ЭКСПО-2017 көрмесінің жоғары деңгейде ұйымдастырылуына, шара аясындағы мәдени бағдарламалардың тартымды әрі мағыналы өтуіне еліміздің барлық театрлары мен музыкалық мекемелері атсалыспақ. Бұл туралы апта басында ҚР Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлының төрағалығымен өткен театр, өнер қызметі және киноөндіріс бойынша көркемдік кеңестердің алғашқы отырысында ведомство басшысы хабардар етті.
Кеңеске еліміздің өнер саласына еңбегі сіңген азаматтар мен өнер ұжымдарының басшылары қатысты. Шығармашылық зиялы қауым өкілдері репертуарды, гастрольдік қызметті қалыптастыруды және кадр саясаты мәселелерін шешуге бағытталған тұғырнаманы, сондай-ақ, облыстық театрлар мен музыка ұйымдарының кадр саясаты мәселелерін шешу жолдарын талқылады. Мәдениет және спорт министрлігінің жанынан көркемдік кеңесті құру өткен жылдың қарашасында ҚР Президентінің жарлығымен бекітілген еліміздің мәдени саясатының тұжырымдамасында көзделген болатын.
Қазіргі таңда қоғам өмірінің өзге салалары секілді мәдениет те дамудың стратегиялық бағытына көшті. Сала Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауы, сондай-ақ, Қазақстан Республикасының дамыған мемлекеттерінің отыздығына кіру жөніндегі Елбасының «100 нақты қадам» жоспарының жүйелі орындалуына айрықша ден қойған.
Министрлік театр, музыка және концерт қызметі, хореография, цирк өнері, киноөндіріс, көркемсурет өнері, мұражай ісі және археология, сәулет өнері мен дизайн, хореография, кітапхана ісі, әдебиет және кітап шығару жөніндегі көркемдік кеңестердің ережелері мен құрамын бекітті. Олардың құрамына көрнекті шығармашылық тұлғалар, шығармашылық одақтар мен мәдениет ұйымдарының басшылары, мамандар, қоғам қайраткерлері кірді. Кеңес мүшелерінің алдында сөз сөйлеген Арыстанбек Мұхамедиұлы халықаралық көрме қарсаңында мәдениет ошақтарының алдында тұрған мақсаттар мен міндеттерді көрсетті. Олардың ЭКСПО-2017 жаһандық көрмесінде қандай іс-шараға қатысатындығы, ведомствоға қарайтын мекемелерге қандай жауапкершілік жүктелетіні белгіленген бағдарламаны Мәдениет және спорт министрлігі жаздың соңына дейін дайындап, жұрт назарына ұсынбақ.
– Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясында Мемлекет басшысы Мәдениет және спорт министрлігіне ЭКСПО-2017 көрмесінде бүкілқазақстандық мәдениетті паш ету жоспарының тұжырымдамасын түзу туралы нақты тапсырма берген болатын. Алдағы әлемдік көрмеде мәдени бағдарламаны, сайып келгенде, сондағы бүкіл имидждік саясатты сіз бен біз жүзеге асыратын боламыз, – деді министр.
Көрме аясындағы негізгі мәдени іс-шараларды Астанадағы «Астана Опера» театры мен Алматыдағы Абай атындағы опера және балет театры мен М.Әуезов атындағы драма театрында өткізу жоспарланған. Бірақ республиканың өзге өнер ұжымдары да ел имиджін көтеретін маңызды шарадан тыс қалмайды. Әлемнің түкпір-түкпірінен келетін қонақтарға Қазақстанның мәдениеті мен өнерін таныстыру үшін қазақ, орыс, ұйғыр, корей, неміс және басқа да ұлттық театрларымен қоса, ұлт-аспаптық, ән, би ансамбльдері жұдырықтай жұмылмақ.
Ведомство басшысы жұмыстың жүйелілігі үшін жоспардың терең ойластырылып жасалу керектігін ескертті: «Біз үш ай бедерінде жоспарды егжей-тегжейлі жазып шығуға тиіспіз. Онда әрбір қазақстандық театр мен музыкалық мекеменің өз өнерін көрсетуіне орын табылуы қажет. Сіз бен біз осы жылдардағы жетістіктерімізді осылайша көрсетеміз. Егер бірлесе отырып, бір-бірімізді қайталамайтын, бір-бірімізге кедергі келтірмейтін үйлесімді, жақсы жоспар жасап шықсақ, бұл елге де, үлкен сахнадан өнер көрсетушілерге де игілік әкеледі», – деді министр.
