"IQ-ы, жынысы, денсаулығы": АҚШ-та ата-анаға дүниеге келмеген баланы сұрыптауға мүмкіндік беретін стартап пайда болды

Heliospect Genomics деп аталатын АҚШ-тағы стартап компаниясы бай жұптарға IQ деңгейін бағалай отырып, эмбриондарды сұрыптауға мүмкіндік беретін қызмет ұсынып отыр. Бұл қызметтердің құны 100 эмбрионға дейінгі сынақ үшін 50 000 долларға (38 000 фунт стерлинг) жетеді, деп хабарлайды жасырын түсірілген бейнематериалдар. Осы технологияны қолдану генетикалық жетілдіру мәселесінде этикалық сұрақтарды тудырады.

Компанияның мәлімдемесіне қарағанда, Heliospect Genomics қазіргі кезде ЭКҰ (экстракорпоралды ұрықтандыру) процесінен өтетін оннан астам жұппен жұмыс істеп жатыр. Бейнежазбада компанияның өз қызметтерін сатудағы кейбір тәсілдері көрсетілген, оның ішінде дүниеге келетін балалардың интеллектісін генетикалық болжамдар негізінде таңдау да бар. Компания өкілдері өз әдістері IQ деңгейін 6 баллға арттыруға мүмкіндік беретінін атап өтті.

Мәліметтер Hope Not Hate үгіт-насихат тобы жасырын түсірген бейнематериалдардан алынған. Guardian басылымы Hope Not Hate тобымен бірге жазбаларды қарап шығып, қосымша зерттеу жүргізген.

Heliospect қызметкері болашақ ата-аналарға IQ және «барлығына қызықты қасиеттерді» таңдауға мүмкіндік бар екенін айтқан, оған жынысы, бойы, семіздік қаупі және психикалық ауру қаупі секілді факторлар кіреді.

Стартап өздерінің болжамдық құралдарын UK Biobank деректерін пайдалана отырып жасағанын айтады. UK Biobank – жарты миллион британдық азаматтың генетикалық материалын жинаған деректер қоры, және ол мәліметтерді тек «қоғам мүддесіне» қызмет ететін жобаларға ғана беруді мақсат тұтады.

Ұлыбритания заңнамасына сәйкес, IQ көрсеткішіне сүйене отырып эмбриондарды таңдау рұқсат етілмеген, ал АҚШ-та, онда эмбриология саласы аса қатаң реттелмейді, бұл заңды болғанымен, IQ көрсеткішіне қарай эмбриондарды коммерциялық сұрыптау әзірге қолжетімді емес.

Heliospect басшылары компанияның заң талаптарын орындап жатқанын және жария іске қосу алдында «жасырын режимде» жұмыс істеп жатқанын атап өтті. Олар, сондай-ақ, аз санды эмбриондар бойынша сынақ жүргізген клиенттерге шамамен 4 000 доллар алатынын және болашақ бағаның бәсекелестерге сәйкес болатынын айтты. Бұл жобаға қатысты генетика және биоэтика саласындағы жетекші мамандар бірқатар моральдық және медициналық мәселелерді көтерді.

Оксфорд университетінің репродуктивті генетика профессоры Даган Уэллс: «Бұл тестілеу тым артық емес пе? Біз шынымен мұны қалаймыз ба? Менің ойымша, бұл тақырыпта қоғамдық талқылау әлі толыққанды өткен жоқ», – деді.

Калифорниядағы Генетика және Қоғам Орталығының атқарушы директоры Кэти Хассон бұл технологияның кеңінен таралуы «генетикалық артықшылық» пен «кемшілікті» қалыпты жағдайға айналдырып, теңсіздіктің әлеуметтік емес, биологиялық себептермен байланысты екені туралы сенімге ықпал етуі мүмкін екенін атап өтті.