыз мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша жоғары оқу орын­дарының дайындық бөлімдерінде білім ала алды. Осы мақсатта Қазақстан Үкіметінің 2018 жылғы 16 сәуірдегі № 199 қаулысына сәйкес 2021-2022 оқу жылына рес­публикалық бюджеттен қаржы­лан­дырылатын білім беру ұйымдарында жоғары оқу орындарының дайындық бө­лі­мінде Қазақстанның азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдарды оқы­туға 1 300 орын бөлінді. Оқуға түсуге ар­нал­ған құжаттарды қабылдау 2020 жылғы 5 тамыз бен 5 қыркүйек аралығында Білім және ғылым министрлігінің Балон процесі және академиялық ұтқырлық орталы­ғы­ның веб-порталы https://enic-kazakhstan.kz арқылы онлайн режимде жүргізіледі. Сондай-ақ Қазақстанның шетелдегі м­е­кемелеріне жеткізу үшін Сыртқы істер ми­нистрлігіне хат жолданды. Үміткер­лер­ден құжаттарды қабылдау ережесінің нұс­қа­улығы төменде көрсетілген. Құжат­тарды онлайн режимінде тапсыру бойын­ша қосымша сұрақтар туындаған жағдайда +7 (7172) 287526 нөміріне және  admission@n-k.kz  поштасы бойынша хабар­ла­сып білуге болады. Сонымен қатар, ше­телдегі қандастар сол елдегі «Отандастар қо­рының» бөлімдеріне хабарласу арқылы да ақпараттарды біле алады. Биыл Foundation факультеттері қалай білім береді? Бұл жөнінде Манаш Қозыбаев атын­дағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік уни­верситеті Foundation факультетінің деканы Алмагүл Абдолханқызынан сұрап білген едік. – М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қа­зақстан университетіне ұлты қазақ шет­елден келген жастар 90 жылдардан бастап жо­ғары оқу орнына дейінгі бөлімде дайын­дықтан өтіп, оқуға түсетін еді. 2016 жы­лы жеке Foundation факультет құрылды. Алғашқы факультет болған жылы 100 бала дайындық бөлімін оқып, 60 пайыздан астамы ЖОО оқуға түсті. 2017-2018 оқу жы­лы 70 тыңдаушы білім алса, 2018-2019 оқу жылында 23 тыңдаушы білім алып, 100 пайыз грант ұтып алумен ерекшеленді. Биылғы оқу жылында, яғни 2019-2020 оқу жылына мемлекеттік білім грантының конкурсына өтініш берген талапкерлердің 92 пайызы (38 тыңдаушы) грант иегері атанды. Ал университеттерге грантқа түсе алмаған түлектерді Петропавл қаласында ор­наласқан мемлекеттік тапсырыспен оқы­татын колледждерге бағыттаймыз. Жалпы, біздің университетте дайын­дық бөлімінде оқитын қандас жастарға жан-жақты қолдау бар. Ортаға бейімделу жұмыстары жүргізіледі. Дүниежүзі қазақ­тарының қауымдастығы және «Отандастар қоры» КеАҚ СҚО фронт-офисі де тың­дау­шыларды қолдап, мәдени іс-шаралар өткі­зіп, азаматтық алу мәселелерінде көмек­те­сіп, әлеуметтік жағынан да қолдау көр­се­теді. Атап айтсақ, Қытай елінен келген  11 сту­дентке ықтиярхат алу мәселесін ше­шуде. Олар қазір біздің университеттің грант иегерлері атанып отыр. 2020-2021 жаңа оқу жылында да Қа­зақ­стан Білім және ғылым министрлігінде ұлты қазақ шетел азаматтарына арналған квота саны 1 300 болып бекітіліп, әлемдегі пандемияға байланысты 5 қыркүйекке дейін тіркелу онлайн жүзеге асып жатыр. 10-15 қыркүйек аралығында дайындық бө­ліміне қабылдау емтиханы да онлайн түр­де жүзеге асады. 1 қазаннан бастап бірін­ші тоқсан заманауи бағдарламалар ар­қылы қашықтан оқытылады деп жос­парлануда, – дейді Манаш Қозыбаев атын­дағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік уни­верситеті Foundation факультетінің де­каны Алмагүл Абдолхан. Алайда карантин жағдайына байла­нысты бірінші тоқсан онлайн оқыған тыңдаушылардың стипендияларын беру мәселесі жайлы әлі ресми мәлімет жоқ.