Мейірімі мол мейіргер

Астанадағы Жүрек орталығы – еліміздегі ең ірі кардиологиялық мекемелердің бірі. University Medical Center республикалық деңгейдегі 3 клиниканы: Ана мен бала орталығы, Диагностикалық орталық және Жүрек орталығын қамтиды. Бұл – JCI комиссиясы жоғары сапалы медициналық көмек көрсететін, сонымен қатар медицина саласында ғылым мен білім беруді дамытатын ұйым ретінде таныған Орталық Азия мен ТМД-дағы алғашқы Академиялық медициналық орталық. Орталықтың басты мақсаты  – халықтың өмір сүру сапасын жақсарту және жүрек ауруларынан болатын өлім-жітімді азайту. Биыл UMC академиялық медициналық орталық ретінде халықаралық аккредитациядан өтіп, Қазақстан топ-22-ге кірді.

Батыржан Қабылұлы – осы Жүрек ор­та­лығының Диагностикалық бөлім­ше­­сінің аға мейіргері. Киелі Торғай елі Жан­гелді ауданында дүниеге келген Батыр­жан 8-сыныпты бітіргенде Астанаға қы­ды­рып келеді. Бас қаланың сұлулығына там­са­нып, келесі жылы осында оқуға түсуді ойлап қай­тады. Айтқанындай, орта мектепті Ар­қа­лық қаласында тәмамдайды да, дәрігер бо­ла­мын деген асқақ арманын үкілеп, Ас­та­на ме­дициналық колледжіне оқуға қабыл­да­на­ды. Алғашында медицина саласын таңда­ға­ны­на таңданыс білдіргендер де аз болмаған. Өйт­кені Жүнісовтер отбасында барлығы білім саласының мамандары. Әкесі кезінде мек­теп басқарса, анасы математика пәнінің ма­маны, оқу ісінің меңгерушісі болған. Қазір ол кісілер зейнет демалысында. Батыржан бес ағайынды. Үлкен ағасы, екі әпкесі бар. Ата-анасының, алдыңғы буын аға-әпке­ле­рі­нің ақ батасын алып, бас қалада төрт жыл бі­лім алған оның мамандығына деген сүйіс­пен­шілігін байқаған қарындасы да медицина са­ласын таңдайды. Ол Ақтөбе медицина уни­­верситетіне оқуға түсіп, акушер-гине­ко­лог мамандығы бойынша жұмыс істеп жатыр. 

– Әлемде мыңнан астам мамандық бол­ға­нымен, адам өмір жолында соның бірін ға­на таңдайды. Мен мейіргерлік салаға кез­дей­соқ келген жоқпын. Бала кезімнен меди­ци­на саласында жұмыс істеуді армандадым. Шү­кір, бүгінде осы салада еңбек етіп жат­қа­ны­ма 15 жылдан асыпты. Алғаш еңбек жо­лым қаладағы Наркологиялық диспансерден бас­талды. Онда төрт жыл істеп, біраз тәжі­ри­бе жинақтаған соң бір деңгейде қалып қой­май, жаңа бағыттарды көру мақсатында Қа­зақстанның білікті, мықты клиникаларын зерт­тей бастадым. Таңдауым Ұлттық ғылыми кардиохирургия орталығына түсті. Мұнда мен №1 кардиохирургия бөлімшесіне мейіргер болып жұмысқа қабылдандым. Бұл 2012 жыл болатын. Менің негізгі міндетім – ота жасалған науқастарды күту, оларды аяққа тұрғызу. Бес жыл жұмыс істеген соң мені 2017 жылы диагностика бөлімшесіне аға мейіргер лауазымына ауыстырды, – дейді Батыржан.   

Кардиохирургия бөлімшесіндегі мейіргерлердің негізгі қызметі науқас ауруханаға түскен сәттен басталады. Оны палатаға орналастыру, орталықтың ережелерімен таныстыру, алғашқы тексерістер жасау, сұхбат жүргізу, қажетті анализдер алу. Мәселен, ертең қандай науқастардың отаға баратыны анықталған сәттен мейіргер оларға психологиялық дайындық жұмыстарын жүргізеді. 

