Өнер арқылы жеткізілген ауыр тақырыптарды қабылдау жеңілірек болады – зерттеу

Амстердам университетінің зерттеушілері өнердің ауыр тақырыптарды қабылдауға қалай әсер ететінін зерттеді.

Адам ауыр тақырыптармен бетпе-бет келгенде, оны фотосуретке қарағанда өнер туындысы ретінде қабылдауға бейім. Proceedings of the National Academy of Sciences журналында жарияланған жаңа зерттеу осыны дәлелдейді. Ғалымдардың айтуынша, көрермендер ауыр және мазмұны күрделі көркем туындыларға ұзағырақ назар аударады. Бұл өнердің қиын әрі мазмұны ауыр ақпаратты жеткізу құралы ретінде қаншалықты тиімді екенін көрсетеді.

Тарихта суретшілер өлім, қасірет пен зорлық-зомбылық тақырыптарын жиі бейнелеген. Мысалы, "memento mori" картиналары адамның өлімін еске салады, ал Караваджоның "Медуза" туындысы мен Фрида Калоның өз азабын ашық көрсеткен автопортреттері бүгінгі күнге дейін көрермендерді баурап келеді.

Амстердам университетінің зерттеушілері өнердің ауыр тақырыптарды қабылдауға қалай әсер ететінін зерттеді. Олар адамдардың зорлық-зомбылық немесе әділетсіздік сияқты жағымсыз оқиғаларды суреттерден гөрі картиналардан қарауға дайын екенін анықтағысы келді.

Зерттеудің авторы, PhD кандидаты Ягмур Озбай: "Адамдар неге негатив контентке қызығады? Мысалы, криминалдық оқиғалар, қайғылы жағдайлар туралы видеолар неге соншалықты танымал? Мұндай ақпарат бізге өмірді түсінуге, эмоцияларды сезінуге және басқалармен байланыс орнатуға көмектеседі. Бірақ өнер көбінесе шынайылықтан алыстау, оны абстрактілі түрде жеткізу тәсілі ретінде қабылданады. Егер нақты өмірдегі оқиғалар біз үшін маңызды әрі әлеуметтік тұрғыда өзекті болса, неге өнерде жағымсыз тақырыптар басым?" – деп атап өтті.

Ғалымдар бес онлайн эксперимент жүргізді. Олар әйгілі суретшілердің картиналарын таңдап, соларға ұқсас мазмұндағы фотосуреттерді іріктеді. Әрбір жұпта бір көрініс өнер туындысында, екіншісі фотосурет түрінде берілді. Суреттерде зорлық-зомбылық, әділетсіздік сияқты моральдық мәселелер көрініс тапты.

Экспериментке қатысушыларға бұл суреттер екі түрлі сипаттамамен ұсынылды:

"Бұл сурет көркем галереяға қойылу үшін таңдалды" (өнер нұсқасы)

"Бұл сурет жаңалық мақаласына иллюстрация ретінде таңдалды" (фото нұсқасы)

Барлығы 1 000-нан астам адам зерттеуге қатысып, олардың суреттерді таңдау және көру уақыты өлшенді.

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей:

Қатысушылар өнер туындыларына көбірек назар аударды. Картиналар эмоциялық тұрғыдан жеңілірек қабылданды. Өнер туындылары эстетикалық тұрғыдан тартымды деп бағаланды. Фотосуреттерге қарағанда, картиналар мазмұнды жеңіл әрі қызықты түрде жеткізетін құрал ретінде қабылданды.

"Өнер бізді ауыр тақырыптарды қорытуға итермелейтін буфер ретінде жұмыс істейді", – дейді Озбай.

Зерттеушілер мұндай әсердің басқа өнер түрлерінде қалай жұмыс істейтінін зерттеуге ниетті. "Егер адамдар өнер арқылы әлеуметтік мәселелерді көбірек талқылайтын болса, бұл олардың санасына, эмпатиясына және нақты әрекеттеріне әсер ете ала ма?" – деген сұрақ алдағы зерттеулердің негізгі бағыты болмақ.

Зерттеу "Art promotes exploration of negative content" деп аталады және оны Ягмур Озбай, Эфтюхия Стамку және Сюзанна Оостервейк жүргізді.