«Электронды сауда декларациясы» атты жаңа кедендік құжат пайда болып, жаңа декларациялау тәртібі күшіне енеді. Осы аптадағы Мәжілістің жалпы отырысында депутаттар Еуразиялық экономикалық одақтың Кеден кодексіне өзгерістер енгізу туралы Хаттаманы ратификациялады.
Бұдан бөлек, Мәжіліс жаңа Салық кодексі мен салық салуға қатысты заңдарға Сенат енгізген өзгерістерді мақұлдады.
Отырыс аяғында Мәжіліс Төрағасы Ерлан Қошанов VIII шақырылымның үшінші сессиясын қорытындылап, келесі сессияда қаралатын маңызды заң жобаларына тоқталды.
Заңда электронды саудаға басқа мәртебе берілмек
Осы аптада Мәжілістің пленарлық отырысында депутаттар Еуразиялық экономикалық одақтың Кеден кодексіне өзгерістер енгізу туралы Хаттаманы ратификациялады. Құжатты депутаттарға Ұлттық экономика министрі – Премьер-Министрдің орынбасары Серік Жұманғарин таныстырды.
Министрдің айтуынша, өзгерістер шеңберінде кеден саласында электронды сауда операторы атты жаңа құқықтық институт құрылмақ. Бұл оператор шетелдік интернет-дүкендерден тапсырыс берген жеке тұлғаларға арналған тауарлардың логистикасына жағдай жасап, интернет-платформалар мен кеден органдарымен өзара байланыс орнатады.
– Электронды сауда операторы кедендік декларациялау мен қоймалау үдерістерін де жүргізеді. Бұл – цифрлық сауда нарығы үшін маңызды қадам, – деді Жұманғарин.
Жұмыс тобының жетекшісі Әділ Жұбанов атап өткендей, енді ЕАЭО-ға мүше емес елдерден пошта арқылы келетін интернет-сатылым тауарлары жеке пайдалануға арналған бұйымдар қатарынан шығарылып, «электронды сауда тауарлары» деген бөлек санатқа енгізіледі.
Жаңа декларациялау тәртібі күшіне енеді
Осыған орай «электронды сауда декларациясы» атты жаңа кеден құжаты пайда болады. Бұл талап шетелдің интернет дүкендерінен сатып алынған барлық тауарға қойылатын болады. Бұған дейін тек құны 200 еуродан немесе салмағы 31 келіден асқан тауарлар ғана декларацияланатын.
Талқы кезінде депутаттар электронды сауда операторларын тіркеу тетігіне қатысты сұрақтар қойды. Бүгінде бұл қызметке «Қазпошта» мен DHL International Kazakhstan кірсе, алдағы уақытта басқа да ұйымдар қосылуы мүмкін.
Сондай-ақ депутаттар операторлардың жауапкершілігі, контрабандамен күрес шаралары, маркетплейстердің тұтынушылар алдындағы міндеттері секілді өзекті мәселелерге қатысты нақты сұрақтар қойды.
Салық кодексіне енгізілген өзгерістер мақұлданды
Бұдан бөлек, Мәжіліс Сенат енгізген жаңа Салық кодексі мен салық салуға қатысты заңдарға өзгерістерді мақұлдады. Бұл ретте құқық қорғау органдары қызметкерлерінің әлеуметтік қорғалуы, тұрғын үймен қамту және құқықтық реттеудегі артық нормаларды қысқарту да қамтылған.
Айта кетейік, Сенат Салық кодексіне 131 түзету енгізген. Оның ішінде 41 өзгеріс кодекстің негізгі мазмұнына әсер етпей, қосымша нақтылаушы нормалар ретінде ұсынылып отыр.
Сондай-ақ 70 баптың мәтіні, өтпелі ережелер мен заң күшіне ену мерзімдері нақтыланып, жетілдірілді. Ал 20 түзету салық әкімшілендіру тәртібін нақтылауға бағытталған. Ілеспе заң жобасына Сенат енгізген 35 түзету де негізінен техникалық және нақтылаушы сипатқа ие. Бұл өзгерістер басқа заңнамалық актілермен, оның ішінде Сенаттың өзі енгізген өзгертулермен сәйкестікті қамтамасыз ету үшін қажет болды.