– Әр ота әртүрлі өтеді. Орталықта жылына 2 000-нан астам адамға ота жасалады. Оның ішінде 500-700-і балалар. Отаның басым бөлігі балаларға жасалатыны өкінішті. Бізге науқастардың отбасымен аман-есен қауышып, ары қарай ауырмай кеткені үлкен қуаныш сыйлайды. Алайда медицинаның да күші келмейтін сәттер болады. Жұмысымдағы ең қиын сәт – осы кез. Марқұмның туыс-туғандарымен кездесіп, жеке заттарын табыстағанда олардың қайғыларын көру өте ауыр. Жалпы, медицина саласы білімнен бұрын адам баласынан үлкен жауапкершілікті, кең жүректі, мейірімді, адамгершілікті қажет етеді, – дейді кейіпкеріміз. 

Өмір бойы оқу тенденциясы медицина саласы үшін аса маңызды. Күн сайын жаңарып, технологиялар дамып жатқан салада сұранысқа ие маман болу үшін адам өзін үздіксіз дамытып отыруы керек. Дертіне ем сұрап келген науқастың бетін қайтаруға дәрігердің еш хақы жоқ. Өйткені дәрігер адам баласын нәсіліне, жасына, жынысына, ұлтына қарамастан емдеуге ант берген. 

– Әрине, қателік жіберетін кезіміз де болады. Қателіктен сабақ аламыз. Келесі жолы ең алдымен оны дер кезінде анықтау, алдын алу, болашақта болдырмаудың ама­лын жасаймыз. Біздің орталықта инцидент дег­ен форма толтырылады. Сонда қателік бір рет­тік пе немесе жүйелі түрде болып тұра­тын нәрсе ме деген секілді талқылаулар жүр­­­­гізіледі. Қажет болса оқу-әдістемелік құ­рал­дарды, оқу материалдарын ақтарып, курс­тарға қатысып, мейіргерлер өзінің білім дең­гейін әрқашан үздіксіз арттырып отыра­ды, – дейді Батыржан. 

Медицина саласында тез шешім қа­был­дайтын экстремалдық жағдай­лар жиі болады. Мәселен, науқас талып, ес-түссіз жатса, оның жүрек қағысы, дем алысы, та­мыр соғысы байқалмаса, алғашқы меди­ци­налық көмек көрсетілуі керек. Мұны әрбір ме­дицина қызметкері «5-ке» білуі тиіс. Ал Жү­рек орталығына жұмысқа орналасқан әр­бір қызметкер алғашқы медициналық кө­мек бойынша арнайы курстардан өтіп, бі­лі­мін жетілдіріп, біліктілігін шыңдайды. Тіп­ті, кей жағдайда қаншама жыл тәжірибесі бар дәрігерлердің өзі асығыстық танытып немесе сасқалақтап қалады. Осындай сәттер­де тәжірибелі мейіргерлер дәрігерге демеу болып, қолұшын созып, білгенімен бөліседі. Ал психологиялық, эмоциялық қиындықтар болған жағдайда орталықта психолог маман ұжымды жинап, әртүрлі форматта тре­нинг­тер өткізіп, эмоциялық күйзеліс­тер­дің ал­дын алу бойынша жұмыс жүргізеді.  

– Жұмыс барысында ең есте қалған ерек­ше оқиғаларға 2019 жылы басталған COVID-19 пандемиясын жатқызар едім. Сол кезеңде біздің орталықта бірнеше бөлімше ашылып, өте ауыр халде түскен науқастарға арнайы ме­дициналық күтім көрсетіп, ем жасап, қыз­метімізді адал атқардық. Алғашында 15 күн­деп кезекшілік атқардық. Бұл оңайға түс­кен жоқ. Бір жағынан науқастардың ау­руы қыспаққа алса, екінші жағынан өз жағ­дайымыз да тықсырды. Өйткені біз арқылы от­басымыздың ауру жұқтыру қаупі өте жо­ғары еді. Сондай ауыр кезеңдерде істеген жұ­мысымды ескерген болар, 2020 жылы Ден­саулық сақтау министрі «Денсаулық сақ­тау ісіне қосқан үлесі үшін» медалімен мара­пат­тады, – деп еске алды мейіргер. 

