Жемісін берген жоба
«Еңбек нарығының ұтқырлығын дамытудың» өңіраралық бизнес-форумына арнайы келген ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенованың айтуынша, биыл Қазақстанда 630 мыңнан астам жұмыс орны ашылады. Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасының алғашқы бағыты аясында 2,5 жыл оқу мерзімімен колледждерде тегін кәсіби-техникалық білім беру ұйымдастырылады. Бұл орайда ең алдымен мектепті бітірген соң оқуға түспеген жастарға назар аударылады. Кәсіп ашамын деген азаматтарға қалалық жерде «Даму» қоры арқылы, ауылда және шағын қалаларда «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау» қоры мен «Аграрлық несие корпорациясы» арқылы несие беріледі. 2011-2016 жылдары аралығында жүргізілген «Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы аясында мектептер, ауруханалар, мәдениет ошақтары жөнделді. Ауылдар абаттанды. 800 мыңнан астам азамат осы жобаға қатысып, мүмкіндігінше жұмысқа орналасты. Ал биыл бағдарлама атауының неліктен өзгергендігі жайында министр былайша ой түйеді. «Елбасы өз Жолдауында бүкіл әлем төртінші ғылыми-техникалық революцияға өткенін атап көрсетті. Қазір жаңа жұмыс орындары ашылып жатыр. Енді барлық жұмыс берушілер мамандарға жоғары талап қояды. Өткен жылы жұмыс берушілерден жалпы 100 мыңнан аса жаңа бос орын бойынша хабарландыру ілінді. Онда ұсынылған қызметке сай келмеген талапкерлер де кезікті. Себебі мектеп бітіргеннен кейін ешқандай мамандық иесі бола алмаған жастар көп. Біз алдыңғы бағдарлама аясында біраз азаматтарды жұмысқа тарттық. Уақытша істегендер де бар. Жұмыс берушілердің тапсырмасына сәйкес, азаматтарды оқыттық. Бірақ, бүгінгі нарыққа қажетті мамандарды толық қамти алғанымыз жоқ. Сондықтан жаңа бағдарламаның негізгі мақсаты – азаматтардың өз бетінше жұмысқа орналасуы, оларға қолдау көрсету, өздерінің кәсібін ашу үшін несие алуға қолдау көрсету», – деді министр. Ал Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түймебаев форумда сөйлеген сөзінде өңіраралық ынтымақтаса даму ең алдымен агроөнеркәсіптің ілгерілеуіне жол ашатынын жеткізді. «Солтүстік облыстардан картоп, мал азығы сынды өнімдерді алып, өңіраралық кооперативтерді қалыптастыру жолдарына мән беруіміз қажет. Дайын өнімдерді ішкі нарықтан бөлек, шекарадан асырып, Ресей Федерациясының аумағына өткізуге мүмкіндік бар. Мұндай бағыт Еуразиялық экономикалық одақ аясында көршімізбен экономикалық байланысымызды нығайта түседі. Бірлескен одақтың шартына сәйкес, Қазақстан тарапынан өтетін тауарларға көптеген жеңілдіктер бар. Бүгінде облыстың бақша өнімдері Ресейге жіберіліп жатыр. Ал сол көкөніс өсіруді солтүстік облыстарда дамытып, шекара асыру тиімді болмақ. Сондай-ақ, шаруалар солтүстіктен Оңтүстікке жеткізетін ауылшаруашылық өнімдерін де молынан дайындап, осында жіберуге мүмкіндік болады. Бұл өз кезегінде елімізде азық-түлік нарығын жеңілдетуге оң ықпал ететіні анық. Бүгінде Қазығұрт ауданындағы «Амангелді» корпорациясы Ақмола облысында 5 мың гектарға бидай дақылын егумен айналысады», – деді облыс әкімі. Форум барысында барлық облыс әкімдерімен бос жұмыс орындарын анықтау бойынша меморандумға қол қойылды. Оңтүстіктен – солтүстікке, оңтүстіктен – шығысқа бағытталған көш жалғасын табуы керек. Ең бастысы, көшуге ниет білдірген әрбір азамат мемлекет тарапынан әлеуметтік көмектің берілетінін, жұмыс орнымен қамтылатынын білгені абзал. Қазірдің өзінде «Серпін» бағдарламасы бойынша 5627 студент солтүстік аймақтарда білім алуда. Ал олардың қатарын биыл тағы 700 түлек толықтырмақшы. Солтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Асқар Сақыпкереев биыл 300 отбасыны қабылдауға дайын екендіктерін жеткізіп, ол үшін 600 баспана, 1 мыңға жуық жұмыс орны мен 35 мың гектар егістік жер әзірленгенін айтты. Аталмыш өңірлерден шығатын еңбек мигранттарына көш шығындарын жабатын және бір жыл бойы баспана жалдауға қажет қаржыны өтейтін субсидия бөлінбек. Барлық бағдарламаларға сай берілетін жәрдем қаржының жиынтық көлемі 18 млн теңгеге дейін ұлғайтылып отыр. Ал несие 6 пайызбен беріледі.Квота қайта қаралмақ