Айта кетерлігі, Сенаттың бұл түзетулерінің ешбірі Салық кодексінің концептуалдық бағытын өзгертпейді. Осыны негізге алған Мәжілістің тиісті комитеті түзетулермен келісіп, заң жобасын қабылдауды ұсынды.
VIII шақырылымның үшінші сессиясы қорытындыланды
Отырыс аяғында Мәжіліс Төрағасы Ерлан Қошанов VIII шақырылымның үшінші сессиясын қорытындылап, Палатаның нәтижелерін баяндады.
– Осы кезеңде 39 пленарлық отырыс өтіп, 249 мәселе қаралды, 90 заң қабылданып, 36 халықаралық келісім ратификацияланды. Салық кодексі – ең қызу талқыланған құжаттардың бірі болды. Мемлекет, азамат және бизнес мүддесін ескере отырып, теңгерімді, әділ және түсінікті құжат қабылдадық, – деді ол.
Қошанов балалар құқығын қорғау, «Заң және тәртіп» қағидатын жүзеге асыру, жаңа экономикалық саясат пен су ресурстарын басқаруға арналған Бюджет және Су кодекстерінің қабылдануы туралы да айтты.
Әлеуметтік әділет – басты назарда
Мәжіліс Төрағасының қорытындысына сүйенсек, депутаттар ең алдымен қарапайым азаматтардың әлеуметтік жағдайына баса мән берді. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне өзгерістер енгізіліп, сақтандырылмаған азаматтардың да алғаш медициналық көмек сұрағанда тегін базалық қызмет алу құқығы сақталып қалды.
Онкологиялық аурулардың алдын алу мақсатында тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлеміне онкоскринингтерді енгізу ұсынылды. Сонымен қатар есту қабілеті нашар балаларды жергілікті бюджет есебінен есту аппараттарымен қамтамасыз ету жолы қарастырылды.
Балалар құқығы да депутаттардың айрықша назарында болды. Осы сессияда кәсіби отбасы институты заң жүзінде бекітілді. Енді қиын жағдайға тап болған бала балалар үйіне емес, қамқоршы кәсіби отбасына берілмек. Сонымен қатар жекеменшік мектептердегі оқушыларға ыстық тамақ беру мәселесі де шешімін тапты.
Президент бастамасымен құрылған «Келешек» ерікті жинақтау жүйесі арқылы енді балалардың сапалы білім алуына қосымша жағдай жасалады. Одан бөлек, халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жарыстардың жеңімпаздары енді «Болашақ» бағдарламасы бойынша конкурссыз білім гранттарына ие бола алады.
Қоғам қауіпсіздігі заңмен қорғалды
Қоғамдағы тұрақтылық пен азаматтардың қауіпсіздігін сақтау мақсатында да бірқатар маңызды заңдар қабылданды. Қызметтік борышын өтеу кезінде қаза тапқан 530 полиция қызметкерінің отбасыларына ай сайынғы жәрдемақы тағайындалды. Сонымен бірге, азаматтық қорғау және құқық қорғау органдары қызметкерлеріне тұрғын үй төлемдері қарастырылды.
«Заң мен тәртіп» қағидатын негізге алған депутаттар интернеттегі алаяқтықпен күрес аясында «дропперлерге» қатысты жазаны күшейтті. Мәжбүрлеп некеге тұрғызу үшін де қылмыстық жауапкершілік белгіленіп, адамның бет-әлпетін тануға кедергі келтіретін киімдерге тыйым салынды.
Сонымен қатар заңнама ізгілікке де негізделді. Есірткіге қатысты қылмыстар бойынша алғаш рет сүрініп, қателікке жол берген жас азаматтарға қатысты 3 мыңнан астам іс қайта қаралды. Бұл – Мемлекет басшысының Ұлттық құрылтайда берген тапсырмасына байланысты жүзеге асып жатқан жұмыстың бірі.
Тағы бір мүмкіндік
Конституцияның 30 жылдығына орай Парламент депутаттары Рақымшылық жасау туралы заң қабылдады. Құжатқа жақында ғана Президент қол қойды. Бұл заңның арқасында 15 мың азаматтың жаза мерзімі қысқартылып, 2 мыңға жуық адам бостандыққа шығады.