Батыржанның айтуынша, ең қиын ота – жүрек трансплантациясы. Жүректі қажет ете­тін науқастар саны мыңдап саналады. Кар­диохирургия саласында мейіргер болу үшін мамандықты жүректің қалауымен таң­дауың керек. Бұл салаға кездейсоқ адам кел­мейді. Мейіргердің бойында жанашыр­лық, жауапкершілік, адамгершілік қасиеттер болуы хақ. Мейірімі мол мейіргер ғана нау­қас­тың тәнімен қатар жанын да емдей алады.  Бүгінде диагностикалық бөлімшеге елі­міздің түпкір-түпкірінен адамдар келіп қаралады. Себебі аймақтарда аурудың диаг­нозын дәл қою қиын. Аппарат ескі, бар­лық маман бірдей білікті емес дегендей. Сон­дықтан өңірдегілер науқасты бірден Аста­надағы Жүрек орталығына жібереді. Мұн­да мамандардың біліктілігі жоғары, нау­қасты зерттейтін құрал-жабдықтар шетел­ден сатып алынған, бәрі жаңа. Жақында Ор­талық Азия бойынша осы орталықта жаңа технология іске асырылып жатыр. Бұ­рын марқұмнан алынған орган донорға Transmedics деген шетелдік аппаратпен жеткізілетін. Бұл аппараттың мүмкіндігі шек­теулі еді, яғни органды аз уақытта до­норға жеткізіп үлгеруі керек, әйтпесе донор­дың күткен еңбегі еш кетеді. Ал орталық ен­гіз­ген жаңа технология бойынша енді адам­ның органдары алыс аймақтарға, өңір­лерге бір тәуліктен асатын мерзім ішінде же­теді. Бұл – трансплантация саласындағы үл­кен жетістік. Өйткені ғалымдардың ай­туын­ша, алдағы 10 жылда  жүрек-қан тамыр­лары аурулары әлі де кең таралады. Сонымен қатар жүрекше фибрилляциясы бар нау­қас­тар үшін де жаңа технология енгізу өте маңыз­ды. Биыл UMC мамандары ТМД және Ор­талық Азия елдері арасында бірінші бо­лып жүрек аритмиясы бар пациенттерді ем­деудің Farapulse деп аталатын ең жаңа элек­тро-импульсті абляция технологиясын ен­гізді. Технология қауіпсіз, жылдам әрі жас ма­мандардың оқуына оңай. 

– Жұмысымыздың шексіз рахатын нау­қасты күрделі отадан кейін жансақтау бө­лі­мі­нен бөлімшеге ауыстырып, мейіргерлердің жо­ғарғы деңгейдегі күтімінің, біліктілігінің ар­қасында аяғына тұрғызып, алғашқы қа­дам­дарын бірге жасап, соңында науқастың үйіне шыққандағы алғысы, «Бақытты бол, ай­налайын» деген сөздері ләззат сезіміне бө­лейді. Науқастың өмірін құтқару – ең бас­ты борышым. Адамдарға көмек көрсету ол жұ­мыста болсын, жұмыстан тыс жерлерде бол­сын – менің міндетім. Біз әрқашан оқы­ған білімімізді керек жерінде қолданып, адам өміріне арашашы болуымыз керек. Ма­ман­дығымыздың басты миссиясы да осы, – дейді ағынан жарылған мейіргер.

