Ғалымдар кітапты көп оқитын адамдардың ми құрылымы өзгеше екенін анықтады

Ұлыбританиядағы The Reading Agency ұйымының зерттеуіне сәйкес, елдегі ересектердің 50%-ы тұрақты түрде кітап оқымайтынын айтады (2015 жылы бұл көрсеткіш 42% болған). Сонымен қатар, 16-24 жас аралығындағы жастардың төрттен бірі ешқашан кітап оқымағанын мойындаған.

Бұл үрдіс қандай салдарға әкелуі мүмкін? Адамдардың мәтіннен гөрі видеоны артық көруі миымызға немесе түр ретінде эволюциямызға әсер ете ме? Жақсы оқитын адамдардың ми құрылымы қандай? Neuroimage журналында жарияланған жаңа зерттеу бұл сұрақтарға жауап берді.

Зерттеуші 1 000-нан астам қатысушының ашық деректерін талдап, оқырмандардың қабілет деңгейлеріне қарай ми анатомиясында айырмашылықтар бар екенін анықтады. Жақсы оқитын адамдардың сол жақ ми жарты шарындағы тілге жауапты екі аймақтың құрылымы өзгеше болып шықты.

Біріншісі – маңдай самай аймағы. Сол жақ уақытша полюс маңызды ақпаратты байланыстырып, жіктеуге жауапты. Мысалы, «аяқ» сөзінің мағынасын түсіну үшін бұл аймақ визуалды, сенсорлық және моторлық ақпаратты біріктіреді, аяқтың қалай көрінетінін, сезілетінін және қозғалатынын байланыстырады.

Екіншісі – Гешль жүлгесі, жоғарғы самай аймағындағы бүктеме, онда мидың есту қабығы орналасқан. Зерттеу нәтижесінде жақсы оқитын адамдарда сол жақ маңдай самай аймағының үлкенірек екені анықталды. Бұл заңды, өйткені мағынаны өңдеуге арналған үлкенірек аймақ сөздерді түсінуді жеңілдетеді. Мысалы, шет тілдерін қарқынды оқыған жастардың тіл аймақтарында қыртыстың қалыңдығы артқан. Сол сияқты, кітап оқу да Гешль жүлгесінің және уақытша полюстің құрылымын қалыптастырады. Сондықтан миыңыздың бұл аймақтарын сау ұстағыңыз келсе, жақсы кітап алып, оқуды бастаңыз.

Сонымен қатар, мұндай дағдылар басымдыққа ие болмай қалса, адамзатқа қандай салдарлары болуы мүмкін екенін ойлану керек. Қоршаған әлемді түсіну және басқа адамдардың ойларын түсіну қабілетіміз әлсіреуі мүмкін. Басқаша айтқанда, орындықта отырып кітап оқуға арналған жайлы сәт тек жеке тәжірибе ғана емес – бұл адамзатқа қызмет ету.