Жарықтың ұйқы, энергия және ас қорытуды реттейтін күші бар – зерттеу

Жарық біздің физикалық және психикалық денсаулығымызға айтарлықтай әсер етеді. Оның әсері тек жарықтың болуымен ғана емес, сонымен қатар оның қашан және қалай әсер ететінімен анықталады. Бұл біздің денемізге таңертең ояну уақытын, ас қорыту кезеңдерін және зейін қоюға ең қолайлы уақытты белгілеп береді.

Жарықтың негізгі функцияларының бірі – біздің биологиялық сағаттарымызды (циркадтық сағаттарды) қайта реттеу. Бұл шамамен 24 сағаттық циклмен жұмыс істейтін ішкі механизм, ол біздің гормондарымыз бен жүйке жүйеміз арқылы дене мүшелеріне сигнал береді. Әр орган мен жасушада өзіндік сағат бар, ал басты орталық сағат ми гипоталамусында орналасқан.

Биологиялық сағаттар жарық пен қараңғылық цикліне бейімделіп, дененің функцияларын уақытқа сәйкестендіреді. Бірақ бұл сағаттар дәл емес – орташа есеппен 24 сағат 30 минутқа созылады, сондықтан оларды күн сайын таңертең жарық арқылы қайта баптау қажет. Көздің тор қабығындағы жарыққа сезімтал жасушалар осы баптауда маңызды рөл атқарады.

Жарықтан бөлек, біздің тамақтану тәртібіміз де биологиялық сағаттарға әсер етеді. Мысалы, бауыр, бүйрек және ішек секілді мүшелердегі сағаттарды тамақтану уақыты реттейді. Осылайша, күнделікті әдеттеріміз биологиялық сағаттарға тығыз байланысты, ал сағаттар өз кезегінде біздің денеміздің әр сағаттағы жұмысын анықтайды.

Таңертеңгі жарық биологиялық сағаттарды синхрондап, дене функцияларын қоршаған ортаға бейімдейді. Таңғы жарықтың жеткілікті мөлшері ұйқының сапасын жақсартып, психикалық денсаулықты нығайтады және семіздік қаупін азайтады. Сондықтан таңғы серуенге шығу немесе ашық ауада таңғы ас ішу психикалық және метаболикалық денсаулыққа оң әсерін тигізеді.

Жарықтың пайдасы айқын болғанымен, біздің биологиялық сағаттарымызды басқаратын генетикалық факторларды бақылау қиын. Дегенмен, жарыққа әсер ету әдеттерін жақсарту арқылы денсаулығымызды қолдауға болады.