Интернетке екі апта кірмеген адамдар өздерін бақыттырақ сезініп, зейін қою қабілеті артқан

Ғалымдар болашақта мобильді интернетті шектеудің ұзақмерзімді әсерін зерттеуді, сондай-ақ әртүрлі топтарда бұл тәжірибенің нәтижелерін тексеруді жоспарлап отыр.

Күн сайын сағаттап интернетте отыру көп адам үшін қалыпты жағдайға айналған. Алайда жаңа зерттеу смартфон арқылы интернетті қолдануды шектеу психикалық денсаулықты, жалпы бақыт деңгейін және зейінді айтарлықтай жақсарта алатынын көрсетеді. 

PNAS Nexus журналында жарияланған зерттеуге сәйкес, телефондағы интернетті екі аптаға өшірген адамдар өздерін бақыттырақ сезініп, зейін қою қабілетінің артқанын байқаған.

Бұл зерттеу смартфонның ми мен эмоцияларға теріс әсер етуі мүмкін деген алаңдаушылықтан туындады. Смартфондар – ақпаратқа, ойын-сауыққа және әлеуметтік байланыстарға шектеусіз қол жеткізуге мүмкіндік беретін таптырмас құрал. Алайда зерттеушілер гаджеттерді үздіксіз пайдалану когнитивті қабілеттер мен эмоционалдық жағдайға кері әсер етуі мүмкін деп есептейді.

Сауалнамалар көрсеткендей, көптеген адамдар смартфонға тым тәуелді екенін мойындайды. 2022 жылғы зерттеу нәтижелері бойынша, америкалықтардың 60%-ы, ал 30 жасқа дейінгілердің 80%-ы телефонды шамадан тыс пайдаланатынын сезінетінін айтқан. Кейбір сарапшылар смартфондар «санамызды жаулап алып», тұтас бір буынға кері әсер етіп жатыр деп дабыл қағуда. Бұған дейінгі зерттеулер де смартфонды жиі қолдану мен көңіл-күйдің нашарлауы, психикалық денсаулық мәселелері және зейін қою қабілетінің төмендеуі арасында байланыс барын анықтаған. Алайда бұл зерттеулер негізінен корреляциялық сипатта болған, яғни олардың арасында нақты себеп-салдар байланысы барын дәлелдей алмады.

Ғалымдар осы мәселені тереңірек зерттеу үшін арнайы эксперимент жүргізіп, смартфонның ең маңызды мүмкіндігі – интернетке үнемі қосылу – психологиялық денсаулық пен зейінге қалай әсер ететінін анықтағысы келді.

Зерттеу авторы, Техас университетінің профессоры Эдриан Уорд: «Кейінгі 15 жылда смартфондар өміріміз бен мінез-құлқымызды түбегейлі өзгертті, бірақ біздің негізгі психологиямыз өзгерген жоқ. Біздің басты сұрағымыз: біз үнемі интернетке қосылуға бейімделгенбіз бе? Алынған деректерге сүйенсек, олай емес», – деп түсіндірді.

Ғалымдар болашақта мобильді интернетті шектеудің ұзақ мерзімді әсерін зерттеуді, сондай-ақ әртүрлі топтарда бұл тәжірибенің нәтижелерін тексеруді жоспарлап отыр. Сонымен қатар, қандай мазмұн мен интернет-әрекеттер адамдардың көңіл-күйіне көбірек әсер ететінін анықтау да маңызды болмақ. Смартфонды шектегенде психикалық денсаулық пен зейіннің қалай жақсаратынын тереңірек зерттеу біздің цифрлық әдеттеріміз бен психологиялық денсаулығымыз арасындағы күрделі байланысты жақсырақ түсінуге көмектеседі.