Қоғам тыныштығы – көзге көрінбейтін ерліктің нәтижесі. Күнделікті өмірде біз қалыпты тіршілік кешіп жүрген сәтте, ел ішінде қауіптің алдын алып, азаматтардың өмірі мен құқығын қорғау жолында полиция қызметкерлері тәулік бойы қызмет атқарады. Қылмысқа қарсы тұру, төтенше жағдайларда адам өмірін арашалау, қоғамдық тәртіпті сақтау – үлкен жауапкершілік пен жанқиярлықты талап ететін қызмет.
Алайда қоғамда тәртіп сақшыларына деген көзқарас біркелкі емес. Кейбір келеңсіз оқиғалар мен сенімге сызат түсірген әрекеттер салдарынан халықтың полицияға сенімсіздігі әлі де бар екені жасырын емес. Бұл – бүгінгі қоғамның шындығы. Дегенмен көпшілік назарынан тыс қалып жатқан, қызмет барысында ерлігімен көзге түскен полиция қызметкерлерінің адал еңбегі мен батырлық істері жетерлік. Қызметтік міндетін орындау барысында батылдығымен көзге түскен полицейлердің еңбегін еш терістей алмаймыз. Өзгенің өмірі үшін өз басын бәйгеге тіккен, ерлікпен қаза тапқан, адамдарды ажалдан құтқарған полицейлердің мысалы мыңдап саналады.
Атырау өңірі тергеуші Темірхан Хажмұратовты жақсы таниды. Тіпті, оны әлеуметтік желіде «Біздің «Шерлок» деп атап кеткен. 28 жастағы Темірхан Хажмұратов көбіне кісі өлтіру, зорлау, балаларға қатысты қылмыстар сияқты аса қауіпті істерді тергейді. Мұндай қылмыстарды ашуда қателіктің құны өте жоғары.
Темірхан полиция қызметкері болуды жас кезінен армандаған. Ішкі істер министрлігінің Б.Бейсенов атындағы Қарағанды академиясын бітіріп, Атырауда тергеуші болып қызмет еткен жылдар ішінде ол облыстық департаменттегі ең тәжірибелі қызметкердің біріне айналды. Ол бір уақытта 4-5 істі қатар алып жүреді. Әрқайсысын мұқият талдап, дәлелдер жинау көп уақыт талап етеді. Осындай жүктемеге қарамастан өз ісіне тиянақты қарайтын, жауапкершілігі жоғары маманның 2024-2025 жылдары тергеген үш танымал ісі бойынша сот күдіктілерді өмір бойына бас бостандығынан айыруға үкім шығарды.
Біріншісі – 7 жасар қызды мас ер адам зорлағаны, артынша қылмысын жасыру үшін өлтіргені. Қыздың денесі Құрсай өзені маңынан табылған. Қылмыскер өмір бойына бас бостандығынан айырылды.
Екіншісі – NCOC компаниясы қызметкерінің өлімі. Жөндеу шебері ретінде сенімге кірген бұрын сотталған ер адам әйелді пышақтап өлтіріп, мүлкін алып қашқан. Күдікті Маңғыстауда ұсталып, сот үкімімен өмір бойына бас бостандығынан айырылды.
Үшіншісі – 2024 жылғы 18 қазанда жоғалған 23 жастағы Яна Легкодимованың ісі. Темірхан бастаған топ Янаның денесі табылғанға дейін-ақ дәлелдерді жинаған. Олар өшірілген хаттарды қалпына келтіріп, күдіктілердің цифрлық іздерін тінтіген. Тергеу изоляторындағы адамдар арқылы аудиохабарламаларға қол жеткізген. Осындай тыңғылықты зерттеудің арқасында тергеушілер айыпталушылардың айтпаған дүниелерін ашқан.
– Бұл істе ең қиыны Янаны өлтірген Хайыржанов пен Қатимов екеніне бұлтартпас дәлелдер табу болды. Олардың ішінара мойындауы және оқиға орнынан видеолар бар, бірақ олар нақты дәлел болмайды, тіпті айыпталушыларды қорғап алуы да мүмкін. Бұл істе бұлтартпас дәлел «В контакте» желісіндегі хаттар болды. Кісі өлімін тергегенде, әдетте тергеушілер оның алдындағы оқиғаларға терең үңілмей, нақты өлімнің өзіне назар аударады. Бірақ Яна ісінде айыпталушылардың бір-біріне жазған хаттары оқиғаның толық көрінісін құрады. Хаттарда олардың өлтіруді талқылағаны, жоспарлағаны, не туралы сөйлескені және одан кейін өздерін қалай сезінгені бар. Сол себепті де жазылған хаттар бұл тергеудің негізгі кілті болды. Оқиға болған жердегі бейнебақылау камерасындағы жазбаға баса назар аудардық. Бүкіл бейнебақылау камераларындағы жазбаларды мұқият қарап шығу оқиға болған жерді табуға мүмкіндік берді, – дейді аға тергеуші Темірхан Хажмұратов сұхбатында.
Темірхан қолға алған істердің барлығы айыптау үкімімен аяқталады. Ол мұны қаталдықпен емес, әр детальды жіті бақылап, дәлелдемелер базасын сапалы қалыптастырумен байланыстырады.
– Тергеуші немқұрайлы бола алмайды, бірақ эмоцияға берілмеуі керек. Әр істің артында адам тағдыры тұрады. Сондықтан сезімге ерік беру – қателікке апаратын жол. Өз жұмысыма Бауыржан Момышұлының «Тәртіпке бағынған құл болмайды» деген сөзін қағида етіп алғанмын. Тергеуші үшін ішкі тәртіп пен сабыр – ең басты қару. Сол себепті кез келген істі эмоциямен емес, дәлел және заңмен шешемін, – дейді маман.
Иә, адам тағдырына бейжай қарамайтын адал полицейлер арамызда аз емес. Бірінші кейіпкеріміз қағаздағы «суицидтің» тасасында қалған қылмысты ашып, әділ үкімге жол ашса, екіншісі аязды түнде мұз құрсауында қалған жанды ажалдан арашалап қалады, үшіншісі ең ауыр қылмыстардың шындығын дәлелмен сөйлетіп, қылмыскерді заң алдында жауапқа тартады. Өз қауіпсіздігін кейінге ысырып, өзгенің өмірі үшін тәуекелге баратын осындай азаматтардың әрекеті – мамандыққа адалдықтың, антқа беріктіктің айқын дәлелі. Сондай-ақ полиция қызметкерінің ар-ұяты, кәсіби табандылығы мен селқоя қарамауы. Олардың ерлігі тек бір адамның өмірін құтқарумен шектелмейді, ол – қоғам мен полиция арасындағы сенімді нығайтуға жасалған нақты қадам.