Шәкен КҮМIСБАЕВ: БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТIНЕ – ӘЛI БАЯҒЫ КӨЗҚАРАС
Шәкен КҮМIСБАЕВ: БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТIНЕ – ӘЛI БАЯҒЫ КӨЗҚАРАС
Әдебиет айдынына, оның iшiнде балалар әдебиетiне 1963 жылдан берi қалам тербеп келе жатқан жазушы Шәкен Күмiсбаев осы күнге дейiн жас оқырмандарға 18 кiтап тарту етiптi. Журналистiк зерттеу мен үлкен әдебиет желiсiнде жарияланған мақалалары мен шығармалары өз алдына бiр төбе. Сондай-ақ ол былтырдан берi өткiзiле бастаған балаларға арналған шығармалар бәйгесiнiң де ұйымдастырушысы. 23 сәуiр – Халықарылық кiтап күнi қарсаңында бiз Шәкен ағамен әдебиет төңiрегiнде әртүрлi әңгiме қозғап едiк.
– Әдебиетке шет тiлдерi институтында оқып жүргенде келдiм. Ең алғашқы әңгiмем 1963 жылы облыстық «Жетiсу» газетiнде бiр бет боп шықты. Бұған дейiн де әдебиетке деген аса құмарлығымның барын сезетiнмiн. Әуелгi кезде қара өлеңге де аңсарым ауып, төрт шумақ өлең жаздым.
«Анау, «қой» дедi,
Мынау, «қой» дедi,
Мынау, «ысқырма» дедi,
Анау, «қышқырма» дедi,
Ақыры ду болды,
Бөлменiң iшi шу болды», – деген өлеңiмдi ақын Әнуарбек Дүйсенбиев оқыды да, мәз болып, «Шәке, сiз өлең жазыңыз!» дедi. Сосын бiр-екi өлең жазып көрдiм. Бiрақ маған өлеңнен гөрi проза едәуiр жақын болды. Содан бiрте-бiрте ересектерге де арнап жазатынды шығардым. Жалпы, үлкендерге төрт кiтабым, таза балаларға арналған он сегiз кiтабым жарық көрдi.
– Тек балаларға арнап жазу үшiн басқа салаға кетудiң керегi бар ма? Әлде, соған ғана машықтану қажет пе?
– Ол былай. Көбiне балаларға ден қоятын себебiм, отыз бес жыл бойы мектепте мұғалiм боп қызмет атқардым. Шыны керек, балалардың арасында жүргендiктен бұл қызметiм жазушылығыма да айтарлықтай әсер еттi. Ұстаздарым – Сайын Мұратбеков, Жекен Жұмақанов. Алғашқысы әуелi балалар әдебиетiне келiп, содан кейiн ақырындап көтерiлдi. Сол сияқты мен де үлкендерге арнап неге жазбасқа дедiм. Бiрақ неге екенi түсiнiксiз, балаларға байланып қалдым.
– Дегенмен, үлкендерге арнап жазғаныңыздың тiлi, стилi басқашалау болуы керек. Айналып келiп, балалар әдебиетiне соқтыға бермейсiз бе?
– Өзiм әжемнiң қолында өстiм. Он үш баладан кейiн мен және менен кейiнгiлер ғана аман қалыпты. Сол әжемнен көп тәрбие алдым. Оның айтқан сөздерi, әңгiмелерi жадымда жатталып қала бердi. Содан ба екен, балаларға тым жақын тартып тұрамын.
– Демек, балалар жазушысы болуыңызға ата-әже қолында тәрбиеленгендiгiңiздiң көп ықпалы болды ғой…
– Көп тидi. Мысалы, қазiргi қаланың балалары қазақтың сөздерiн ұғып болмайды. Немереме «шыңырау» деген сөздi зорға дегенде түсiндiрген болдым. Қиын сөз болса да, не мағына беретiнiн әйтеуiр жеткiздiм. Балаға өте жақын болғаным соншалық, кейде өзiм де бала болып кетемiн. Оның үстiне ұстаз болғандықтан «Бала не бiлгiсi келедi?» дегендi де ойлап, оның психологиясына жiтi жақындай түсесiң.