Кеңес отырысында отандық киноөндірістің өзекті мәселелері де талқыланды. Жуырда Елбасы «Қазақфильмнің» жұмысына сын айтып, жыл сайын бөлінетін миллиардтаған қаражаттың тиімді жұмсалуын қадағалауды Үкіметке тапсырған болатын. Жиын барысында ҚР Мәдениет және спорт министрі Арыстанбек Мұхамедиұлы да отандық кинотуындылардың сапасына көңілі толмайтынын ашық айтты. Министр ел имиджіне нұқсан келтіретін туындыларды санамалап та берді: «Хозяева», «Уроки гармонии», «Риэлтор»... Көрген боларсыздар? Сын көтермейді! Адамда намыс деген болуы керек қой?! Қазақ халқын масқара қылып көрсету кімге керек? Неге біздің әл-Фараби, Шәмші Қалдаяқов туралы бірде-бір фильміміз жоқ? Бауыржан Момышұлы туралы шағын сериал түсірдік. Неге көркем фильм түсірмейміз?», – деп ведомство басшысы қазақстандық киноиндустрияның олқылықтарын сынға алды. Кеңес отырысына қатысқан «Қазақфильм» киностудиясының бас редакторы Дидар Амантайға қатаң ескертулер жасап, айтар ойы мен ұсынар жаңалығы бар әрбір драматургке киностудияның есігі ашық болу керегін ескертті:
– «Қазақфильм» жекелеген адамдардың меншігі емес. Белгілі бір адамдарды жинап алған. Солар ғана жаңа фильм түсіреді. Ал басқа режиссерлер «Қазақфильмге» жуымайды. Бұлай болмауы керек! «Таңдаулы» режиссерлардың туындылары сын көтерсе мейлі екен, олардың түсіргенін шет ел түгілі, өз көрерменіміз білмейді, – деді Арыстанбек Мұхамедиұлы.
Театрлардың репертуарлық саясаты да кеңес назарынан тыс қалған жоқ. Министр басшылар арасында театрларды бизнес көзіне айналдыру, авторларды қаламақыдан қағу, репертуарды ұжымдық емес, жеке көзқарасы бойынша бекіту сияқты келеңсіз құбылыстардың белең алғанын, соның салдарынан саланың дамуы тұсалғанын айтты. Өнер ошақтарының шығармашылық құрамына еркіндік, актерлік құрамына кең өріс бергенде ғана өнерде өрлеу болатынын ұқтырды. Театрларда орын алған келеңсіздіктермен күресу үшін министрлік қатаң шараларға баруға мәжбүр. Қазақстанның шығармашылық бірлестіктерінің репертуарлық және кадрлық саясатын, сондай-ақ, гастрольдік қызметін бір орталықтан үйлестіру үшін жуырда министрлік аппаратында Репертуарлық саясат басқармасы құрылған. Ғалым Ахмедьяров жетекшілік ететін құрылымның құрамында көркемдік кеңестер жұмыс істейтін болады. «Біз енді барлық театрлардың бір жыл бойы қоятын қойылымдарын көркемдік кеңесте бекітуіміз керек. Бұл не үшін керек? Жасыратын ештеңе жоқ, өңірлік, республикалық театрларда кім басшы болса, соның пьесасы сахналануда. Дәл осы жайт қоғамда наразылық тудырып, келеңсіз жайттардың орын алуына түрткі болды. Сол үшін біз бүкіл репертуарлық саясатты бір жүйеге келтіруге тиіспіз», – деп Арыстанбек Мұхамедиұлы алдағы уақытта өнер ұжымдары министрліктің қатаң бақылауында болатынын ескертті.
Еліміз бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына кіруі үшін экономика, білім мен ғылым ғана емес, мәдениет саласының ілгерілеуі де аса маңызды. Сондықтан А.Мұхамедиұы өнер ошақтары дамудың халықаралық деңгейіне ұмтылуы тиіс екенін атап өтті. «Қала мен ауыл халқының театр өнеріне теңдей қол жеткізуін қамтамасыз ету, сондай-ақ, қазақстандық үздік қойылымдарды халықаралық театр кеңістігіне ілгерілету мақсатында гастрольдік және фестивальдік қызметті ұйымдастыру тәсілі қажет. 2030 жылға қарай еліміз кәсіби шеберлік пен шығармашылық өсудің жетекші халықаралық мектебіне айналуы тиіс», – деді министр.
Елордада өткен жиынның тағы бір жаңалығы – «Астананы Еуразияның іскерлік, мәдени және ғылыми орталығына айналдыру» туралы Ұлттық жоспардың 69-шы қадамын жүзеге асыру мақсатында Астанада ірі мәдени ұйым бой көтеретін болды. Нақтырақ айтқанда, құрамына «Астана Мюзикл» театры, Бейбітшілік және Келісім халықаралық мұражайы, «ЮНЕСКО орталығы» РМҚК және «Астана Концерт» мемлекеттік концерт ұйымы» РМҚК кіретін «Бейбітшілік және Келісім сарайы» Өнер орталығы құрылмақ.
Театралдық, музыкалық қызмет және киноөндіріс көркемдік кеңестерінің бірінші отырысында жасалған мәлімдемелер мен қабылданған шешімдерді орындау үшін шығармашылық бірлестіктер қажырлы ізденіс пен жүйелі жұмысты бүгіннен бастау тиіс.