Ғалымдар әлемнің көптеген еліндегі ауызсудан қауіпті "мәңгілік химикаттар" тапты – зерттеу
Жаңа зерттеуге сәйкес, дүние жүзіндегі ірі қалаларда ауызсу құрамында ыдырамайтын улы «мәңгілік химикаттар» (PFAS) анықталды. Ғалымдар Ұлыбритания мен Қытайдағы құбыр және бөтелкедегі суларды зерттей келе, 15 елдің дүкендерінде сатылатын бөтелкедегі сулардың 99%-ынан перфтороктан қышқылы (PFOA) мен перфтороктан сульфонатын (PFOS) тапты.
Бирмингем (Ұлыбритания) мен Шэньчжэнь (Қытай) қалаларының су үлгілерін салыстырғанда, Қытайдың құбыр суындағы PFAS деңгейі әлдеқайда жоғары екені анықталды.
Бирмингем университетінің профессоры Стюарт Хэррадтың айтуынша, кәдімгі су сүзгісі немесе суды қайнату арқылы PFAS мөлшерін 50-90%-ға дейін азайтуға болады. Зерттеушілер бұл нәтижелерді ACS ES&T Water журналында жариялап, PFAS концентрациясын төмендетудің тиімді жолдарын ұсынды.
Ауызсудағы PFAS деңгейі денсаулыққа аса қауіпті емес, бірақ халықтың денсаулығын қорғау үшін бақылау мен реттеу қажет. Біз ауызсудағы зиянды заттардың таралуы туралы маңызды деректер ұсынып, тұтынушылардың олардан қорғану жолдарын көрсеттік, – деді Хэррад.
Әлемнің 15 елінен алынған табиғи минералды сулардан тазартылған суларға қарағанда PFAS жоғары мөлшерде табылғанымен, бұл деңгейлер денсаулық сақтау мекемелерінің кеңес берген шектерінен аспайды. Зерттеу барысында 87 түрлі брендке тиесілі 112 бөтелке су үлгісі сатып алынды. Сонымен қатар, Бірмингем және жақын маңдағы қалалардан 41, ал Шэньчжэньден 14 құбыр суы үлгісі жиналды.
Қытайдың Шэньчжэнь қаласындағы құбыр суында PFOS деңгейі АҚШ Қоршаған ортаны қорғау агенттігі (EPA) бекіткен 4 нг/л шегінен асып кеткені байқалды.
PFAS химикаттары өрт сөндіргіш көбіктерде, су өткізбейтін киімдер мен тұрмыстық заттарда кеңінен қолданылады. Кейбіреулері ресми түрде тыйым салынса да, басқалары әлі де кеңінен пайдаланылады және олардың толық зияны зерттелмеген.
Бұл заттар ағзаға бірнеше жолмен түседі: демалу кезінде, тағам немесе ауызсу арқылы, немесе теріге сіңу арқылы. PFAS иммунитетті әлсіретіп, бауыр функциясын бұзады, вакциналарға реакцияны төмендетеді, жаңа туған нәрестелердің салмағын азайтады және кейбір қатерлі ісік түрлерінің қаупін арттырады.