– Елiмiзде балаларға арнап кiтап шығарып жатқан жекеменшiк баспалар көп. Ал нақты тек балалар әдебиетiмен шұғылданатын бiрде-бiр мемлекеттiк баспа жоқ екен…
– Қараңызшы, бiр «Қазақтелекомның» бастығы айына 365 мың доллар алады. Ал ендi бүкiл қазақтың баласына мемлекеттiк бiр баспа жоқ деп айтуға ұяласың. Қазақ – қонақжай, аңғал, ақкөңiл халық. Соған қарай баласы да сондай тәрбиелi, инабатты болуы керек. Құдайға тәубе, балалар баспаларынан шығып жатқан дүниелер бар, бiрақ оны қалай дегенде, балалар жазушылары редактор болып қарауы тиiс. Талай жиналыста айттым. «Айналайындар-ау, бiзге мемлекеттiк баспа ашып берiңдершi, бәрiмiз сонда барып отырып, кiтаптарымызды шығарайық» дегем. Қызық бәрi. Әуелi өз балаң дұрыс тәрбиеленбесе «тiл, тiл» деп ойбайлағаннан түк шықпайды. Ол бала тiлдi балабақшадан үйренуi керек емес пе? Сосын ол бiртiндеп бiздiң оқырманымызға айналады. Жақсы, жан-жақты, ойлы болуына тәрбиелейдi. «Ұлан» газетiнiң редакторы Сұлтан Қалиев екеумiз жүгiрiп жүрiп осында бiр Парламент депутатының баласына (Мұхтар Құл-Мұхаммед министр кезiнде) хат жаздық. Хатқа: «Балалар әдебиетi өлiп бара жатыр. Тым болмаса жылына 4 мың доллар берiп тұрыңыздаршы…» дедiк. Бiр жыл сұрадық, екi жыл сұрадық. Содан кейiн «ат құйрығын кестi» демекшi, бәрiн қойдық. Бiрде қазақ әдебиетiндегi Қадыр Мырза Әлi бастаған бiр топ балалар жазушылары: «Ей, айналайындар-ау, ертең мына қазақтың баласы не оқиды, қалай тәрбиеленедi, қаражат берiңдершi…» деген үндеу жарияладық. Одан да түк шықпады. Сөйтiп жүргенде «ТSG group» корпорациясына бардым. Бiрiншi күнi де, екiншi күнi де кiре алмадым, содан үшiншi күнi «Қабанбай» атты кiтабыма: «Балаларымыз бақытты болсын, бабалар киесi қонсын!» деп қолтаңбамды жазып, күзетке тастап кеттiм. Үйге келсем, бiр-екi сағаттан кейiн «Аға, сiздi Бауыржан қабылдаймын деп жатыр» деп қызметшiсi хабарласты. Барсам, есiк алдындағы күзетшiлерi бұрынғыдай емес, менi тура тартып отырып Бауыржан Оспановқа апарды. Сөйлесе келе, ол «Кiтабыңызға рахмет, не бұйымтайыңыз бар?» деп сұрады. «Әңгiменiң қысқасы мынау: «Балалар әдебиетi өлiп бара жатыр. Маған 4 мың доллар ақша бер» дедiм. Ол: «4 мың доллар неге жетедi?» деп бетiме қарады да күлдi. «Сiзге 10 мың доллар берейiн» дедi. Қуанып кеттiм. Одан «Қазақ өзi кiрген жерiне түйесiмен кiредi» демекшi, «қазылар алқасына да қаражат қажет боп тұр едi» деп тағы бiр ұсынысымды бiлдiрдiм. Бауыржан iнiм: «Жарайды, ертерек келгенде бұдан да көбiрек берер едiм» деп бiр серпiлтiп тастады. Көп ұзамай корпорациямен бiрiгiп бәйге жариялап, бас жүлдеге 