Жоғары аудиторлық палата төрағасы екі рет есеп берді
Осы сессияда қабылданған маңызды құжаттың бірі – жаңа Бюджет кодексі. Ол бюджеттік рәсімдерді айтарлықтай жеңілдетіп, қабылдау уақытын екі есеге қысқартты. Ұлттық қорды басқару стратегиясы қайта қаралып, өңірлердің қаржылық дербестігі артты. Бюджет процесіне қатысушылардың Парламент алдында есеп беруі күшейтілді.
Салық кодексі де қызу талқыланған тақырыптардың бірі болды. Депутаттар халық пен кәсіпкерге түсетін салықтық ауыртпалықты арттырмай, мемлекет кірісін оңтайлы реттеуді басты мақсат етті. Ашық қоғамдық пікірталастардың нәтижесінде әділ, тұрақты және түсінікті жаңа Салық кодексі қабылданды.
Депутаттар еліміз үшін аса өзекті мәселе – су ресурстарын басқару саласында да маңызды шешім қабылдады. Қабылданған жаңа Су кодексі суды үнемдеу мәдениетін қалыптастыруға, оны ұқыпты пайдалануға бастама болмақ.
Геосаяси жағдай ушығып тұрған кезеңде Қазақстан сыртқы саясатта байыпты және бейбіт ұстанымынан таймайды. Осы бағытта 36 халықаралық келісім мен шарт ратификацияланды.
Сондай-ақ Жоғары аудиторлық палата төрағасының есебі екі рет тыңдалып, ауыл шаруашылығындағы субсидиялар мен дәрі-дәрмек салаларына қатысты нақты ұсыныстар айтылды. Бұл депутаттардың бақылауындағы бағыттардың бірі болып қала береді.
461 депутаттық сауал жолданды
Осы сессияда депутаттар қоғамды мазалаған мәселелерді күн тәртібіне шығарудың нақты тетігі ретінде депутаттық сауалды белсенді қолданды. Мемлекеттік органдар мен олардың басшылары атына 461 депутаттық сауал жолданып, халықты толғандырған ең өзекті сұрақтар көтерілді.
Әрине, депутаттық сауал – тек ресми сұрау салу емес, ол – елмен тікелей диалог орнатудың маңызды жолы. Бұл бағыттағы жұмыс тек Астанада ғана емес, өңірлердегі кездесулер кезінде де жалғасын тапты. Депутаттар сайлаушылардан түскен нақты мәселелерді Үкіметке жеткізіп, жауабын тыңдады. Үкімет сағаттарында, комитет отырыстарында және партия фракцияларының алаңдарында бұл ұсыныстар жан-жақты талқыланды.
Ашық Парламент – халыққа жақын Парламент
Заң шығару процесінің ашықтығы – Мәжіліс жұмысының басты қағидатының бірі. Бұл сессияда да депутаттар азаматтармен, сарапшылармен тығыз байланыста жұмыс істеді. Жұмыс топтарына қоғамдық ұйымдар мен сараптамалық құрылымдар кеңінен тартылды. Мәжіліс жанынан құрылған Қоғамдық палата өз әлеуетін дәлелдеп, маңызды сараптамалық ұсынымдарымен көзге түсті.
«Инклюзивті Парламент» тобы мүгедектігі бар азаматтардың мәселесін заң деңгейінде шешуге күш салып келеді. Бұдан бөлек халықпен кері байланыстың нақты көрінісі ретінде қоғамдық қабылдаулар ұйымдастырылып, депутаттар 2 мыңнан астам азаматты қабылдады. Енді бұл жұмыс мемлекеттік органдармен бірлесіп жүзеге асырылып, халықтың арыз-шағымына жедел жауап беру мүмкіндігі артты.
Айта кету керек, биыл Қазақстан Түркітілдес мемлекеттердің Парламенттік Ассамблеясына төрағалық етеді. Бұл еліміздің түркі интеграциясы бағытындағы көшбасшылығын және парламенттік дипломатияның рөлін тағы бір мәрте айқындай түсті.
Келесі сессияда қандай заңдар қаралады?
Спикер келесі сессияда қаралатын маңызды заң жобаларын да атады. Олардың қатарында Құрылыс кодексі, құқық бұзудың алдын алу, тұтынушы құқығын қорғау, банк және қаржы саласына қатысты заңдар бар.
Сондай-ақ отырыста Мәжілістің салалық комитеттері нотариат қызметі, ТМД елдерінде радиоактивті материалдарды шекара асыра тасымалдау келісімін ратификациялау және бағалау қызметіне қатысты заң жобаларын талқылауға алды.