Парламент Мәжілісінің депутаты Кәрібай Мұсырман депутаттық сауалында оңтүстіктен солтүстікке бағыт алған көштің баяу жүріп жатқанын тілге тиек етті. Себебі Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметіне жүгінсек, өткен жылы Үкімет қаулысымен жұмыс күші артық өңірлерде тұратын отбасыларды жұмыс күші жетіспейтін өңірлерге қоныстандыруға бөлінген 463 квотаның 196-сы ғана игерілген, яғни тиісті тапсырма небары 42 пайызға ғана орындалған. Осы орайда, Солтүстік Қазақстан облысы ғана айрықша мүдделілік танытып, өткен жылы квотадағы 110 отбасының орнына 129 отбасыны қабылдапты. Бұл жөнінде депутат: «Алдағы уақытта тұрғындарды жұмыс күші артық өңірлерден жұмыс күші жетіспейтін өңірлерге қоныстандыру жұмысының қарқыны мен ұтымдылығын арттыру мақсатында мынадай іс-шаралар жедел қолға алынуы керек-ақ. Мемлекеттік тұрғыдан алғанда аса маңызды істің жергілікті жерлерде орындалуы қанағаттанарлықтай емес. Біріншіден, қоныс аударушыларды қабылдаудың 2017-2019 жылдарға арналған өңірлік квотасын бөлу мәселесін қайтадан қарау қажет. Өйткені үстіміздегі жылы артық жұмыс күші бар өңірлерден жұмыс күші жетіспейтін өңірлерге 288 отбасыны қоныстандыру белгіленген. Ал бұл жеткіліксіз. Өйткені, бір ғана Солтүстік Қазақстан облысы биыл квотадағы 110 отбасының орнына 300 отбасын қабылдауға дайын екендігін мәлімдеп отыр. Екіншіден, жұмыс күші артық өңірлер тұрғындарының жұмыс күші жетіспейтін өңірлерге бірнеше отбасы болып, шоғырлана көшуін ұйымдастырған жөн. Мұның өзі олардың барған жерлеріне тезірек бейімделуіне оң әсерін тигізері даусыз. Сонымен қатар, нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған бағдарламасы бойынша қоныс аударушылардың тұрғын үйді жалға алуына бөлінетін қыруар қаржыға олардың өздері көшіп баратын елді мекендердегі босап тұрған тұрғын үйлерді сатып алуына рұқсат беру керек. Бұған қоса, қоныс аударушылардың өздері үшін тұрғын үйлер салуына мүмкіндік туғызу және оларды тиісті инфрақұрылыммен қамтамасыз ету қажет. Мұның өзі жергілікті атқарушы органдардың қоныс аударушыларды тұрғын үймен қамтамасыз етуін әлдеқайда жеделдетері сөзсіз» дегенді айтады. Үкімет бөлген квотаның өткен жылы толық игерілмеуінің негізгі себебі осы. Және де тұрғын үйді жалға алу келісімшартында егер қоныс аударушының отбасы кемінде 5 жыл бойы тұрған жағдайда оған сол тұрғын үйді тегін жекешелендіру құқығы берілуі қарастырылса да артықтық болмайды. Сондай-ақ, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарының қоныс аударушыларды қабылдауға әлеуеті бар елді мекендерінің тізбесін жасап, олардағы білім беру және денсаулық сақтау мекемелерін оқушылар мен тұрғындар санының азаюына байланысты жабуға мораторий жариялаған жөн екендігі айтпаса да түсінікті. P.S. 30 сәуір күні Оңтүстік Қазақстан облысының Сайрам, Қазығұрт, Сарыағаш, Мақтаарал аудандары мен Шымкент қаласынан жалпы 40 отбасы Солтүстік Қазақстан облысына аттанды. Бұл отбасылар Солтүстiк Қазақстан облысының Айыртау, Есiл, Мағжан Жұмабаев аудандарына қоныстанып, мал және егiн шаруашылығымен айналыспақ. Биыл қоныс аударған отбасының әрбір мүшесіне 35 айлық есептік көлемінде, яғни шамамен 80 мың теңге бір реттік көмек беріледі. Сонымен қатар, бір жылға дейін тұратын үйдің жалдау ақысы мен коммуналдық төлемдері өтелетін болады. Ал Оңтүстік Қазақстан облысынан өткен жылы 146 отбасы немесе 572 адам Қазақстанның өзге өңірлеріне қоныс аударған. Оның ішінде 125 отбасы Солтүстік Қазақстан облысына, қалғандары Қостанай және Шығыс Қазақстан облыстарына көшіп барған.