2 мың доллар тағайындадық. Олар салтанатты түрде балалар жазушыларын, қаладағы бiраз мектеп оқушыларын жинап, жүлдегерлердi марапаттады. Талғардан Тұрдыбек Алшынбаев, Астанадан Өтепберген Ақыпбектер алды. Сөйтiп бiр дүркiретiп тастадық қой. Бұл бәйге жемiстi өткеннен кейiн қайта бардым да, «Баяғы уәде қалай?» деп сұрадым. «Айтқан уәдем уәде, егер 10 мың доллар жетпесе 22 мың доллар қаржы бөлейiн»,– дедi. Мiне, осының арқасында биыл тағы да бәйге жариялап жатырмыз. Ол мына 1-маусым Балаларды қорғау күнiне қарсы болмақшы. Бүгiннiң өзiнде 90-ға жуық шығармалар келiп түстi. Демек, бұл бұрынғы атақты «Жалын» бәйгесiнiң орнын басты деп айта аламын. Мәселен, оның бас жүлдесi кезiнде 1500 сом болса, қазiр 3 мың доллар. Бар-жоғы 12 бәйге берейiн деп отырмыз. Құдай бұйыртса, балалар әдебиетi өседi, өркендейдi. Бұдан кейiн балалар жазушылары көптеп жазады, әдебиетке ынта туады. Әнеукүнгi Жазушылар пленумында да әңгiме болды. Қазiр нарық заманы, ешкiм «Мә, кiтабыңды шығара ғой» деп қолыңа ақша сала қоймайды. Жазушылардың өзi қимылдау керек. Егер бабын, тiлiн тауып сөйлессең, меценаттардың iшiнде де Бауыржан секiлдi әдебиетке жаны ашитын азаматтар баршылық. Бiз ендi бұдан былай бәйгенi дәстүрлi түрде жыл сайын өткiзiп тұратын боламыз. Мiне, биыл екiншi рет болғалы жатыр.
– Қазiр кез-келген кiтап дүкенiне бас сұқсаңыз, балаларға арналған кiтаптар 100 теңгеден 1000 теңге аралығында. Бiрақ олардың қалыңдығы «пышақтың қырындай» ғана. Оның өзiнде ол кiтап екi тiлде немесе үш тiлде жазылған…
– Қазiр қоғам үш тiлдiлiкке бағытталып келедi. Бұл нарықтың өзiнiң процесi. Бiрiншiден, кiтапты өткiзудiң амалы. Оның үстiне жақсы бағамен өткiзсе, баспаға ол да пайда. Сондай-ақ, оған қажеттi бояу түрi, безендiру жағы кәдiмгiдей қымбат. Бала суретсiз кiтабыңды оқи ма? Әрине, бетiн жауып лақтырып тастайды. «Қанжығалы Бөгенбай» атты кiтабым екi жарым, үш баспа табақпен шықты. Бiрақ кiтап дәу, үлкен. Соны жазғаным үшiн 75 мың теңге алсам, сурет салған суретшi 300 мың теңге алды. Соған қарағанда, кiтаптың қымбат болуы сол безендiрiлуiмен байланысты шығар. Мысалға, Ресейде салық төлемейдi, бiзде төлейдi. Сондықтан да қазiр кiтап дүкендерiн орыс кiтаптары жаулап алған. Оның үстiне бiздегi шығып жатқан кiтаптың тиражы өте аз. 2 мың дана деген не?! Кiмге жетедi? Бұл әуелi елдегi 3 мыңнан артық мектеп кiтапханасының өзiне де бiр-бiреуден келмейдi ғой?! «Аруна», «Кiтап» баспасы кiтаптарын кейде 5 мың, 10 мың таралыммен шығарады. Ол дұрыс. Ал 2 мың таралым дегенге iшiң ашиды. «Балалар не оқиды?» деп уайымдайсың.
