Қазақ пен қырғыз қауышқан күн

Кеше елордадағы Конгресс-орталықта  қазақ-қырғыз зиялылары мен шығармашылық өкілдерінің форумы  өтті. Оны Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі Ерлан Қарин жүргізді. 

Қырғыз Республикасының Президентіне қа­расты Мемлекеттік тіл және тіл саясаты бойын­ша ұлттық комиссиясының төрағасы Ме­лис Муратәлиев қырғыз-қазақ елінің та­мыры да, тағдыры да бір екенін баса айт­ты. Көшпелі тұрмыс кешкен екі елдің әлем өр­кениетіне қосқан үлесі туралы нақты мы­салдар келтіре отырып, мазмұнды әңгіме өр­біт­ті. Қырғыз Республикасында Президент Жар­лығымен Манасты ұлықтау, зерттеу кең жол­ға қойылыпты. Екі ел президенттерінің қа­тысуымен Астанада Манас ескерткішінің ашылуы бауырлас елдерді одан әрі жақын­дастыра түсетініне сенетінін айтты. 
Қазақстанның Халық жазушысы Төлен Әбдік қырғыздың қазақ үшін ең жақын ха­лық екенін айта келіп, әлемде туысқан ха­лық­тардың арасында да түрлі кикілжіңдердің бо­лып жатқанын, сондықтан да бірліктің, та­тулықтың туын берік ұстау керектігіне тоқ­талды. Шыңғыс Айтматовпен армансыз ақ­тарыла әңгімелескен сәттерін сүйсіне әң­гімеледі. Мұхтар Әуезов, Шыңғыс Айтматов се­кілді тұлғалардың екі елге де ортақ екенін шегеледі. Ал әйгілі «Манас» жырына деген құр­меті тіпті бөлек екен. «Манас» – әлемдік поэ­зиядағы үлкен құбылыс! Осындай жауһар жырды туғызған қырғыз – қандай құр­метке де лайық. Барыс-келісіміз көбей­сін» – деді ол. 
Қырғыздың белгілі ғалымы, филология ғы­лымдарының докторы, академик Абдыл­да­жан Акматалиев: «Біз Манасты айтқанда, қа­зақтың екі тұлғасын қоса айтамыз. Бірі – оны жазып алып, әлем әдебиетінің қазы­на­сына қосқан Шоқан Уәлиханов, екіншісі – Кеңес заманында әйгілі эпосты жаладан аман алып қалған даңқты қаламгер Мұхтар Әуе­зов. Осының өзі-ақ біздің қаншалықты туыс екенімізді көрсетеді», – деді. «Манас» жы­рының кейбір ерекшеліктерін сөз етті. Egemen Qazaqstan газетінде жарияланған мақаласын көрсетіп, екі ел арасындағы байланысты нығайта беру керектігіне тоқталды.
Қазақстан Жазушылар одағы Басқарма­сының төрағасы Мереке Құлкенов қазақ қалам­герлерінің Алатаудың ар жағындағы елдің әрбір қадамын қадағалап отыратынын, тит­тей жетістігіне жүрегі жарыла қуана­ты­нын айтты. «Жәмилә» повесін жазып, жарқ ете қалған жас Айтматовтың қолтығынан де­ме­ген Мұхтар Әуезов туралы айта келіп, Шың­ғыс шығармаларын ән арқылы дәріп­те­ген атақты композитор Ілия Жақановтың ең­бегіне арнайы тоқталды. Оның Қазақ­стан­да ешқандай атақ алмай тұрғанда, ком­пози­тор­ға «Қырғызстанның еңбек сіңірген қай­рат­кері» атағын берілгенін айтты. «Манас­тың» қазақ тіліне аударылып, 3 том болып ха­лық игілігіне ұсынылғанын жеткізді. «Бір­де Әбіш Кекілбайұлы «Манас» эпосы тура­лы баяндама жасады. Сол кезде Шыңғыс Айт­матов: «Әбіш айналайын, менің жанымды тағы бір төңкеріп тастадың ғой...» деді. 
Әлемдегі 37 түркі халқының алтауы­ның ға­на тілі – мемлекеттік тіл мәртебесін алып отыр. Оның екеуі – қазақ және қырғыз тілі. Түр­кітілдес елдердің әдебиеті бір-бірін байы­тып, дамытып келеді. «Таң-Шолпан» жур­налы «Бауырлас елдердің әдебиеті» айда­рымен 2022 жылы қырғыз әдебиетін ауда­рып, жыл бойы жариялады. Қазақ оқырманы қыр­ғыздың 22 қаламгерінің шығармасымен танысты. Бұл үрдіс әлі де жалғасып отыр. Өзге де түркі елдерінің әдебиетін аударып, жа­­­­риялап жатырмыз, – деді Мереке Әбдешұлы. 
Тарих ғылымдарының кандидаты Кыяс Мол­докосымов Астана төрінде Манас ес­керт­­кішінің ашылуы қарсаңында екі ел зия­лыларының бас қосып отырғанын жақсы ырымға балады. «Манастың ескерткіші 2024 жылы бой көтереді деп отырмыз ғой, ал расында, ол осыдан 168 жыл бұрын еңсе тік­теген болатын. Ол ескерткішті 21 жастағы Шоқан Уәлиханов тұрғызды. Кейін 1922 жылы 25 жастағы Мұхтар Әуезов оны жан­таласа қорғады. Екінші дүниежүзілік соғыс­тан кейін «Манасқа» тағы жала жабылды. 1952 жылы тағы да Мұхтар Әуезов қорғап қал­ды. Міне, енді сол екі азаматтың ерлігі Аста­нада Манас ескерткішінің еңсе тіктеуіне жалғасып отыр. Қазақ халқына шоң рахмет!» – деді тарихшы. 
Жиынды қорытындылаған Ерлан Қарин бұдан былай бұл форумның тұрақты түрде өте­тінін айта келіп, Қырғыз Респуб­ли­касы­ның батыры, көрнекті мемлекет және қоғам қай­раткері Медетхан Шеримкуловтың иы­ғына қазақы дәстүрмен шапан жапты. Қыр­ғыз Республикасының Мемлекеттік хат­шысы Суйунбек Қасмамбетов көрнекті қа­ламгер Төлен Әбдікке дәл осындай құрмет көрсетті. 
Жалпы, кездесу жылы рәуіште өтті. Ресми жиынға дейін де шай үстінде қауқыл­дас­қан зиялы қауым өкілдері мәжіліс бітке­сін де бір-бірін қимай әңгіме-дүкен құрып жатты. Туысқан деген осы ғой.