Жаңа зерттеу: Ұлттық нарциссизм – мазақ болудан қорқудың негізгі себебі

Personality and Individual Differences журналында жарияланған жаңа зерттеу адамдардың өз еліне қатысты әзілдерге білдіретін реакциясы ұлттық нарциссизмге байланысты екенін көрсетті. Зерттеушілер өз елін өзгелерден жоғары қоятын адамдардың басқалардың мазағына түсуінен көбірек қорқатынын анықтады. Сонымен қатар, мұндай адамдар басқа елдерді келемеждеуден ерекше ләззат алады. Бұл зерттеу қорғанысқа бейім және асқақ ұлттық мақтаныш сезімін ұстанатын адамдардың өз еліне қатысты әзілді қалай қабылдайтынына назар аударады.  

Күлкі – барлық адамдарға ортақ эмоция, алайда ол кейде әлеуметтік байланыстарды нығайтуға көмектессе, кейде мазақтың құралына айналуы мүмкін. Ғалымдар жеке адамдар емес, ұлттық топтар туралы әзілге адамдардың қалай қарайтынын түсінуге тырысты. Алдыңғы зерттеулер жеке адамдарға бағытталған әзілге реакцияны зерттегенімен, бұл жұмыс бірінші рет ұлттарға қатысты әзілдерге жауапты қарастырды.  

Зерттеу ұлттық нарциссизм мен ұлттық сәйкестік сияқты психологиялық ұғымдарға ерекше көңіл бөлді. Ұлттық нарциссизм – өз елінің артықшылығына деген асқақ сенім, ал ұлттық сәйкестік – елмен байланыс орнату сезімі. Екі зерттеу де онлайн сауалнама арқылы Польшадағы ересектер арасында жүргізілді. Бірінші зерттеуге 633 адам, ал екінші зерттеуге 1 504 адам қатысты. Қатысушылардың жынысы, жасы және басқа демографиялық көрсеткіштері халықтың жалпы құрылымын көрсету үшін теңестірілген.  

Қатысушылар ұлттық нарциссизм, ұлттық сәйкестік және ұлтқа қатысты әзілдерге көзқарас туралы сауалнамаларға жауап берді. Ұлттық нарциссизмді анықтау үшін «Польша ерекше қарым-қатынасқа лайық» сияқты мәлімдемелерді бағалау ұсынылды. Ал ұлттық сәйкестік «Мен басқа поляктармен көп ортақ қасиетке иемін» сияқты мәлімдемелер арқылы бағаланды.  

Зерттеушілер PhoPhiKat-9 деп аталатын психологиялық құралды бейімдеп, оны ұлттық деңгейде қолданды. Бейімделген шкала үш ұғымды бағалады: ұлттық гелотофобия (еліңнің мазаққа қалуынан қорқу), ұлттық гелотофилия (еліңнің мазаққа қалуынан ләззат алу), және ұлттық катагеластицизм (басқа ұлттарды мазақтаудан ләззат алу). Қатысушылар «Поляктар туралы айтудан қашамын, себебі басқа адамдар күлуі мүмкін» (ұлттық гелотофобия) немесе «Шетелдіктерді мазақтаған ұнайды, олардың үстінен күлгенде қуанамын» (ұлттық катагеластицизм) сияқты мәлімдемелермен келісу деңгейін бағалады.  

Зерттеу нәтижелері ұлттық нарциссизмі жоғары адамдардың өз ұлтын мазақтайтын әзілдерден көбірек қорқатынын көрсетті. Бұл байланыс олардың сыртқы сынға сезімталдығымен түсіндіріледі. Жеке нарциссизмі бар адамдар жеке сынға төзімсіз болғанындай, ұлттық нарциссизмге бейім адамдар да өз елінің мәртебесі мен беделіне қауіп ретінде қабылданатын әзілдерді көтере алмайды.  

Сонымен қатар, ұлттық нарциссизм басқа ұлттарды мазақтаудан ләззат алумен байланысты болды. Бұл өз елінің артықшылығын нығайту мақсатында басқа ұлттарды төмендетуге бейімділікті көрсетеді.  

Ал ұлттық сәйкестік сезімі ұлттық гелотофобия немесе катагеластицизммен байланыс таппады. Бұл өз елімен берік, бірақ сенімді байланыс орнатқан адамдардың елдеріне қатысты әзілдерден қауіп сезінбейтінін және басқа елдерді мазақтауға қызығушылық танытпайтынын көрсетеді.  

Зерттеу авторлары – Дагмара Щепаньска, Марта Марчлевска, Радослав Рогоза, Войцех Подсядловский, Зузанна Моленда, Оливия Мацантович, Марта Рогоза және Доминика Клюсек – ұлттық әзілдерге қатысты көзқарастарды зерттеу қоғамдағы әлеуметтік байланыстарды жақсы түсінуге көмектесетінін атап өтті.