– Бiзде әр жылды белгiлi бiр салаға арнап жатады. «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында балалар әдебиетiне қаншалықты көңiл бөлiндi?
– Осыған байланысты 50 кiтаптың үстiндегi шығармаларды «Балауса» баспасы шығарып жатыр. Оның iшiнде тек Бердiбек Соқпақбаевтың ғана кiтабы бар екен. Бiрақ бiзге қалай болғанда да классикалық дүние керек. Оны қазақшаға немесе орысшаға аудару үлкен жетiстiк. Кiтап шығару бөлек те, оның таралуы басқа мәселе. Қазiр ауылда кiтапхана жоқ. Кезiнде дүркiреп тұрған кiтапхананың сау-тамтығы қалмады. Кез келген дүкендi ресейлiк кiтаптар басып алды. Мiне, экспансия дегенiңiз осы.
– Сiздiңше, балалар әдебиетiне қалам тербейтiндер аз ба, көп пе? Кейбiреулер «бұрын көп едi, қазiр азайып кеттi» дейдi.
– Бiзде айтқыштар көп қой. Ол мынадай жағдай. «Жалын» бәйгесi жарияланғанға дейiн бiраз жазушылар болды. Бiрақ олардың өзi жасы жеткендер едi. Олар Сапарғали Бегалин, Мұзафар Әлiмбаевтар болатын. Содан кейiн «Жалын» бәйгесi дәстүрлi түрде өткеннен кейiн әдебиетке ауылды жерден талай жастар келiп қосылды. Айталық, Тынымбай Нұрмағамбетов, Оралхан Бөкей, Марат Қабанбай, т.б. жазушылар балалар әдебиетiне осы бәйге арқылы келдi. Ол кезде кiтаптың таралымы да жақсы болды. Содан ба екен, балалар жазушысы көп сияқты едi. Кейiннен жазушыларға жасалатын жағдайды мүлдем қиып тастағаннан кейiн, түк те болмай қалды. Қайта кейiнгi жылдары ғана балалар әдебиетi көтерiлiп келедi. Үкiмет те мойнын бұра бастаған сыңайлы. Жазушылар Пленумында ақын Нұрлан Оразалин мен Президент әкiмшiлiгiнен келген жазушы Әлiбек Асқаров: «Қаламақы мәселесi шешiледi, өседi, сосын Мемлекеттiк сыйлық құнын көбейту жағы да қарастырылады» – деген-дi.
– Негiзi балалар жазушыларының iшiнде сыйлыққа ұсынылып жатқандары аз сияқты.
– Қазақ әдебиетiнде балалар әдебиетiнiң өкiлi ретiнде Мемлекеттiк сыйлықты «Аспандағы әпке» кiтабы үшiн жалғыз Мұзафар Әлiмбаев алған. Ал одан кейiнгi «Алаш» сыйлығының өзiне екi-ақ адам, Ескен Елубаев пен Қаржаубай Омаров ие болды. Қазiр «Неге сендер балалар әдебиетiн шеттетесiңдер, көтермейсiңдер?» деген әңгiме ашық айтылып жатыр. Ендi бұдан былай көңiл бөлiнетiн шығар деп үмiттенемiз. Сосын бүгiн балалар әдебиетiнде «Мынадай шығарма жазылыпты, ол анадай екен…» деп мiн мен сынаудан тұратын алып-қашпа сөз көп. Құдайға шүкiр, жақсы, тәп-тәуiр жылы дүниелер өмiрге келiп жатқанын айту керек. Кейбiр жазушылар сияқты үлкен әдебиетке кетiп қалмаса, балалар жазушылары баршылық. Оған да тәубе.
– Демек, жазушылардың балалар әдебиетiнен үлкен әдебиетке кетiп қалмауы үшiн не iстеуi керек?
– Ол жазушының өз еркi. Мысалы, мен де үлкендерге арнап жазып жүрмiн. Балаларды да тыс қалдырмаймын. Ал негiзiнен балалар жазушысымын ғой.
