ҚАДАҒАЛАУСЫЗ КЕТКЕН ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ ҚОРЛАРЫ

Қазақ қайырымды халық. Өзінен бұрын өзгені жарылқап, тағдыры талқыға түскен ағайынына қолда бар дүниесін, ауызындағы асын жырып беретін дархан мінезді, кең пейіл ұлт. Қай заманнан бері осылай. Қилы заманның теперішімен қуғындалып кешегі өткен ашаршылық, репрессия жылдарында осында келіп, жер аударылған сан түрлі ұлт өкілдеріне қолда бары асын беріп, өз жұртына қабылдай білді. Заман жаңарып, елдіктің туы тігіл­гелі бері де ұлтымыз қайырымшыл мінезінен айрыла қойған жоқ. Бүгіндері әлеуметтік жағынан аз қамтылғандар мен жетім-жесір, ауру-сырқауларға, тосыннан жәрдемге зәру болып қалғандарға көмек қолын созуға дайын тұратын небір ұйымдар, қайырымдылық қорлар пайда болған. Қайырымдылық қор демекші, дәл қа­зір мұндайлардың саны елімізде жүз­деп саналады екен. Әртүрлі бағытта жұ­мыс істейтін бұлардың негізгі мақ­саты біреу ­қайырымдылық жасау, сол қайырымдылыққа керекті қаражат жинау. Осы арқылы шешімін таппай жатқан кейбір әлеуметтік топтардың мә­селелеріне кішкене де болса қол­дау көрсету. Мақсаттары айқын, мін­дет­тері бір. Дегенмен, халық арасында осы қайырымдылық қорларының жұмыстарына сенімсіздікпен қарай­тын­дар да баршылық. Олардың пікірінше, қор­ды ұйымдастырушылар ақшаны жиып алып, өз мүдделеріне керегінше жұмсап, содан қалғанын ғана қажетті адамдарға үлестіреді. Көрсеткен қызметі үшін де белгілі бір бөлігін өздеріне алып қалатын көрінеді. Жалпы осы қорлардың жұмыс істеу тәртібі қалай, мемлекет бұлардың кіріске түскен қаржысын есептеп, мақсатты пайдаланылуын қадағалап отыр ма? Біз осы сауалдың жауабын қуалап, Оңтүстік Қазақстан облыстық Әділет департаментіне хабарласқан болатынбыз. Департамент бастығының орынбасары Балжан Әліпбекова қайырымдылық қорларын ресми түрде тіркейтіндерін, алайда ары қарай олардың жұмысын қадағалап, ақшаны мақсатты жұмсайтын, жұмсамайтындығын тексеруге құзыреттерінің жоқтығын айтты. 4-5 жылдан бері оңтүстікте ресми тіркеліп, тұрақты жұмыс істеп тұрған қорларының саны 73-ке жетеді екен. Яғни жоқ-жітікке, кедей-кепшікке қол ұшын беретіндердің саны әжептәуір деген сөз. Соған сай қорға түсетін қаржының да көлемі қомақты екендігін ұғуға болады. Мұндай қорлар әсіресе табиғи апаттар орын алған кезде құрылып жататыны белгілі. Естеріңізде болса жыл басында облысымыздың бірнеше аудандарында су тасқыны орын алып, бірнеше ауыл-аймақты су шайып кеткен еді. Әсіресе Ордабасы ауданының орталғы Темірлан ауылы қатты зардап шегіп, осындағы үйсіз, күйсіз қалған қандастарымызға жәрдем болсын деп бүкіл облыстың қалталы азаматтары қор ұйымдастырып, оған бірнеше миллион теңге түскен. Естуімізше, әлі күнге ақша аударып жатқан қайырымды азаматтар бар екен. Алайда, жергілікті тұрғындар бір-екі мәрте азық-түлік таратылғанын, одан бөлек қайырымдылықтың ұшын да көрмегендерін айтуда. Тіпті үйі су астында қалған зардап шегушілерге берілуі тиіс мемлекеттен бөлінген өтемақы да әділ үлестірілмепті. Кімнің әкімдікте, немесе бағалаушы мекемеде таныс-тамыры бар болса, солар көп ақшаға иелік еткен. Осындайларды естігеннен соң қайырым­ды­лық қорлары төңірегінде де сыбайлас жемқорлықтың елесі бар сияқтанады. Ұсталмаған ұры еместігін білген соң, анау жеп қойыпты, мынау жымқырып кетіпі деп, қолмен көрсетіп айтуға тіліміз қысқа. Әйтпесе сондай қорлардың басы-қасында жүргендердің науқан бітісімен қым­бат көліктерге қонжиып, ең болмағанда үйінің шатырын ауыстырып жататынын талай көргенбіз. Біреулерге бос сөз болып естілуі мүмкін, бірақ ішіңіз айтып отырған мәселенің растығына мойын шұлғитынына сеніміміз кәміл. Кешегі өртке оранған «Бекжан» базарындағы зардап шеккен сатушыларға жәрдем көрсету үшін де қор ұйымдастырылғаны белгілі. Бір күндік еңбекақыларын аударғысы келмей,өз әлдерінше жалтарғанына қарамай бюджеттік мекемелердің қызметкерлері ауыздарынан жырып, ақша аударды. Білуімізше қорға түскен қаржы 125 млн. теңгеден асып жығылған. Және де саудагерлерге түгел үлестіріліп берілген. Түскен қаражаттың қаншалықты түгел үлестірілгені салық органдарына жасалынатын есептен кейін белгілі болмақ. Соңғы жылдары халыққа қайы­рым­дылық жасауға тек отандық қорлар ғана емес, сонымен қатар шетелдіктер де атсалыса бастаған. Сондайлардың бірі «Сорос қоры». «Сорос- Қазақстан» Рес­публикамызда ашық қоғамның орнауы және дамуына ықпал етуді мақсат етіп, өз қызметін негізінен мәдениет, білім, ғылым, құқық, экономика, экология, денсаулық сақтау тағы басқа да гуманитарлық салаларда жүргізіп келеді. Бұл қордың еліміздегі ауқымды істері өте көп. Мәселен, «Тәй- тәй», «Мектептерге көмек», «Оқулықтармен қамтамасыз ету», «Оқулықтар», «Ағылшын тілі», медицина, жоғары білім беруді қолдау, мәдениет пен өмір, мәдени байланыс­тар, кітапханаларға қолдау, «Орталық Азия форум», «Құқықтық реформа, «Ақпараттық орталық» деген секілді бағдарламалар бойынша қайырымдылық мақсатқа жыл сайын 5,5 миллион доллар бөліп келеді екен. Осы жұмыстардың барлығының бас­тамашысы, әйгілі қаржыгер Джордж Соросты жақтырмайтындар әйгілі филантроп бұл ұйымды АҚШ-тың рухани экспансиялық саясатын жүзеге асыру мақсатында ойлап тапқан пысықтығы деседі. Халыққа қайырымдылық жасап жатырмыз деген желеумен елдің ойын, біртұтастығын бүлдіріп жатыр екен-міс. Тіпті бұл ұйымның астарлы қитұрқы сая­саты бар деп білетін мемлекеттер ел аумағында жұмыс істеуіне рұқсат бермей қойған. Қалай болғанда да, шетелдік қайырымдылықтың артында не мақсат жатқанын ешкім де дөп басып айта алмайтын сияқты. Себебі оларға іс жүзінде мынадай деп айып тағып, елден аластау әл-әзір мүмкін болмай тұр.

Серіктес жаңалықтары