Күз бен қыс маусымында көптеген адамды ұйқы басып, әлсірейді. Бұған күннің қысқаруы, ауа райының салқындауы және тағам рационының өзгеруі әсер ететінін Popular Science жазды, деп хабарлайды turkystan.kz.
Америкалық ұйқы медицинасы академиясының (AASM) өкілі, дәрігер Карин Джонсон мұндай маусымдық өзгерістердің негізгі себебі мелатонин гормонының артуымен байланысты екенін түсіндіреді. Бұл гормон күннің қысқаруымен бірге көбірек бөлініп, ағзаны ұйқыға бейімдеп, энергияны төмендетеді.
«Мелатонин деңгейінің көтерілуі ұйқышылдықты арттырып, сергектік сезімін азайтады», – дейді ол.
Дәрігердің айтуынша, бұл кезде адамның циркадтық ритмі де бұзылады. Күн сәулесінің азаюы организмнің табиғи ұйқы мен ояну циклін ығыстырады. Таңғы жарық жетпегенде ағзаға «ояту сигналы» берілмейді, сондықтан тұру қиындайды. Қыста адамдардың көбі үйде көбірек уақыт өткізеді, бұл табиғи жарықпен байланысын үзіп, ұйқы режимін одан әрі бұзады.
Зерттеулер көрсеткендей, қыста адамдарда жылдам ұйқы фазасы (REM) ұзарады. Бұл ағзаның күн сәулесінің жетіспеуін өтеу амалы болуы мүмкін. Осылайша, адам белсенділігін бәсеңдетіп, «жартылай қысқы ұйқы» режиміне өтеді.
Джонсон ұйқының ең сапалысы салқын температурада болатынын айтады. Алайда адамдар жылыту жүйесін арттырып, ауа температурасын жоғары ұстайтындықтан, бұл керісінше ұйқышылдықты күшейтеді. Суық мезгілде ағза жылуды сақтау үшін көбірек энергия жұмсайды, сондықтан қысқы шаршаңдық пайда болады.
Тағам да әсер етеді: қыста адамдар калориясы жоғары, көмірсуы мен майы көп ас тұтынады. Мұндай тағам баяу қорытылады, энергия деңгейін төмендетеді және физикалық белсенділікті азайтады.
Дәрігер ұйқыны нақты қажеттілікке қарай реттеуге кеңес береді:
«Қажет болса, ұйықтаңыз, бірақ таңертең табиғи жарық түсетін бөлмеде ояныңыз. Күн сәулесі – ағзаны оятудың ең тиімді жолы», – дейді Карин Джонсон.