– Қаламақыңызға көңiлiңiз тола ма? Осы қаламақының аздығынан балалар әдебиетiнен кетiп қалатындар бар шығар…
– Көбiнесе солай. Бiр кезде жазушылар өзiнiң қаламақысымен күн көрген ғой. Оның үстiне ол тұста қоғамдық ұйымдардан да әжептәуiр қолдау болған. Әйтеуiр қазiр де «ауылдарға барып кездесу мен басқосу өткiзесiздер!» деп айтып жатады. Бұл ауыл халқының әдебиеттен қол үзбеуiне қарай ұйымдастырылған шара. Қазiр қаламақы шыны керек, өте аз. Екi-үш жыл бойы тыным таппай, еңбегiңдi сарп етiп жазған кiтабыңа 50-60 мың теңге берiп қарап отырса, не айтарың бар? Айталық, кiтап шығару үшiн баспаға жыл сайын министрлiктен ақша бөлiнедi. Бiрақ мынау баспаға, мынау авторға деп екшеп бөлiп бермейдi. Негiзi тендер кезiнде, «Айналайын, баспа директоры, сен мына ақшамен тиiстi кiтабыңды шығарасың, ал мынаған тиiспе, бұл автордiкi…» деп беруi керек емес пе?! Ал олар бәрiн жалпылама бере салады да, кiм қанша алатынын бiлмейдi. Кейiнгi кезде бұл мәселе де жиi көтерiлiп жүр. Бұрынғыдай емес, қазiр әдебиетте бiр ашық айту үрдiсi бар. Жазушылар «Бiр жағадан бас, бiр жеңнен қол шығаруға» ұйымдасып келедi. 6-7 маусымда съезд өтпекшi. Сонда бiраз мәселе шешiлiп қалатын шығар. Қысқасы, Үкiмет көмек қолын созып жатқан сияқты.
– Сiздi басқа елдердегi балалар әдебиетi өкiлдерiнiң қаламақысы қанша екендiгi қызықтырған кезi болды ма?
– Мәселен, Қырғызстан ендi ғана бiрiгiп келедi. Бұрын бiрi былай тартса, келесiсi басқа жаққа бұрып, ақыр аяғында Жазушылар одағы жойылып кете жаздады. Ендi ғана бiртiндеп қайта бiр арнаға тоғысып келедi. Ал Ресейдiң өзiнде де бiр емес, үш-төрт Жазушылар одағы бар. Олар да бiр-бiрiмен ырылдасып, тартысып жатады. Бiзде тәубе, әзiрге бөлiнбеген бiр-ақ одағымыз бар. Шынын айтсам, шет елде балалар жазушысы қанша қаламақы алатынынан хабарым жоқ.
– Сiз секiлдi аға буын өкiлдерi жаңа технология заманы баласының психологиясын жiтi түсiнiп, оның қажеттiлiгiн қанағаттандыра ала ма? Жалпы, балалар әдебиетiне жас буынның келуi қалай?
– Қазiргi кезде жастар арасында жарқ етiп, бұрқыратып жазып жатқандар жоқ. Кезiнде бiрден қара сөзге дес бермеген Оралхан Бөкей, Марат Қабанбай секiлдiлер қазiр көрiнбейдi. Бiрақ бiз сияқтылардың өзi осы заманның ыңғайына көнiгуге мiндеттi. Өйткенi, сен – жазушысың. Мысалы, өзiм немерелерiмнiң психологиясын әрдайым бақылап, түсiнуге талпынам. Балаларға арнап жазғаннан кейiн, бәрiн ұзақ зерттеу керек. Қысқасы, зерттеп, екшеп, зерделеп жазған дүние жақсы оқылады. Ал ендi шығармаңды қасаң түрде апай-топай етiп жазып шықсаң, оны бала оқымай-ақ жылы жауып қояды.
– Ал балалар поэзиясына келiп жатқандардың қарымы қалай?
