Жаңа зерттеу нәтижелері фтор балалардың когнитивті дамуына кері әсер етуі мүмкін екенін көрсетті. Environmental Health Perspectives журналында жарияланған бұл жұмыс жүктілік кезінде және ерте балалық шақта фторға ұшыраған балаларда интеллекттің төмендегенін айқындады.
Фтор суда, әсіресе құдық суларында кездеседі. Алайда, АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Аустралия және Ирландия сияқты елдерде халықтың тісін шіруден қорғау мақсатында ауызсуға фтор қосудың кең таралған тәжірибесі бар. Қазіргі уақытта бұл мәселе қызу пікірталас тудырып отыр. ДДСҰ фтордың ауызсудағы шекті мөлшерін 1,5 мг/литр деп белгілеген, ал кей елдерде бұл көрсеткіш 0,7 мг/литр шамасында.
АҚШ Денсаулық сақтау департаментінің құрамындағы Ұлттық Токсикология Бағдарламасы фтор деңгейі жоғары (ДДСҰ ұсынған шектен жоғары) болған жағдайда балалар интеллектінің төмендеуімен байланысты екенін орташа сенімділікпен мойындайды. Ал төмен мөлшерлердің әсерін толық түсіну үшін қосымша зерттеу қажет деп есептейді.
Жаңа зерттеу Бангладештің ауылдық аймақтарында 500 ана мен олардың балаларының қатысуымен жүргізілді. Бұл жерде фтор ішуге арналған суда табиғи түрде кездеседі. Психологтар балалардың зияткерлік қабілеттерін 5 және 10 жасында бағалады. Ал фторға ұшырау дәрежесі ана мен баланың зәрінен өлшенді – бұл ағзадағы фтордың ең нақты көрсеткіші болып есептеледі.
Нәтижелер көрсеткендей, жүктілік кезінде аналардың зәріндегі фтор деңгейінің жоғарылауы 5 және 10 жасар балаларда когнитивті қабілеттің төмендеуімен байланысты болды. Ең төменгі концентрациялар да балалардың интеллектіне әсер етті. Балалардың орташа фтор деңгейі 0,62–0,66 мг/литр болды, ал аналарда – 0,63 мг/литр. Бұл ДДСҰ шектеуінен төмен, бірақ зиянсыз деп есептелетін шектен төмен деңгейдің өзінде өзгерістер байқалды.
Фтордың әсіресе вербалды және вербалды емес ойлау дағдыларына әсері анықталған. Гендерлік айырмашылықтар байқалмады.
Айта кету керек, 5 жастағы балалардың зәріндегі фтор мен интеллект арасында айқын байланыс табылмады. Бұл жаста ағзада фтордың сіңуі мен жиналуындағы өзгерістерге байланысты болуы мүмкін.
Зерттеудің тағы бір шектеуі – әр кезеңде фтор мөлшері бір ғана зәр сынамасы арқылы өлшенді. Бұл көрсеткіш кейбір жағдайда нақты болмауы мүмкін. Сонымен қатар, қолданылған интеллект тесттері Бангладеш балалары үшін арнайы бейімделмеген.
Дегенмен, зерттеу Канада мен Мексикада жүргізілген алдыңғы ғылыми жұмыстардың қорытындысын қуаттайды. Онда да фтордың төмен деңгейде болуына қарамастан балалардың когнитивті дамуына кері әсері байқалған. Әсіресе жүктілік кезеңіндегі әсер аса маңызды деп есептеледі.
Мамандар балалардың тіс пастасын жұтып қоймауына ерекше мән беруге кеңес береді, өйткені ол да фтор көзіне жатады.