Қазір Батыр­жан­ның қол астында 17 мейіргер жұмыс істейді. Олардың әрқайсымен дұрыс қарым-қатынас орнату, тіл табысу, жұмысты бірдей жауап­кер­шілікпен атқару да үлкен еңбек.  Жүрек орталығында топтық жұмыстың ор­ны өте ерекше. Мұндай жұмыстар бұл жер­де өте жоғары деңгейде ұйымдас­ты­рыл­ған, әр түскен науқасқа мультидисцип­ли­нар­лық көзқараспен қарап, көптеген маман жұ­мылдырылады. Жалғыз мейіргердің ғана ар­қасы емес, сондай-ақ дәрігерлер, кар­дио­лог­тар, анестезиолог-реаниматологтар, пси­хологтер, психотерапевттер және де жан сақ­тау бөлімінен кейін науқаспен физио­те­рапия бөліміндегі қызметкерлер, масса­жис­тер жұмыс істейді. Міне, осындай топтық жұ­мыстың нәтижесінде дертінен құлан-таза айық­қан адамдар еліміздің әр түпкірінде елеу­лі еңбек етіп жүр. Мұның бәрі, әуелі Алла, кейін дәрігер мен Батыржан секілді мейіргерлердің еңбегінің жемісі.  

– Мен жастарға медицина саласын қо­рық­­пай таңдауға кеңес беремін. Бұл – ең аб­зал мамандықтың бірі. Әлемдегі әртүрлі ма­­мандықтардың жартысын бүгінде робот­тар, жасанды интеллект, техникалар мен машиналар алмастырған. Алайда ешқандай робот, ешқандай машина адамның мейірімін, жанашырлығын, ілтипатын алмастыра ал­майды. Өздеріңіз білесіздер, бұрын мейіргер лауа­зымында қыз балалар көп жұмыс істесе, бүгінде әртүрлі бөлімшелерде жігіттерді жиі кездестіресіз. Әсіресе, жан сақтау бөліміндегі операциялық бөлімшелерде ұл балалардың атқаратын рөлі зор. Қазір мейіргерлер үшін де көп мүмкіндік қарастырылған. Олардың қатарында шетелде оқу, тәжірибе алмасу бар. Кез келген мейіргер өзі қалаған мемлекетті, қаланы таңдап, біліктілігін арттырып, курс­тарға қатыса алады, – деп ойымен бөлісті кейіпкеріміз. 

Жүрек орталығының Диагностика­лық бөлімшесінің аға мейіргері бо­лып жұмыс істейтін Батыржан күн сайын Қа­зақстанның түпкір-түпкірінен келген әр­түрлі пациентпен кездеседі. Олардың әрқай­сы­ның үйіне аман-есен жетіп, жақындары­мен қауышқанын қалайды.  Үш баланың әкесі Батыржан үшін Астана қа­ласында жұмыс істеудің өзі – бір бақыт. Ор­талық Азия мен ТМД-дағы алғашқы Ака­де­миялық медициналық орталықта еңбек ету екінің бірінің қолынан келе бермейді. Мұн­да тек мықты, білікті, кәсіби және еңбек­қор жандардың басы қосылған. 

– Адам өмірде екі нәрседен қателеспеуі ке­рек дейді ғой. Бірі – жар таңдау болса, екін­шісі – мамандық таңдау. Мен екеуінен де шатаспаған, жолы болған адаммын деп ой­лаймын. Бас қалада жүрегім қалаған ма­ман­дықтың иесі атанып, жүрегімнің жарты­сын тауып, өз сүйгеніме қосылдым. Сүйікті жұ­мысым, мені әрдайым қолдайтын, қандай жағ­дайға да түсіністікпен қарайтын аяулы жа­рым бар. Үш баланың ата-анасымыз. Бола­шағымызды бас қаламен байланыстыра оты­рып, әлі де талай биік белестерді бағын­ды­ратынымыз анық. Ал биік белеске еңбек пен тәртіптің арқасында қол жеткізе аласыз. Ба­қыттың кілті – еңбекте. Сондықтан өзім­нің, отбасымның аяғынан, қалаберді мем­лекетіміздің аяғынан нық тұруына өз үле­сім­ді қосатынымды мақтаныш етемін,  – деді жүрегі мейірімге толы мейіргер Батыржан.

Атына заты сай, қиындықтан қорықпайтын, кез келген істі дөңгелетіп үйіріп алып кете­тін оның ылғи да күлімдеп жүретінін бай­қа­дық. Науқастарды жымиған күлкісімен-ақ бау­рап алатын Батыржанның өмірдегі басты мақсаттары орындала берсін деп тіледік. 

А.БИМЕНДИЕВА