– Бiзде «Жас өркен» деген жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi бар. Оның құрамына «Балдырған», «Ұлан», «Ақ желкен», «Дружные ребята» кiредi. Мiне, қазiргi балалардың бары да, нары да осы. Бiз жас буын өкiлдерiн осында жарияланып жатқан әңгiме, өлеңдерi арқылы танимыз, бiлемiз. Ал баспалардан ептеп көрiнiп жүрген бiрен-саран жас қаламгерлер бар. Айталық, Ағила Сауран, Нұрлан Құмар, т.б. әңгiме, өлеңдерi кездесiп қалады. Былтыр өткен бәйгеде бiраз жас буын өкiлдерiнiң балалар әдебиетiне арнап жазған шығармалары болыпты. Бiрақ әлi де шикiлiк байқалады екен. Оның бәрi аяқ астынан емес, тәжiрибе арқылы келедi ғой.
– Жоғары оқу орнынан, дәлiрегiнде қазақ тiлi мен әдебиет факультетi iшiнен балалар әдебиетiн серiк еткiсi келгендердi дайындайтын кафедра немесе бөлiм ашуға болмай ма?
– Онда жаман болмас едi. Бұл бiр шетiнен қызық процесс. Былтыр байқау жарияланған кезде мектеп оқушыларынан шығармалар өте көп түстi. Әсiресе, 10-11 сынып оқушыларынан келiп жатқан шығарманың санында шек жоқ. Негiзi бәйге 1-9 сынып оқушылары арасында өтедi. Құдайға шүкiр, бұл қуанарлық жағдай.
– Сiз кiтапты безендiретiн суретшiнiң өзi 300 мың теңге алады дедiңiз. Бiзде суретшiлер де тапшы ма сонда?!
– Бiзде мықты-мықты суретшiлер бар. Бiрақ баспаның беретiн қаламақысына келiспей ме, бiрдеңесi бар, әйтеуiр. Мысалы, Дүзелханов, Қастеевтiң немересi кiтапты көздiң жауын аларлықтай етiп безендiрiп жiбередi.
– Шет елде балалар шығармасы желiсiнде фильм, анимациялы мультфильм түсiрiп жатады. Бiздегi жазушылардың кiтабын пайдаланып, осындай дүниелердi балаларға тарту ретiнде экранға әкелу әзiрге армандайтын нәрсе ме? Тым болмаса, шығармаңызды Жасөспiрiмдер мен балалар театрында сахналауға мүмкiндiк бар ма?
– Осыдан 5-6 жыл бұрын театрға ептеп жазған пьесам болды. Оны апарып бердiм. Содан режиссерi ылғи әртiстердi жинаған да, оқып шыққан. Олар талдай келе, өз танымдарын, ұсынысын айта кетедi. Негiзi бiз пьеса жазғанда, мынадай болса екен деп өзiмiзге талап қоямыз да, сосын көп әрекеттерi театрға келiңкiремей жатады. Негiзi балалар драматургi болу үшiн де көп үйренiп, еңбек ету керек. Ақ өлеңмен жазылған Ескен Елубаевтың «Асары» мен Талаптан Ахметжановтың ертегiлер желiсiнде жазылған шығармасы сахнада қойылып жүр. Көрген болсаңыз, театрда балаларға арналған дейдi де, үнемi ертегiлер пьесасын қоя бередi. Оның iшiнде мiндеттi түрде айбатты арыстан, қорқақ қоян жүредi. Ойбай-ау, балалардың өзiне арналған шығармаларды неге сахналамасқа?! Мұны жасауға болады ғой. Бiрақ бiз өздiгiмiзден iлгерi аяқ баспаймыз. Тiптi, балаларға арнап неге кино түсiрмеске?! Айталық режиссер Сатыбалды Нарымбетов, Қанымбек Қасымбеков түсiрген балалар фильмдерi бiрнеше жүлдеге ие болды. Бердiбек Соқпақбаевтың «Менiң атым Қожа» фильмi әлi сол қалпында. Қанша көрсең де, еш жалықпайсың. Бәрi де шындыққа құрылған. Дегенмен, балаларға арналған кино экранға аз шығады. Кезiнде Ғабит Мүсiрепов: «Балаларға жазылған шығармалар үлкендердi де қызықтыруы керек» деген. Мiне, сондай шығармалар қазiр аз. Бала – әсiрешiл, мөлдiр тiршiлiк иесi. Ол кiтапта бiр өтiрiк болса бiттi, қолын бiр сiлтейдi де кете барады. Ең қиыны осы.
– Егер сiздiң шығармаңызға режиссер сценарий құрып, оны экранға шығарып, қомақты түрде қаламақы төлесе, қазiргiден де көп өндiрiп жазар ма едiңiз?
– Балалар жазушыларына әлi күнге баяғы социализмдегi көзқарас қалып қойған. «Ой, қойшы, сол балалар жазушыларын» дейдi. Негiзiнде бала болмаса, ер азамат қайдан келедi? Бәрiмiз де бала болдық. Баланың өмiрi де өте қызық. Ал режиссерлер болса, көбiнесе «Алдар көсе», «Алтын сақаны» алады да, сахналай бередi. Керек десеңiз, әртiстердiң өзi ертегiлер желiсiнде сценарий жазып, өздерi сахнаға қоюға машықтанып алған. Шындығында, балаларға арнап шығарма жазу қиынның қиыны. Бiр пьеса ұсынып едiм, театрдағы әртiстер быт-шытын шығарып сынаған соң, бетiм қайтып қалды.
– Қазiр не жазып жүрсiз?
– «Қамшы кие» атты повесть жазып қойдым. Бiраз күнде балаларға тарту етiледi. Қазақ баласы төрт түлiк мал, оның iшiнде тұлпарды бiлмегенi тiптен болмас. Бүгiнгi балалардың арасында «қамшының» не екенiн бiлмейтiндерi бар. Өткен жылы «Балалар әдебиетi» баспасынан «Солақай» повесi жарық көрдi. «Қанжығалы Бөгенбай», «Қаракерей Қабанбай», «Шақшақ Жәнiбек», «Райымбек батыр» атты 4 сериясын жаздым. «Өнер» баспасына «Дос-Мұқасан» ансамблiнiң 40 жылдығына арнап кiтап дайындадым. Неғұрлым нақты болса, балалар қызығып оқиды. Өз әрекетiн ойнатып жазып берсең, сол ұтымды. Құрғақ дидактика қазiр қабылданбайды.
– Немерелерiңiз сiздiң жазған дүниелерiңiзбен сусындап өсiп жатыр ғой…
– Әрине. Бәрi де тәрбиеге байланысты ғой. 2-сыныптағы немерем анда-санда өлең жазады. 3-4 өлеңi «Айгөлек» журналына шықты. Айттым ғой, әжемнiң қолында өскендiктен, мен де немерелерiмдi қазақы тәрбиеге баулимын. Сосын отбасымда балаларым орысша сөйлесе, қатты ренжимiн.
– Бүгiнде телеарнада балаларға арналған дұрыс хабар жоқтың қасы. Қысқасы, ертегi естiмеген баланың ертеңi қандай болады?
– Жалпы, Кеңес кезiнен берi балаларға арналған хабардың бiр шекесiн қыздырған арна болған жоқ. Не нәрсенi болсын әжептәуiр бастайды да, ақыр соңында сұйылтып жiбередi. Бәлкiм, бiр мықты режиссер керек шығар, бiлмеймiн. Құдайға шүкiр, балаларға арналған шығарма көп қой. Бiрақ соны теледидар алдындағы кiшкентай балғындарға таныстыру жағы әлi дұрыс жолға қойылмаған. Негiзi балаларға лайықталған хабарды беруде жаңаша бiр пiшiн таңдау керек сияқты.
Әңгімелескен Динара Мыңжасарқызы